Σήμερα, Τρίτη 19 Μαιου, συμπληρώνονται 101 χρόνια από τη Γενοκτονία των 353.000 Ελλήνων θυμάτων του Πόντου, με τις εκδηλώσεις για την ημέρα μνήμης να έχουν ξεκινήσει από χθες σε διάφορες πόλεις της χώρας.
Οι δράσεις των ποντιακών ομοσπονδιών της χώρας που τιμούν τη σημερινή 101η θλιβερή επέτειο θα είναι περιορισμένες λόγω των περιοριστικών μέτρων εξάπλωσης της πανδημίας του κορονοϊού καθώς δεν θα περιλαμβάνουν μεγάλες συγκεντρώσεις και πορείες αλλά θα περιορίζονται σε λιτά μνημόσυνα και διαδικτυακές δράσεις.
Έτσι, Στις 19:00 το απόγευμα θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά η εκδήλωση της ΠΟΠΣ για τη συμπλήρωση 101 ετών από τη δεύτερη και πιο σκληρή φάση της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.
Εις μνήμην των θυμάτων θα φωταγωγηθεί το Κοινοβούλιο με μαύρο-κόκκινο χρώμα συμβολίζοντας το αίμα των αθώων θυμάτων που χάθηκαν την περίοδο 1916-1923. Η πρωτοβουλία ανήκει στην ενημερωτική πύλη e-Pontos, που έγινε αποδεκτή από τον πρόεδρο της Βουλής κ. Κωνσταντίνο Τασούλα.
Επίκεντρο των εκδηλώσεων είναι για ακόμη μιά φορά η Πλατεία Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη, όπου οι δύο ποντιακές ομοσπονδίες θα πραγματοποιήσουν χωριστά τελετές, στο επιβλητικό Μνημείο της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού.
Στις 11 το πρωί πραγματοποιήθηκε από τον Δήμο Θεσσαλονίκης Τελετή Μνημοσύνης στο Μνημείο της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού στην Πλατεία Αγίας Σοφίας με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων (ΠΟΠΣ). Η τελετή μεταδοθηκε ζωντανά από την επίσημη σελίδα της ΠΟΠΣ στο Facebook.
Στις 7 το απόγευμα θα γίνει διαδικτυακή εκδήλωση για τη μαύρη επέτειο 101 χρόνων με επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη στην Αθήνα και στο Μνημείο Γενοκτονίας του Δήμου Θεσσαλονίκης. Θα πραγματοποιηθεί αλλαγή Ευζώνων της Προεδρικής Φρουράς, φορώντας Ποντιακές παραδοσιακές στολές προκειμένου να τιμήσουν τους 353.000 νεκρούς της Ποντιακής Γενοκτονίας.
Χαιρετισμό θ’ απευθύνουν ο πρόεδρος της ΠΟΕ κ. Γιώργος Βαρυθυμιάδης, εκπρόσωποι φορέων ενώ θ’ ακολουθήσουν μουσικό αφιέρωμα, καταθέσεις στεφάνων, ενός λεπτού σιγή και ο Εθνικός Ύμνος.
Θα πραγματοποιηθούν επίσης ομιλίες από καθηγητές και ερευνητές, ενώ μηνύματα για την ημέρα Μνήμης θα απευθύνουν οι Μπεντρός Χαλατζιάν από την Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδος, ο ηθοποιός Γιώργος Κιμούλης, ο συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος, ο σκηνοθέτης Μανούσος Μανουσάκης, η τραγουδίστρια Μελίνα Ασλανίδου, ο Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, Μιχάλης Μαγειρίας, ο Πρόεδρος Ομοσπονδίας Ελλήνων Ποντίων Κύπρου και Πρόεδρος Παγκόσμιας Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας, Άλκης Αναστασιάδης, η Πρόεδρος Ελληνικών Κοινοτήτων Γεωργίας, Ευγενία Κοτανίδη, Πρόεδρος Ελληνικών Κοινοτήτων Αρμενίας, Μαρία Λαζάρεβα.
353.000 κεράκια για τις αδικοχαμένες ψυχές
Κεράκια για τις 353.000 ψυχές που χάθηκαν στη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου πριν από 101 χρόνια, άναψαν το βράδυ της Δευτέρας στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος.
Τα μέλη συγκεντρώθηκαν στις 11 το βράδυ στο άγαλμα που είναι αφιερωμένο στη Γενοκτονία των Ποντίων, στη συμβολή των οδών Ερμού και Αγίας Σοφίας και άναψαν κεράκια, σχηματίζοντας τον αριθμό 353.000, προκειμένου να τιμήσουν τους προγόνους τους που έχασαν τη ζωή τους με φρικτό τρόπο.
