Η πανδημία του κορονοϊού ‘χτύπησε’ την Τουρκία σε ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο η οικονομία της χώρας παρουσίαζε τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης μετά από δέκα χρόνια ύφεσης.

Το lockdown για τον περιορισμό της διάδοσης του Sars-CoV-2 εκτόξευσε τους δείκτες της ανεργίας, επέφερε νομισματική αστάθεια και οδηγεί τον τουρισμό της χώρας σε κατάρρευση. “Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δυσχερής”, συνοψίζει ο Ατίλα Γιεσιλάντα, οικονομολόγος στο κέντρο σκέψης GlobalSource Partners.  

Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν αποκάλυψε τον Μάρτιο ένα σχέδιο ανάκαμψης και ανακοίνωσε σταδιακή άρση των περιορισμών τον Μάιο και τον Ιούνιο προκειμένου να τονωθεί η 19η παγκόσμια οικονομική δύναμη (η Τουρκία εμφανίζει ΑΕΠ ύψους 710 δισεκατομμυρίων δολαρίων).  

Οι οικονομολόγοι, όμως, προβλέπουν οδυνηρή ύφεση. Ορισμένοι, μάλιστα, έχουν ήδη κάνει λόγο για προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, προοπτική την οποία ο πρόεδρος Ερντογάν ανέκαθεν απέρριπτε.  

Αχίλλειος πτέρνα  

Η οικονομία “έχει πλέον γίνει η ‘αχίλλειος πτέρνα’ του Ερντογάν”, υπογραμμίζει ο Σονέρ Τσαγκαπτάι του Washington Institute of Near East Policy, εξαιτίας της χαμηλής ανάπτυξης (0,9% το 2019), της υψηλής ανεργίας (13,6% τον Φεβρουάριο) και του διψήφιου πληθωρισμού (10,97% τον Απρίλιο).  

Εξαιτίας αυτών των κακών αριθμών, ο Ερντογάν κατέγραψε μια ηχηρή ήττα στις περυσινές δημοτικές εκλογές, χάνοντας την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα. “Δεν προβλέπονται εκλογές στην Τουρκία πριν από το 2023, όμως η δημοτικότητά του μειώνεται και ξέρει πως θα είναι δύσκολο (…) να αγνοήσει τις εκκλήσεις για πρόωρες εκλογές, αν η οικονομία ναυαγήσει”, εκτιμά ο Τσαγκαπτάι.  

Ενώ η Άγκυρα στοιχημάτιζε σε ποσοστό ανάπτυξης 5% για το 2020, το ΔΝΤ προβλέπει τώρα συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 5% και ανεργία στο 17,2%. Η υποτίμηση της τουρκικής λίρας κατά περίπου 15% έναντι του δολαρίου από την αρχή της φετινής χρονιάς, δείχνει την ανησυχία των αγορών. Στις αρχές Μαΐου έφθασε μάλιστα στο χαμηλότερο ιστορικά σημείο της, καθώς ανταλλασσόταν με ισοτιμία 7,24 για ένα δολάριο.  

Ααυτό, όμως, αυξάνει ακόμη περισσότερο το συντριπτικό βάρος του χρέους σε ξένα νομίσματα που έχει ο ιδιωτικός τομέας. Ο τουρισμός, ο οποίος απέφερε πέρυσι περισσότερα από 31 δισεκ. δολάρια στη χώρα, υποφέρει από την αναστολή των πτήσεων που ισχύει εδώ και δύο μήνες.  

Η έσχατη λύση του ΔΝΤ

Προκειμένου να μην παραλύσει η τουρκική αγορά, ο Ερντογάν επέλεξε στοχευμένα μέτρα στη διάρκεια της επιδημίας, όπως η επιβολή lockdown μόνο το σαββατοκύριακο. Με βάση την εικόνα που παρουσιάζει αυτή τη στιγμή η Τουρκία όμως, οικονομολόγοι εκτιμούν πως σύντομα δεν θα έχει άλλη επιλογή παρά να ζητήσει τη βοήθεια του ΔΝΤ.  

Η Άγκυρα έχει ήδη προσφύγει στο ΔΝΤ 19 φορές στην ιστορία της. Για τον Ερντογάν, όμως, κήρυκα της εθνικής κυριαρχίας, η εικοστή προσφυγή θα αποτελούσε ταπείνωση. “Θα είναι η ύστατη προσφυγή του (…) Θα εξαντλήσει όλες τις άλλες επιλογές πριν ζητήσει ένα σχέδιο διάσωσης”, εκτιμά το γραφείο συμβούλων Capital Economics.  

Προς το παρόν η Άγκυρα στοιχηματίζει σε συμβάσεις ανταλλαγής ‘swap’, με ξένες κεντρικές τράπεζες, ιδιαίτερα εκείνη των ΗΠΑ. Αυτό εξηγεί την “επίθεση γοητείας” της Άγκυρας στην Ουάσινγκτον, ιδιαίτερα με την αποστολή ιατρικού εξοπλισμού, υπογραμμίζει ο Τσαγκαπτάι.  

Ο Ερντογάν, βεβαίως, έχει ακόμη μερικά χαρτιά να παίξει. Η πτώση των τιμών του πετρελαίου, για παράδειγμα, αναμένεται να μειώσει την πληθωριστική πίεση, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, η οποία αναμένει μια “ισχυρή ανάκαμψη” της τουρκικής ανάπτυξης το 2021.  

Η Άγκυρα θα μπορούσε επίσης να επωφεληθεί από τη βούληση ευρωπαϊκών επιχειρήσεων να φέρουν πιο κοντά γεωγραφικά της αλυσίδες παραγωγής τους για να κερδίσουν μερίδια της αγοράς και να προσελκύσουν επενδύσεις. “Αυτό δημιουργεί ευκαιρίες για την Τουρκία. Έχει χαμηλούς μισθούς, εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και παραδίδει πάντα προϊόντα ποιότητας εντός των προθεσμιών”, υπογραμμίζει ο Γεσιλάντα.  

Σύμφωνα με τον ίδιο, καταδεικνύοντας τη σταθερότητα του συστήματος υγείας της, η Τουρκία θα μπορούσε επίσης να επωφεληθει μετά την πανδημία από μια άνθηση του ιατρικού τουρισμού. Σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό, η χώρα έχει να επιδείξει σχετικά χαμηλό αριθμό θανάτων που συνδέονται με την Covid-19: περίπου 4.200 θάνατοι για 150.000 κρούσματα.