Εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού, η Ευρώπη τιμά σήμερα τα 75 χρόνια από το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, χωρίς μεγάλες διοργανώσεις και εκδηλώσεις, αλλά με σεμνές τελετές που απηχούν το τέλος του ναζισμού.
ο 1949 ο Πρόεδρος Τέοντορ Χόις περιέγραψε την 8η Μαΐου ως την ημέρα που η Γερμανία «σώθηκε και ταυτόχρονα καταστράφηκε». Επτά δεκαετίες μετά, η επέτειος εξακολουθεί να διχάζει.
Φέτος, για πρώτη φορά μετά την παράδοση των ναζί στους Συμμάχους, το Βερολίνο είχε αποφασίσει να γιορτάσει την ημέρα της απελευθέρωσης από τον εθνικοσοσιαλισμό. Ανάλογη εκδήλωση έχει πραγματοποιηθεί μόνο μία φορά στη Γερμανία, το 1995.
Ημέρα απελευθέρωσης ή ήττας; Για την πρώην Δυτική Γερμανία, η 8η Μαΐου συνδέθηκε όχι μόνο με την ήττα και την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και με τον διαμελισμό της χώρας και τις διώξεις που υπέστησαν πολλές οικογένειες την επόμενη μέρα.
Στην πρώην Ανατολική Γερμανία, αντίθετα, η επέτειος καθιερώθηκε πολύ γρήγορα από τους Σοβιετικούς ως Ημέρα της Απελευθέρωσης. Στην Δύση, μόλις το 1985, ο Πρόεδρος Ρίχαρντ φον Βαϊτσέκερ δήλωσε δημόσια ότι αυτή η μέρα πρέπει να θεωρείται ημέρα απελευθέρωσης και όχι ήττας.
“Δεν πρέπει να βλέπουμε το τέλος του πολέμου ως αιτία διώξεων και στέρησης της ελευθερίας. Η αιτία βρίσκεται πιο πριν, στην αρχή της τυραννίας που προκάλεσε τον πόλεμο. Δεν θα πρέπει να διαχωρίζουμε την 8η Μαΐου 1945 από την 30ή Ιανουαρίου 1933”, είπε χαρακτηριστικά, αναφερόμενος στην ημέρα ανόδου του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία.
Ακόμη και τότε όμως, αυτές οι απόψεις παρέμεναν για πολλούς δυσάρεστες. Ο Βαυαρός Πρωθυπουργός Φραντς-Γιόζεφ Στράους απάντησε κάνοντας λόγο για “ατελείωτη διαδικασία συμβιβασμού με την γερμανική ιστορία, η οποία μοιάζει με μόνιμη δημόσια μετάνοια”.
Σήμερα, το νόημα της επετείου έχει διευρυνθεί, συμπεριλαμβάνοντας και την “αναγέννηση της δημοκρατίας”, μετά την δικτατορία των ναζί και κάθε χρόνο επίκεντρο των εκδηλώσεων είναι και διαφορετική γερμανική πόλη.
Φέτος, δυστυχώς, η τελετή των 1.600 καλεσμένων που είχε οραματιστεί ο Γερμανός πρόεδρος Φρανκ Βάλτερ ακυρώθηκε εξαιτίας της πανδημίας.
Αντ’ αυτού, ο Σταϊνμάιερ θα εκφωνήσει ομιλία και μαζί με τη Γερμανίδα καγκελάριο Άγγελα Μέρκελ θα καταθέσουν στεφάνι στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος στο μνημείο της Νέας Φρουράς (Neue Wache), τον “άγνωστο στρατιώτη” της Γερμανίας. Κάτω από τον κεντρικό φεγγίτη του νεοκλασικού κτιρίου βρίσκεται η μεγεθυμένη ρέπλικα του έργου της Κέτε Κόλβιτς, “Μητέρα με τον νεκρό γιο της”.
Το γλυπτό είναι εκτεθειμένο στο φως, αλλά και στο κρύο, την βροχή και το χιόνι του Βερολίνου, συμβολίζοντας τα δεινά των πολιτών κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κάτω από το μνημείο, η ΛΔΓ είχε τοποθετήσει τα λείψανα ενός στρατιώτη και ενός ανώνυμου θύματος στρατοπέδου συγκέντρωσης.