Επίσης χθες, στην Πλατεία Αλεξάνδρας στον Πειραιά, σε συνεργασία με το Δήμο Πειραιά και την Ένωση Πειραιώς, Κερατσινίου, Δραπετσώνας, πραγματοποιήθηκε φωταγώγηση του μνημείου “Πυρρίχιο πέταγμα” που είναι αφιερωμένο στη Γενοκτονία, ενώ ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση.
“Το μόνο που δεν άλλαξε είναι ότι πρέπει να τιμήσουμε τους επιζώντες που δεν αρνήθηκαν την πρόκληση. Μας εμπνέει ο αγώνας τους”, είπε κατά τη διάρκεια του σύντομου χαιρετισμού του ο πρόεδρος της ΠΟΕ Γιώργος Βαρυθυμιάδης, αναφερόμενος στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί λόγω του κορονοϊού. Ακόμα, εξέφρασε την πεποίθηση ότι “ο χρόνος τελειώνει για τους γενοκτόνους και για τους υποστηρικτές τους, αλλά και για όσους κρατούν αδιάφορη ή ουδέτερη στάση, και ζήτησε από την Πολιτεία να επιστρέψει στη διδακτέα/εξεταστέα ύλη η Γενοκτονία, να υπάρξει ρύθμιση για το Ασφαλιστικό των Ελλήνων από τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, και τέλος η Βουλή να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Ασσυρίων”.
Η φλόγα στο βωμό που βρίσκεται στο “Πυρρίχιο πέταγμα” έκαιγε αδιάλειπτα στο λιμάνι όπου κάποτε έφταναν οι καραβιές με τους εξαθλιωμένους Πόντιους πρόσφυγες.
Με αφορμή την επέτειο των 100 + 1 χρόνων από τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, ο δήμαρχος Βόλβης Διαμαντής Λιάμας σε μήνυμά του ζητά την παγκόσμια αναγνώριση της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού επισημαίνοντας:
“Η σημερινή ημέρα, αποτελεί ημέρα μνήμης και προσευχής για τις εκατοντάδες χιλιάδες ψυχές των Ποντίων αδελφών μας, που χάθηκαν με απάνθρωπη μεθόδευση, γράφοντας μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Ωστόσο η σημερινή επέτειος αποδεικνύει και την ατέλειωτη δύναμη των Ελλήνων του Πόντου, που κατόρθωσαν να διατηρήσουν τη μουσική, τη γλώσσα και τις παραδόσεις τους, σε όλες τις γωνιές της Ελλάδας, μεταλαμπαδεύοντας τον ποντιακό πολιτισμό, αποτίνοντας τον ύψιστο φόρο τιμής στους αδικοχαμένους προγόνους τους.
Τους τιμούμε με το να μην επιτρέπουμε να ξεχαστεί η ιστορική μνήμη και εξακολουθούμε να διεκδικούμε ως ελάχιστο χρέος μας, τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού και μια δημόσια συγνώμη από την γειτονική Τουρκία”.
Μνήμη, περισυλλογή και καθήκον”
Το δικό του μήνυμα για την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου έστειλε ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας, Ιβάν Σαββίδης:
“Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, συμπατριώτες! Κάθε χρόνο την ημέρα της τραγικής για τους Έλληνες του Πόντου ημερομηνίας, της 19ης Μαΐου, σφίγγονται από τον πόνο οι καρδιές μας, και οι σκέψεις και οι ψυχές μεταφέρονται στα πάτρια εδάφη του Πόντου, στους προγόνους μας. Κάθε χρόνο αναρωτιέμαι εάν οδεύουμε προς τη σωστή κατεύθυνση. Έχουμε κάνει αρκετά, ώστε ο κόσμος να μην επαναλάβει λάθη, όπως τα εγκλήματα εναντίον των χριστιανικών λαών της Μικράς Ασίας; Πού πρέπει να κατευθυνθούν οι προσπάθειές μας, ώστε να μην κοπεί το αόρατο νήμα, που ενώνει όλους εμάς, τους απογόνους των Έλλήνων του Πόντου, τους διεσπαρμένους σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο; Και βρίσκω τις απαντήσεις στον καθένα από εμάς, στη συμπεριφορά μας και στις πράξεις μας… Ιδρύθηκε το Κέντρο Ποντιακών Σπουδών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, λειτουργεί η Έδρα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν επιτρέψαμε να κλείσει αυτή η σελίδα της ιστορίας του ελληνικού λαού. Προβάλλεται η σειρά “Το Κόκκινο Ποτάμι”, πράγμα που σημαίνει ότι η ηχώ της ποντιακής τραγωδίας θα αντηχήσει στις ψυχές πάρα πολλών ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Πραγματοποιήθηκαν πρεμιέρες σοβαρών ντοκιμαντέρ, που γυρίστηκαν από τα αδέλφια μας από την Έλλάδα, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία. Η νεολαία μας διεξήγαγε σειρά από δράσεις, αφιερωμένες στη μελέτη της ποντιακής καταστροφής, και ασχολείται με την ανάδειξη του θέματος στον ΟΗΕ.
