Στις τελευταίες εικόνες από τη «Ζούγκλα», όπως ονομάζουν οι ίδιοι οι πρόσφυγες τον άτυπο καταυλισμό της Μόριας έξω από το επίσημο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης, διακρίνονται αρκετοί πρόσφυγες με προστατευτικές μάσκες. Ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες, μέσα στις λάσπες και πλάι στα σκουπίδια που κατακλύζουν τους λιγοστούς ελεύθερους χώρους ανάμεσα στις σκηνές και τα παραπήγματα. Η τήρηση των κανόνων υγιεινής είναι γι’ αυτούς μια επίπονη πολυτέλεια, αφού για να κάνουν μπάνιο ή για να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα πρέπει να περιμένουν για ώρες στην ουρά. Η αναμονή στα συσσίτια είναι μικρότερη, αλλά όλοι σχεδόν στον καταυλισμό παραπονιούνται ότι το φαγητό δεν είναι αρκετό.
Το ΚΥΤ δημιουργήθηκε με την προοπτική να φιλοξενήσει 2.840 ανθρώπους για μικρό σχετικά χρονικό διάστημα και αυτή την στιγμή με βάση τα επίσημα στοιχεία φιλοξενεί 19.238. Οι οργανώσεις υπολογίζουν ότι το νούμερο των προσφύγων που ζουν στο επίσημο κέντρο και τη «Ζούγκλα», ξεπερνούν κατά πολύ τις 20.000. Την ώρα που περπατώ ανάμεσα στις σκηνές, μιλώντας με τον κόσμο για την ζωή τους εκεί, με πλησιάζει μια νεαρή κοπέλα με μάσκα. «Τι θα γίνει με εμάς αν εμφανιστεί ένα κρούσμα κορονοϊού;» με ρωτάει. Λίγα μόλις μέτρα μακριά μας, μέσα από μια σκηνή ακούγονται άνθρωποι να βήχουν.
Ο Ζάμπι, ο Αφγανός μεταφραστής που με συνοδεύει, παρατηρεί ότι κοιτάζω προς στη σκηνή και μου λέει: «Όλα τα παιδιά βήχουν. Τα περισσότερα είναι άρρωστα και όταν πλέον βλέπουν τον γιατρό μετά από ώρες αναμονής, εκείνος τους δίνει μερικά μόνο χάπια, ή και καθόλου και τους συστήνει να πιουν νερό». Μια Αφγανή γύρω στα 30 σηκώνεται από εκεί που μαγειρεύει και μας πλησιάζει. «Έχω τρία παιδιά. Είναι και τα τρία άρρωστα. Το βράδυ η σκηνή είναι παγωμένη. Ζεσταίνουμε νερό και τους βάζουμε θερμοφόρες κάτω από τις κουβέρτες προκειμένου να ζεσταθούν. Με αυτές τις συνθήκες δεν θα γίνουν ποτέ καλά. Όλα τα παιδιά βήχουν και πολλά παιδιά εμφανίζουν προβλήματα στο δέρμα τους», μου λέει καλώντας με να δω τι γίνεται μέσα στην σκηνή της. Το βράδυ η κατάσταση γίνεται χειρότερη, αφού οι πρόσφυγες ανάβουν φωτιές έξω από τις σκηνές χρησιμοποιώντας λάστιχα, πλαστικό και χλωρά κλαδιά – ο πυκνός καπνός επιδεινώνει δραματικά την κατάσταση αυτών που ήδη βήχουν.
Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Filippo Grandi, στις 21 Φεβρουαρίου, απηύθυνε έκκληση για «επείγουσα δράση προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ολοένα και πιο απελπιστική κατάσταση των προσφύγων και των μεταναστών στα κέντρα υποδοχής στα νησιά του Αιγαίου». Στη σχετική ανακοίνωση υπογραμμίζεται ότι: «Ο χειμώνας επιδεινώνει ακόμα περισσότερο τις δυσμενείς συνθήκες στα νησιά. Πολλοί άνθρωποι ζουν χωρίς ρεύμα, συχνά και χωρίς νερό, ανάμεσα σε σκουπίδια και λύματα. Οι υπηρεσίες υγείας είναι ανεπαρκείς. Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι πιο ευάλωτοι άνθρωποι, οι έγκυοι, οι μητέρες που έχουν γεννήσει πρόσφατα, οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά, είναι από τους μεγαλύτερους που μπορεί κανείς να εντοπίσει σε προσφυγικές κρίσεις παγκοσμίως».