Ο επικεφαλής του AfD Αλεξάντερ Γκάουλαντ, που σε ναζιστικό κρεσέντο είχε χαρακτηρίσει τη ναζιστική περίοδο (1933-1945) “ μια κουτσουλιά στη μεγάλη Ιστορία” της Γερμανίας, επέκρινε τη διοργάνωση εκδηλώσεων για την “ πλήρη ήττα” της Γερμανίας που οδήγησε στην απώλεια της αυτονομίας της “ να διαμορφώνει το μέλλον της”.
Για το AfD η ημέρα είναι “ αμφιλεγόμενη”, διότι σημαίνει επίσης την απώλεια εδαφών στην ανατολική Ευρώπη και τον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων Γερμανών αμάχων από τους βομβαρδισμούς των Συμμάχων.
“ Οι Γερμανοί με αυτό τον τρόπο παρουσιάζονται κυρίως ως θύματα”, αντέδρασε ο πρόεδρος του Εβραϊκού Συμβουλίου της Γερμανίας Γιόζεφ Σούστερ. “ Πιστεύω ότι πρόκειται μια ανεύθυνη ιστορική σχετικοποίηση των εγκλημάτων των ναζί”, κατήγγειλε.
Τη θέση του AfD επέκριναν και άλλα γερμανικά πολιτικά κόμματα.
“ Γνωρίζουμε τα μαθήματα της βαριάς ιστορίας μας. Από το μίσος γεννιέται η δικτατορία και η δικτατορία οδήγησε στον πόλεμο”, δήλωσε η υφυπουργός Πολιτισμού Μόνικα Γκρούτες.
Στη Μόσχα, η “ ημέρα της νίκης” γιορτάζεται στις 9 Μαΐου. Η μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στην Κόκκινη Πλατεία παρουσία πολλών ξένων ηγετών, που είχε προγραμματιστεί αναβλήθηκε για λόγους δημόσιας υγείας. Την “ημέρα της νίκης”, όπως είχε προαναγγείλει στο διάγγελμά του ο Βλαντίμιρ Πούτιν, θα πραγματοποιηθούν μόνο πτήσεις πολεμικών αεροσκαφών.
Ο Ρώσος πρόεδρος θα απευθύνει διάγγελμα στους πολίτες που αναμένουν με ανυπομονησία να ακούσουν κυρίως τις αποφάσεις της κυβέρνησης για την άρση του lockdown μετά την 11η Μαΐου.
Στο Λονδίνο η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄θα απευθυνθεί σήμερα στους Βρετανούς με μήνυμα που θα μεταδοθεί από το BBC one στις 21:00 τοπική ώρα (23:00 ώρα Ελλάδας), δηλαδή “ ακριβώς την ώρα που ο πατέρας της Γεώργιος Στ’ μίλησε στο ραδιόφωνο το 1945”, ανέφερε h ανακοίνωση της βρετανικής κυβέρνησης.
Εξαιτίας της πανδημίας οι γιορτές που είχαν προγραμματιστεί στους δρόμους αλλά και η παρέλαση των βετεράνων ακυρώθηκαν. Η κυβέρνηση της Βρετανίας κάλεσε τους πολίτες να γιορτάσουν από τα σπίτια τους, προτείνοντας ιδέες για παιχνίδια ή συνταγές.
Περιορισμένοι θα είναι οι εορτασμοί και στη Γαλλία, όπου ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θα καταθέσει στεφάνι στο άγαλμα του στρατηγού ντε Γκολ στο Παρίσι και στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη.
Στην Πράγα, Τσέχοι πολιτικοί αξιωματούχοι θα καταθέσουν επίσης στεφάνια στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, τηρώντας τις κοινωνικές αποστάσεις, ένας ένας ανά δέκα λεπτά.
Τιμώντας την επέτειο, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας έγραψε στο Twitter: “Πριν 75 χρόνια το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας παραδίδεται άνευ όρων και ο κόσμος ολόκληρος περνά σε μια νέα εποχή. Η Ελλάδα ήταν και τότε στη σωστή πλευρά της Ιστορίας, συμβάλλοντας με τις θυσίες και τον ηρωικό αγώνα της στη Νίκη των Συμμάχων”.