Όλα αυτά δείχνουν ότι, εμείς, οι Πόντιοι δεν τα παρατάμε ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές. Ναι, σήμερα, δεν θα συγκεντρωθούμε όλοι μαζί, ώστε να τιμήσουμε τα θύματα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Δεν θα περπατήσουμε στους δρόμους των πόλεών μας, ξετυλίγοντας τα πανό με τις ποντιακές σημαίες. Όμως, αισθάνομαι ότι ο λαός μας είναι πιο ενωμένος από ποτέ. Τα κοινωνικά δίκτυα γεμίζουν με προσωπικές ιστορίες οικογενειών, οι οποίες βίωσαν την τραγωδία, αναμνήσεις της χαμένης πατρίδας, παιδικές ζωγραφιές, τραγούδια και ποιήματα που απήγγειλαν νέοι, η ποντιακή λύρα ηχεί μέσω των οθονών των τηλεοράσεων και του διαδικτύου. Αυτό σημαίνει ότι είμαστε ζωντανοί, ζωντανοί ως λαός. Σε αυτή τη θλιβερή για μας ημέρα – μία ημέρα περισυλλογής, ας προσευχηθούμε για όλα τα αδικοχαμένα θύματα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, για τους συγγενείς και τους φίλους, για τους λαούς, που υπέφεραν μία μοίρα παρόμοια με τη δική μας. Είθε ο Κύριος να αναπαύσει τις ψυχές τους, και εμάς να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε επαρκώς τις δυσκολίες και τις δοκιμασίες, που μας έστειλε. Είμαι βέβαιος ότι οι έκτακτες καταστάσεις πρώτα απ’ όλα ενώνουν τους ανθρώπους, ξυπνάνε στον άνθρωπο υγιείς δυνάμεις, ανοίγουν νέους τρόπους συνεργασίας, αλληλεπίδρασης, βοήθειας.
Κοινό μας καθήκον είναι να μην σταματήσουμε ούτε λεπτό τη δουλειά μας, η οποία έχει στόχο να φέρνει έμπνευση στο λαό μας για περαιτέρω δημιουργική δραστηριότητα. Και ας αποτελέσουν οι πρόγονοί μας παράδειγμα ανυπότακτου πνεύματος και εσωτερικής δύναμης. Ο Θεός να μας ευλογεί! Αιωνία η μνήμη σε όλους τους αδικοχαμένους. Με βαθιά εκτίμηση και αγάπη, Ιβάν Σαββίδης”.
Δεν Ξεχνώ
Η γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού, που από το 1994 αναγνωρίζεται επισήμως από την ελληνική πολιτεία με την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου, ως Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, αναφέρεται στα βίαια, μαζικά, φονικά γεγονότα, της δεύτερης και της αρχής της τρίτης δεκαετίας του 20 αιώνα, που συνέβησαν στην καταρρέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία, μέχρι τη δημιουργία του σύγχρονου τουρκικού κράτους, τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα τη φυσική εξόντωση, τον αφανισμό, τον εκτοπισμό και την εκρίζωση εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων του Πόντου από τις πατρογονικές τους εστίες.
Ένα εκλεκτό τμήμα του Ελληνισμού ζούσε στα βόρεια της Μικράς Ασίας, στην περιοχή του Πόντου, μετά τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η άλωση της Τραπεζούντας το 1461 από τους Οθωμανούς δεν τους αλλοίωσε το φρόνημα και την ελληνική τους συνείδηση, παρότι ζούσαν αποκομμένοι από τον εθνικό κορμό. Μπορεί να αποτελούσαν μειονότητα -το 40% του πληθυσμού, αλλά γρήγορα κυριάρχησαν στην οικονομική ζωή της περιοχής, ζώντας κυρίως στα αστικά κέντρα.