Παρόλα αυτά οι συνθήκες διαβίωσης στους καταυλισμούς στη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο, την Κω και τη Λέρο παραμένουν τραγικές. Στη Μόρια, εδώ και μέρες το κύριο θέμα συζήτησης ανάμεσα τους πρόσφυγες είναι τι θα γίνει αν εμφανιστεί ένα κρούσμα Κορονοϊού στον καταυλισμό. Με βάση τα επίσημα στοιχεία της UNHCR, το 48% του πληθυσμού είναι Αφγανοί. Αυτό σημαίνει ότι το 48% του πληθυσμού στη Μόρια, προκειμένου να φτάσει στην Ελλάδα, έχει περάσει από το Ιράν και την Τουρκία.
Η Τουρκία ανακοίνωσε την περασμένη Κυριακή ότι κλείνει προληπτικά τα σύνορα της με το Ιράν, προκειμένου να προστατευθεί από την εξάπλωση του ιού. Οι προσφυγικές ροές, όμως, από τη μία χώρα στην άλλη συνεχίζονται. Οι πρόσφυγες χρησιμοποιούν ορεινά μονοπάτια και δύσβατα περάσματα μέσα από τα βουνά, προκειμένου να φτάσουν στα Τουρκικά παράλια ή στον Έβρο κι από εκεί να περάσουν στην Ελλάδα.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των προσφύγων στο ΚΥΤ της Μόριας είναι γυναίκες και παιδιά. Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, μόνον το 44% είναι άντρες. Το υπόλοιπο 66% είναι γυναίκες και ανήλικα. Πιο αναλυτικά, οι γυναίκες αποτελούν το 22% του πληθυσμού και τα ανήλικα παιδιά το 34% – επτά από τα δέκα αυτά παιδιά είναι κάτω των 12 ετών, ενώ το 14% των παιδιών είναι ασυνόδευτα. Εδώ και μέρες, λοιπόν, στη Μόρια τόσο οι πρόσφυγες όσο και η τοπική κοινωνία κρατάνε την ανάσα τους, περιμένοντας πότε θα εμφανιστεί το πρώτο κρούσμα κορονοϊού.
Στις 25 Φεβρουαρίου, στο γραφείο του Δημάρχου Μυτιλήνης, Στρατή Κύτελη, πραγματοποιήθηκε έκτακτη σύσκεψη παρουσία των Προέδρων των Κοινοτήτων Παναγιούδας, Παμφίλων και Μόριας, των χωριών δηλαδή που βρίσκονται κοντά στον καταυλισμό της Μόριας, καθώς και των Προέδρων του Επιμελητηρίου Λέσβου & Λήμνου, Βαγγέλη Μυρσινιά και του Εμπορικού Συλλόγου Μυτιλήνης, Παναγιώτη Παπαρίσβα, με θέμα την πιθανότητα εμφάνισης κρουσμάτων του κορωνοϊού στην περιοχή. Μέχρι και σήμερα δεν είχαν κάποια απάντηση από τα αρμόδια υπουργεία σχετικά με το σχέδιο που υπάρχει σε περίπτωση εμφάνισης κρουσμάτων του ιού στον καταυλισμό της Μόριας.
Το νοσοκομείο της Μυτιλήνης δυσκολεύεται ήδη να σηκώσει το βάρος των περιστατικών που καλείται να εξυπηρετήσει, ενώ και οι ΜΚΟ που καλύπτουν ένα μεγάλο κενό της ιατρικής περίθαλψης των προσφύγων, αναμένουν τον σχεδιασμό της κυβέρνησης σε περίπτωση εμφάνισης κρουσμάτων του κορονοϊού.
Το ΚΥΤ Μόριας έχει χαρακτηριστεί πολλές φορές ως υγειονομική βόμβα. Κανείς όμως αυτήν τη στιγμή δεν μπορεί να φανταστεί ποιες θα είναι οι συνέπειες μέσα στον καταυλισμό και στα γύρω χωριά αν αυτή η βόμβα πυροδοτηθεί από κάποια κρούσματα του νέου θανατηφόρου ιού.
Στη ‘Ζούγκλα’ της Μόριας. Φωτογραφίες: Αντώνης Ρεπανάς / Kosmodromio.gr
