Η μισαλλοδοξία της σύγχρονης ιδεολογίας για τον «άλλου» είναι αυτό που ενθαρρύνει το μίσος προς τους πρόσφυγες, μια τάση που ασκείται σαφώς στα ελληνικά σύνορα.
Καθώς ο πόλεμος της Συρίας εισέρχεται στο δέκατο έτος, η σύγκρουση έχει εισέλθει σε μια νέα φάση. Μετά τις τελευταίες εντάσεις μεταξύ των δυνάμεων Ασάντ και του τουρκικού στρατού που κατέληξαν στο θάνατο 36 Τούρκων στρατιωτών, ο τουρκικός στρατός έχει τεθεί σε θέση να ξεκινήσει στρατιωτική επίθεση στο Ιντλίμπ για να υπερασπιστεί τα σύνορά του και να αποτρέψει ένα νέο κύμα προσφύγων. Μέχρι στιγμής, η Τουρκία φαίνεται να ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική στη στρατιωτική της επιχείρηση ενάντια στις δυνάμεις του Ασάντ, καθώς τα βίντεο που κυκλοφορούν δείχνουν ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις (TSK) καταστρέφουν τα αποθέματα των στόχων του καθεστώτος Μπασάρ Ασάντ, με τα τεθωρακισμένα οχήματα, τα συστήματα αεράμυνας, τα αεριωθούμενα και τους στρατιώτες που χτυπήθηκαν από τα τουρκικά αεροσκάφη. Αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο σοκ που αντιμετώπισε ο Ασάντ από την αρχή του πολέμου.
Υπό το φως αυτών των εξελίξεων, παρακολουθούμε επίσης ένα άλλο θέμα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη: μια νέα εισροή προσφύγων. Καθώς η Τουρκία κατέστησε σαφές πριν από λίγες ημέρες ότι δεν θα σταματήσει πλέον τους μετανάστες από το να εγκαταλείψουν τη χώρα, χιλιάδες πρόσφυγες που επιδιώκουν να φτάσουν στην Ευρώπη προσπαθούν να βρουν έναν τρόπο να διασχίσουν τα ελληνοτουρκικά σύνορα. Τα βίντεο δείχνουν ότι χιλιάδες πρόσφυγες έχουν κολλήσει τώρα σε μια πραγματική νεκρή ζώνη ανάμεσα στα τουρκικά και τα ελληνικά σύνορα, αφού η Ελλάδα έκλεισε τα σύνορά της, ενώ η ελληνική αστυνομία πυροδότησε δακρυγόνα για να ωθήσει τους μετανάστες. Οι συγκρούσεις μεταξύ των προσφύγων που προσπαθούν απεγνωσμένα να διασχίσουν τα σύνορα και την ελληνική αστυνομία έχουν προκαλέσει κάποιες δυσάρεστες σκηνές που φαίνονται σε φωτογραφίες και βίντεο και η Ελλάδα φαίνεται να εμμένει στην απόφασή της να μην υποδεχθεί τους πρόσφυγες στη χώρα.
Το ιστορικό της προσέγγισης
Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που οι ευρωπαϊκές χώρες υιοθέτησαν εχθρική στάση απέναντι στους μετανάστες. Στο εχθρικό περιβάλλον για τους πρόσφυγες στην Ουγγαρία το 2015, τα βίντεο έδειξαν πόσο άσχημα αντιμετώπισαν τους πρόσφυγες οι τοπικές αρχές και ακόμη και οι δημοσιογράφοι. Φυσικά, αυτή η κρίση δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και την Ουγγαρία, αλλά αποτελεί μέρος ενός πολύ μεγαλύτερου ζητήματος. Η Ευρώπη έχει υπάρξει απρόθυμη να δεχθεί πρόσφυγες από την έναρξη των ταραχών στη Συρία. Αντ ‘αυτού, ανέμεναν ότι η Τουρκία θα αναλάβει την ευθύνη για τους μετανάστες χωρίς να μοιράζεται το βάρος.
Μετά από αυτά τα περιστατικά, πρέπει τώρα να αναρωτηθούμε πώς η Ευρώπη, ένας σθεναρός υποστηρικτής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μπορεί να δικαιολογήσει την κακή μεταχείριση των προσφύγων. Πώς μπορεί κανείς να υποστηρίξει τα ανθρώπινα δικαιώματα, παραβιάζοντας παράλληλα τα ίδια δικαιώματα αρνούμενος την είσοδο των προσφύγων και αγνοώντας εντελώς την αυξανόμενη καταστροφή; Σε αυτό το άρθρο, θα διερευνήσω τους πραγματικούς λόγους πίσω από την υποκρισία της Δύσης σχετικά με την προσφυγική κρίση.
Στο βιβλίο «Η Νεωτερικότητα και το Ολοκαύτωμα», ο Zygmunt Bauman ισχυρίζεται ότι το Ολοκαύτωμα ήταν ένα αναπόφευκτο αποτέλεσμα της νεωτερικότητας, καθώς διαπράχθηκε από τους απλούς ανθρώπους για συνηθισμένους λόγους που υπάρχουν ακόμα και στον σημερινό κόσμο. “Εν ολίγοις,” λέει, “το Ολοκαύτωμα δεν ήταν μια αντίθεση του σύγχρονου πολιτισμού και όλων αυτών (ή μάλλον που μας αρέσει να πιστεύουμε ) πως αντιπροσωπεύει”. Ο Bauman θεώρησε το νεωτερισμό και τον σύγχρονο πολιτισμό ένα αρνητικό φαινόμενο, γιατί γι ‘αυτόν ο νεωτερισμός αντιπροσωπεύει μια εθνική, θρησκευτική, γλωσσική και πολιτισμική ομοιογένεια, η οποία δημιουργεί ένα είδος ομοιόμορφης οντότητας. Αυτό είναι αποτέλεσμα της νοοτροπίας της νεωτερικότητας που απαιτεί τυποποίηση ώστε να διευκολύνει τη διαχείριση των μαζών.