Η οικονομική τους ανάκαμψη συνδυάστηκε με τη δημογραφική και την πνευματική τους άνοδο. Το 1865 οι Έλληνες του Πόντου ανέρχονταν σε 265.000 ψυχές, το 1880 σε 330.000 και στις αρχές του 20ου αιώνα άγγιζαν τις 700.000. Το 1860 υπήρχαν 100 σχολεία στον Πόντο, ενώ το 1919 υπολογίζονται σε 1401, ανάμεσά τους και το περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας. Εκτός από σχολεία διέθεταν τυπογραφεία, περιοδικά, εφημερίδες, λέσχες και θέατρα, που τόνιζαν το υψηλό τους πνευματικό επίπεδο.
Το 1908 ήταν μια χρονιά – ορόσημο για τους λαούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τη χρονιά αυτή εκδηλώθηκε και επικράτησε το κίνημα των Νεότουρκων, που έθεσε στον περιθώριο τον Σουλτάνο. Πολλές ήταν οι ελπίδες που επενδύθηκαν στους νεαρούς στρατιωτικούς για μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό της θνήσκουσας Αυτοκρατορίας.
Σύντομα, όμως, οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν. Οι Νεότουρκοι έδειξαν το σκληρό εθνικιστικό τους πρόσωπο, εκπονώντας ένα σχέδιο διωγμού των χριστιανικών πληθυσμών και εκτουρκισμού της περιοχής, επωφελούμενοι της εμπλοκής των ευρωπαϊκών κρατών στο Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ελληνικό κράτος, απασχολημένο με το «Κρητικό Ζήτημα», δεν είχε τη διάθεση να ανοίξει ένα ακόμη μέτωπο με την Τουρκία.
Οι Τούρκοι με πρόσχημα την «ασφάλεια του κράτους» εκτοπίζουν ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού στην αφιλόξενη μικρασιατική ενδοχώρα, μέσω των λεγόμενων «ταγμάτων εργασίας» («Αμελέ Ταμπουρού»). Στα «Τάγματα Εργασίας» αναγκάζονταν να υπηρετούν οι άνδρες που δεν κατατάσσονταν στο στρατό. Δούλευαν σε λατομεία, ορυχεία και στη διάνοιξη δρόμων, κάτω από εξοντωτικές συνθήκες. Οι περισσότεροι πέθαιναν από πείνα, κακουχίες και αρρώστιες.
Αντιδρώντας στην καταπίεση των Τούρκων, τις δολοφονίες, τις εξορίες και τις πυρπολήσεις των χωριών τους, οι Ελληνοπόντιοι, όπως και οι Αρμένιοι, ανέβηκαν αντάρτες στα βουνά για να περισώσουν ό,τι ήταν δυνατόν. Μετά τη Γενοκτονία των Αρμενίων το 1915, οι τούρκοι εθνικιστές υπό τον Μουσταφά Κεμάλ είχαν πλέον όλο το πεδίο ανοιχτό μπροστά τους για να εξολοθρεύσουν τους Ελληνοπόντιους. Ό,τι δεν κατάφερε ο Σουλτάνος σε 5 αιώνες το πέτυχε ο Κεμάλ σε 5 χρόνια!
Το 1919 οι Έλληνες μαζί με τους Αρμένιους και την πρόσκαιρη υποστήριξη της κυβέρνησης Βενιζέλου προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα αυτόνομο ελληνοαρμενικό κράτος. Το σχέδιο αυτό ματαιώθηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι εκμεταλλεύθηκαν το γεγονός για να προχωρήσουν στην “τελική λύση”.
Στις 19 Μαΐου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα για να ξεκινήσει τη δεύτερη και πιο άγρια φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας, υπό την καθοδήγηση των Γερμανών και σοβιετικών συμβούλων του. Μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 οι Ελληνοπόντιοι που έχασαν τη ζωή τους ξεπέρασαν τους 200.000, ενώ κάποιοι ιστορικοί ανεβάζουν τον αριθμό τους στις 350.000.
Όσοι γλίτωσαν από το τουρκικό σπαθί κατέφυγαν ως πρόσφυγες στη Νότια Ρωσία, ενώ γύρω στις 400.000 ήλθαν στην Ελλάδα. Με τις γνώσεις και το έργο τους συνεισέφεραν τα μέγιστα στην ανόρθωση του καθημαγμένου εκείνη την εποχή ελληνικού κράτους και άλλαξαν τις πληθυσμιακές ισορροπίες στη Βόρειο Ελλάδα.
Με αρκετή, ομολογουμένως, καθυστέρηση, η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα στις 24 Φεβρουαρίου 1994 την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού.
