Κυβερνήσεις και οργανώσεις σε ολόκληρο τον τον κόσμο εξετάζουν το ενδεχόμενο της χρήσης ‘διαβατηρίων ανοσίας’, την ώρα που πολλές χώρες ετοιμάζονται να χαλαρώσουν τους περιορισμούς στις μετακινήσεις που επιβλήθηκαν για να περιοριστεί η πανδημία του νέου κορωνοϊού.
Ο Παγκόσμιος Οργανσιμός Υγείας όμως, επιμένει πως τα διαβατήρια δεν θα είχαν πραγματικό όφελος. Επιπλέον, εκτός από τα επιστημονικά εμπόδια, αυτή η προσέγγιση θέτει και σοβαρά πρακτικά και νομικά ζητήματα.
Τα πιστοποιητικά αυτά μπορεί να είναι ένα από τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν για την έξοδο από το lockdown, καθώς θα αναγνωρίζονται έτσι τα πρόσωπα που έχουν αντισώματα εναντίον του ιού. Ειδικοί, όμως, αμφισβητούν την ακρίβεια των τεστ.
Οι υποστηρικτές αυτής της ιδέας λένε πως τα πρόσωπα που θα ταυτοποιούνται μ’ αυτό τον τρόπο θα μπορούν να λαμβάνουν ψηφιακά ή έγγραφα πιστοποιητικά που θα διευκολύνουν την επιστροφή τους στις ‘ομαλές’ δραστηριότητες.
Για τον Χουσάιν Κασάι, επικεφαλής της νεοφυούς Onfido, τα έγγραφα αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα στοιχείο-κλειδί για την επανεκκίνηση των οικονομιών: “Εάν αυτή η κατάσταση διαρκέσει έξι ή εννέα μήνες ή αν υπάρξει ένα δεύτερο κύμα, μπορεί κανείς να σκεφτεί πως οι άνθρωποι θα θελήσουν να βγουν από τα σπίτια τους”, εξηγεί. “Πρέπει να υπάρχει ένας μηχανισμός για να ελέγχεται η ανοσία του καθένα. Είναι πιθανό το διαβατήριο ανοσίας, αν λειτουργήσει αληθινά, να βοηθήσει τους ανθρώπους να συμμορφωθούν με την οδηγία να παραμείνουν στα σπίτια τους”.
Η Onfido, η οποία βρίσκεται σε συζητήσεις με τη βρετανική κυβέρνηση και άλλες αρχές, υποστηρίζει πως η ανοσία θα διαπιστώνεται με ένα κιτ που θα χρησιμοποιείται στο σπίτι και θα επικυρώνεται από τις υγειονομικές αρχές. Αυτά τα τεστ θα τείνουν στο πράσινο, αν το πρόσωπο έχει ανοσοποιηθεί, στο πορτοκαλί, αν έχει μερικώς ανοσοποιηθεί, και στο κόκκινο, αν δεν έχει καθόλου ανοσία. Τα αποτελέσματα θα μπορούν να τροποποιούνται σε μια βάση δεδομένων, αν είναι απαραίτητο, σύμφωνα με τον Κασάι.
Η βρετανική νεοφυής Bigazi τελειοποίησε από την πλευρά της ένα ‘CoronaPass’ για τις επιχειρήσεις, για να κάνουν τεστ στους εργαζομένους τους, όμως ο επικεφαλής της, ο Γκουστάβο Γκόμες υποστηρίζει πως θα μπορούσε “να βοηθήσει και πολλούς άλλους ανθρώπους” να επιστρέψουν στις δραστηριότητές τους.
Η Χιλή άρχισε ήδη να χορηγεί πιστοποιητικά στα πρόσωπα που θεραπεύονται από τον κορονοϊό. Συζητήσεις για το θέμα αυτό γίνονται στη Γερμανία και αλλού.
Πόσο αξιόπιστα μπορεί να είναι;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποίησε πρόσφατα πως “δεν υπάρχει αυτήν τη στιγμή καμία απόδειξη πως οι άνθρωποι που αναρρώνουν από την Covid-19 και που έχουν αντισώματα είναι προστατευμένοι από μια δεύτερη λοίμωξη”.
