Η πανδημία του κορονοϊού δεν αναδεικνύει μόνο το έλλειμα ικανότητας της ευρωζώνης να ανταποκριθεί σε κρίσιμες στιγμές, ή το έλλειμα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών της, αποδεικνύει ότι η ίδια η Ε.Ε. δεν θέλει να βοηθήσει τα μέλη της που χρειάζονται άμεση βοήθεια και πως υφίσταται μόνο ως τεχνοκρατικός μηχανισμός υπέρ συγκεκριμένων οικονομικών συμφερόντων.
Η συμφωνία Schengen μπήκε στην κατάψυξη. Τα σύνορα μεταξύ των κρατών-μελών έκλεισαν. Απαγορεύονται οι εξαγωγές κρίσιμων προμηθειών. Παρακρατείται η ανθρωπιστική βοήθεια. Κάθε κράτος περιχαρακώνεται στα του οίκου του. Η ΕΚΤ περιφρονεί ξεδιάντροπα, στην πιο κρίσιμη στιγμή, την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, την Ιταλία. Ιταλία και Ισπανία έχουν αφεθεί στη μοίρα τους. Το ίδιο και ο υπόλοιπος Νότος που κάνει απεγνωσμένες εκκλήσεις για την έκδοση του «κορονο-ομολόγου».
Στο σημερινό φύλλο της εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung, με μια ολοσέλιδη καταχώριση, ιταλοί πολιτικοί ζητούν για άλλη μια φορά, από τη Γερμανία να εγκρίνει τα ευρωπαϊκά ομόλογα του κορονοϊού.
Δήμαρχοι και βουλευτές, κυρίως από την πληγείσα βόρεια Ιταλία, διευκρινίζουν στην επιστολή τους, ότι δεν πρόκειται για αμοιβαιοποίηση παλαιού δημόσιου χρέους, αλλά για τους πόρους ενός ευρωπαϊκού σχεδίου διάσωσης που θα διαμορφωθεί από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Οι ιταλοί πολιτικοί ασκούν έντονη κριτική στην Ολλανδία, η οποία έχει ταχθεί κατά των κοινών ευρωπαϊκών ομολόγων. «Η ολλανδική στάση είναι ένα παράδειγμα έλλειψης ηθικής και αλληλεγγύης», υπογραμμίζουν.
Στην έκκληση, οι συντάκτες υπενθυμίζουν τη “Συμφωνία του Λονδίνου” για τη μείωση του γερμανικού χρέους το 1953. “Η Ιταλία εξακολουθεί να είναι πεπεισμένη για την ορθότητα της απόφασης που ελήφθη τότε. Την εποχή εκείνη η Γερμανία κατάφερε να αποφύγει την χρεοκοπία και βίωσε την αλληλεγγύη”, τονίζουν.
Να σημειωθεί πως η Ε.Ε. διαθέτει μηχανισμούς αντιμετώπισης και διαχείρισης κρίσεων, όπως το Κέντρο Συντονισμού Ανταπόκρισης σε Καταστάσεις έκτακτης ανάγκης (ERCC), που λειτουργεί στο πλαίσιο του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ. Εδώ έκανε έκκληση για βοήθεια η Ιταλία, στην αρχή της κρίσης. Και τι έλαβε ως αντάλλαγμα; ΤΙΠΟΤΑ.
“Ζητήσαμε την προμήθεια ιατρικού εξοπλισμού και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαβίβασε την έκκληση προς τα κράτη μέλη”, δήλωσε ο αντιπρόσωπος της Ιταλίας στην ΕΕ, Μαουρίσιο Μασάρι, “αλλά δεν έγινε τίποτα”.
Στην πράξη αποδεικνύεται πως ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας ανταποκρίνεται μόνο σε γεωγραφικά μεμονωμένες κρίσεις, όπως οι πυρκαγιές της Σουηδίας το 2018 για παράδειγμα.
Έτσι, οι πρώτοι που αμφισβήτησαν την Ένωση κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν οι Ιταλοί. Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στις 18 Μαρτίου, το 88% των Ιταλών πιστεύει πως η Ε.Ε. τους εγκατέλειψαν αβοήθητους στη μοίρα τους. Περισσότερο από τα δύο τρίτα των Ιταλών δηλώνει πως το να ανήκουν στην Ε.Ε. αποτελεί μειονέκτημα για την χώρα τους.