Κατά συνέπεια, ο Bauman λέει ότι υπάρχει ένας νέος τύπος κράτους που εμφανίζεται: το κράτος κηπουρικής. Το κράτος κηπουρικής μοιάζει με έναν κηπουρό και μεγαλώνει φυτά, μια αλληγορία για τις επιθυμητές ταυτότητες και καλλιεργεί έναν κήπο ή ένα έθνος, ακριβώς όπως κάνει ένας κηπουρός. Εξασφαλίζει επίσης ότι τα ανεπιθύμητα φυτά, ή ανεπιθύμητες ταυτότητες, κόβονται από τον κήπο.
Το κράτος κηπουρικής
Η σημερινή κρίση των προσφύγων σήμερα είναι μια πράξη ενός κράτους κηπουρικής. Το κράτος κηπουρικής δεν εκφέρει ειλικρινή ανησυχία για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε άλλους κήπους, αρκεί ο κήπος του να είναι εντάξει. Στο άλλο του βιβλίο “Νεωτερικότητα και Αμφιθυμία”, ο Bauman απεικονίζει τον ξένο, έναν πρόσφυγα στην περίπτωσή μας, ως αρνητικό αντικείμενο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο ξένος δεν καλλιεργήθηκε στον ωραίο κήπο και το κράτος κηπουρικής στέκει φρουρός. Ως αποτέλεσμα, ο ξένος θεωρείται πάντα το αντικείμενο του φόβου. Ως εκ τούτου, θεωρούνται πιθανοί κίνδυνοι που παράγονται σε άλλους κήπους, απειλώντας να εισέλθουν στον ωραίο κήπο που προστατεύεται από τους καλά ελεγχόμενους τοίχους. Θεωρείται ότι οι ξένοι δεν μπορούν να ελεγχθούν εάν τους δοθεί είσοδος στον ωραίο κήπο και αυτό θα αποτελέσει μεγαλύτερο κίνδυνο, δημιουργώντας φόβο ανάμεσα στα φυτά ή τις επιθυμητές ταυτότητες στον κήπο.
Ο Bauman μιλά επίσης για σπαταλημένες ζωές, που είναι προϊόντα της φιλελεύθερης νεωτερικότητας. Για αυτόν, όσο η τεχνολογική πρόοδος συνεχίζει να διαμορφώνει τις ιδέες της ανθρώπινης προόδου, ποτέ δεν θα δούμε ένα τέλος στην παραγωγή αναλώσιμων ζωών, ακόμη και στους ωραίους κήπους. Αυτή η σκέψη είναι πολύ παρόμοια με αυτή του Henry Giroux. Πιστεύει επίσης ότι το νεοφιλελεύθερο καθεστώς είναι επιρρεπές στο να ευνοεί τα αναλώσιμα. Και οι δύο πιστεύουν ότι ακόμη και ωραίοι κήποι έχουν ανεπιθύμητα φυτά και η κράτος κηπουρικής φροντίζει ώστε τα επιθυμητά φυτά να προστατεύονται καλά από τα ανεπιθύμητα με τους τοίχους. Αυτή είναι μια πτυχή των σύγχρονων πόλεων που εγγυάται την επιβίωση των πιο ικανών αυτών των ημερών. Για το Giroux, εξαιτίας αυτών των γεγονότων, το νεοφιλελεύθερο σύγχρονο κράτος δηλώνει στην πραγματικότητα έναν αυταρχικό χαρακτήρα στη φύση του παρά το γεγονός ότι είναι γνωστό αλλιώς, και το οποίο ελέγχεται μόνο από λίγους δισεκατομμυριούχους.
Υπό το πρίσμα των παρατηρήσεων δύο διακριτών στοχαστών, ερμηνεύω την κρίση των προσφύγων ως αποτέλεσμα μιας σύγχρονης ιδεολογίας που δεν ανέχεται “τον άλλο” και απομακρύνει “τον άλλο” για να διατηρήσει την άνθιση του κήπου του. Αντ ‘αυτού, οι ξένοι άνθρωποι αποκτηνώνονται από τα νεοφιλελεύθερα κράτη πρόνοιας που δεν έχουν καμία πρόθεση να μοιραστούν την ευημερία τους με τους ξένους. Αυτό είναι το ουσιαστικό κίνητρο πίσω από την ανήθικη μεταχείριση των συριακών μεταναστών από τα ΜΜΕ, οι οποίοι έχουν χάσει τα πάντα και χρειάζονται άμεσα βοήθεια. Αυτοί οι πρόσφυγες είναι ανεπιθύμητα φυτά των οποίων οι κήποι έχουν κατεδαφιστεί. Είναι σπαταλημένες ζωές και πιθανότατα είναι οι “Άθλιοι της Γης” όπως το θέτει ο Φραντς Φανόν. Πιστεύω ότι όλοι πρέπει να καταλάβουν ότι όλοι μπορούμε μια μέρα να δούμε τον κήπο μας κατεστραμένο, ώστε να μπορέσουμε να βρούμε κάποια ενσυναίσθηση και να δράσουμε αναλόγως. Αυτό είναι που μας κάνει ανθρώπους, έτσι δεν είναι;
O Adem Imce είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στην Κοινωνιολογία από το Πανεπιστήμιο του Leeds