Λίγο αργότερα, ωστόσο, ο ΠΟΥ άμβλυνε τη διατύπωσή του, διευκρινίζοντας ότι αναμένει πως τα πρόσωπα που έχουν μολυνθεί “θα αναπτύξουν αντισώματα που προσφέρουν ένα ορισμένο επίπεδο προστασίας”. Είσαι σαφές όμως, ότι “δεν γνωρίζουμε ακόμη είναι πόση προστασία προσφέρουν και για πόσο χρόνο διαρκεί”.
Η Κλερ Στάντλι, καθηγήτρια και ερευνήτρια εξειδικεμένη στη δημόσια υγεία στο πανεπιστήμιο του Τζόρτζταουν, εκφράζει επιφυλάξεις για τα πιστοποιητικά, κυρίως εξαιτίας “της έλλειψης βεβαιοτήτων σχετικά με τον βαθμό στον οποίο τα αντισώματα προστατεύουν από μια νέα μόλυνση”.
Ο Άλαν Γου, παθολόγος στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο, ζητεί επίσης να επιδειχθεί σύνεση. “Όλοι θέλουν να πιστεύουν πως, αν έχουμε αντισώματα, έχουμε ανοσοποιηθεί”, λέει. “Ε, λοιπόν, δεν είμαστε σίγουροι γι’ αυτό. Το τεστ αντισωμάτων δεν εφαρμόζεται για διάστημα ικανό να δείξει με ασφάλεια ότι όποιος έχει αναπτύξει αντισώματα δεν μπορεί να μολυνθεί ξανά”.
Προσωπικά δεδομένα
Οι εταιρείες που είναι εξειδικευμένες στην ψηφιακή ταυτότητα υποστηρίζουν πως είναι δυνατό να δημιουργηθούν αυτά τα διαβατήρια ανοσίας χωρίς να θυσιαστεί η ιδιωτική ζωή.
Ο Κασάι πιστεύει πως τα προσωπικά δεδομένα θα μπορούν να προστατεύονται με τη χρήση κωδικών QR, τους οποίους θα διαβάζει ένα σκάνερ. “Τα διαβατήρια ανοσίας αποδεικνύουν πως είστε το πρόσωπο που λέτε ότι είστε και πως τα αποτελέσματα του τεστ είναι τα δικά σας. Δεν είναι ανάγκη να αναφέρονται περισσότερες πληροφορίες”, λέει.
Υπάρχουν όμως κι άλλα ζητήματα. Σύμφωνα με την Στάντλι, τα συστήματα αυτά θα μπορούσαν να έχουν ένα ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, ωθώντας κάποιους να επιδιώξουν να μολυνθούν ώστε να αποκτήσουν το πολύτιμο ‘διαβατήριο’ και να μπορέσουν να επιστρέψουν στην εργασία τους ή στις προ πανδημίας δραστηριότητές τους. “Υπάρχουν άνθρωποι που υποφέρουν, οικονομικά και κοινωνικά, λέει η Στάντλι και θεωρεί πιθανό πως ορισμένοι “θα εξετάσουν το ενδεχόμενο να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία τους, αν δουν σ’ αυτό ένα μέσο για να βγούν από τον εγκλεισμό”.
Ο Ζιλ Πολονέτσκι, επικεφαλής του Future of Privacy Forum, που έχει έδρα την Ουάσινγκτον, είναι πιο κατηγορηματικός: εκτιμά πως η χρήση διαβατηρίων ανοσίας θα είναι “πιθανόν άχρηστη και επιβλαβής”. Όπως εξηγεί, “αν οι άνθρωποι θέλουν να επιστρέψουν στην εργασία, αυτό θα είναι τεράστιο κίνητρο για να εξαπατήσουν ή να βρουν τον τρόπο για να μοιραστούν έναν κωδικό ή να αποκτήσουν ένα απ’ αυτά τα πιστοποιητικά για να μπορέσουν να εργασθούν”.