Ο Ιταλός πρόεδρος της Δημοκρατίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, σε πρόσφατο τηλεοπτικό μήνυμά του, αναφέρθηκε στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που προκλήθηκε, τονίζοντας ότι η Ευρώπη πρέπει να κατανοήσει την σοβαρότητα της απειλής αυτής και να παρέμβει με συγκεκριμένο τρόπο, πριν να είναι αργά.
“Απαιτούνται νέες κοινές πρωτοβουλίες, ξεπερνώντας παλαιά πρότυπα, τα οποία είναι έξω από την πραγματικότητα της δραματικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται η ήπειρός μας. Ελπίζω όλοι να κατανοήσουν πλήρως, πριν να είναι πολύ αργά, την σοβαρότητα της απειλής για την Ευρώπη. Η αλληλεγγύη δεν απαιτείται μόνον από τις αξίες της Ένωσης, αλλά αποτελεί και κοινό συμφέρον” επισήμανε ο Ιταλός πρόεδρος.
Την προηγούμενη εβδομάδα, ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν απηύθυνε έκκληση μαζί με άλλους 8 ευρωπαίους ηγέτες στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την έκδοση κοινού «κορονο-ομολόγου», κοινού ευρωπαϊκού χρέους δηλαδή, ασκώντας πίεση στη Γερμανία, η οποία εναντιώνεται πάγια σε οποιαδήποτε αμοιβαιοποίηση χρεών.
“Δεν θα ξεπεράσουμε αυτή την κρίση χωρίς ισχυρή ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, σε υγειονομικό και σε δημοσιονομικό επίπεδο”, τόνισε ο πρόεδρος Γαλλίας, σε συνέντευξη που παραχώρησε στις εφημερίδες Corriere de la Serra, La Stampa και La Repubblica.
«Είναι τάχα η ΕΕ, η ευρωζώνη, απλώς ένας νομισματικός θεσμός, ένα σύνολο κανόνων, πολύ χαλαρών, που προβλέπουν ότι κάθε κράτος ενεργεί για λογαριασμό του; Ή θα δράσουμε μαζί, για να χρηματοδοτήσουμε τις δαπάνες μας, να καλύψουμε τις ανάγκες μας σε αυτή την κρίση ζωτικής σημασίας;», διερωτήθηκε ο Εμανουέλ Μακρόν.
Στην περίπτωση της πανδημίας του κορονοϊού, η αλληλεγγύη και οι μηχανισμοί διαχείρισης κρίσεων της Ε.Ε. αποδεικνύονται για άλλη μια φορά “φούσκες”. Τα κράτη περιχαρακώνονται στα του οίκου τους. Κάθε κράτος εξετάζει εάν μπορεί να αντέξει οικονομικά, αν έχει αποθέματα ιατροφαρμακευτικού υλικού και προστατευτικού εξοπλισμού, αν δύναται να αντεπεξέλθη στην εγχώρια κρίση κ.ο.κ..
Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση διέθετε πραγματικά χαρακτηριστικά ομοσπονδίας κρατών, κάποιο κεντρικό όργανο, εώς τώρα, θα είχε αναλάβει τη διαχείριση της κρίσης των κρατών-μελών του. Μέχρι στιγμής αποδεικνύεται πως διατηρεί τα χαρακτηριστικά της ομοσπονδίας που ενισχύουν αποκλειστικά τα ισχυρότερα μέλη της.
Θεωρητικά, η Ε.Ε. θα μπορούσε να εκμεταλλευθεί την ισχύ των μελών της, για να χτυπά τις εστίες εξάπλωσης της πανδημίας σαν μια δύναμη ταχείας επέμβασης. Εάν όλες οι χώρες είχαν στείλει άμεσα ενισχύσεις στην Ιταλία, θα είχαν περιορίσει κατά πολύ τα κρούσματα. Η μόνη ρεαλιστική αντιμετώπιση της κρίσης είναι η διεθνής αλληλεγγύη, την οποία όμως, η Ε.Ε. εξακολουθεί να μην εφαρμόζει.
