Το χθεσινό διάγγελμα του πρωθυπουργού είχε διακηρυγμένους στόχους την τόνωση της επιχειρηματικότητας και την προστασία της εργασίας. Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν αφορούσαν χρονική επέκταση των ήδη εν ισχύ για την επιδημία, νέες ενισχύσεις κυρίως προς τις εταιρίες, καθώς και φορολογικές ελαφρύνσεις. Είναι προφανές ότι μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση η οποία θεωρεί ότι η ενίσχυση των επιχειρήσεων είναι ο καταλληλότερος τρόπος για να προστατευθεί η εργασία, θα λαμβάνει και τα σχετικά μέτρα. Είναι αμφίβολο όμως αν θα προστατευτεί η εργασία όπως διατείνεται. Ας εξετάσουμε συνοπτικά πώς θεωρεί η ΝΔ ότι προστατεύει την εργασία.
Πρώτο μέτρο που είχε ήδη λάβει και επεκτάθηκε χρονικά είναι η δυνατότητα αναστολής σύμβασης εργασίας μέχρι το τέλος του Οκτωβρίου για ορισμένους πληττόμενους κλάδους με καταβολή αποζημίωσης 533 ευρώ στον εργαζόμενο. Αυτό είναι ένα μέτρο που επί της ουσίας αντικατέστησε το επίδομα ανεργίας των 400 ευρώ, το οποίο σε γενικά πλαίσια δίνεται για 5 έως 12 μήνες. Η κυβέρνηση δηλαδή προσωρινά αποφεύγει την αύξηση της ανεργίας δίνοντας ένα μικρό σχετικά ποσό (133 ευρώ + ασφαλιστικές εισφορές) και οι εταιρίες “ησυχάζουν” από προστριβές.
Τπ δεύτερο μέτρο σχετίζεται με την άκρως επικίνδυνη νομοθετική παρέμβαση της μετατροπής των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε εκ περιτροπής. Η κυβέρνηση σε αυτό το πλαίσιο ανακοίνωσε πρόγραμμα με την επωνυμία ΣΥΝ ΕΡΓΑΣΙΑ, που αφορά την επιδότηση από το κράτος της εκ περιτροπής εργασίας μέσω κονδυλίων από το πρόγραμμα SURE που για την χώρα μας ανέρχεται σχεδόν σε ένα δισ. ευρώ. Αυτή η διαδικασία περισσότερο εξυπηρετεί την εταιρεία παρά τον εργαζόμενο. Η εταιρεία μπορεί να μετατρέπει συμβάσεις πλήρους σε μερικής απασχόλησης, να διαλύει ωράρια και επί της ουσίας να επεκτείνει τον χρόνο εργασίας, γιατί όλοι γνωρίζουν την εργασιακή ζούγκλα που επικρατεί. Ο εργαζόμενος θα επιβαρυνθεί με επιπλέον χρόνο εργασίας, με μείωση 20% περίπου στο μισθό του (εφόσον το κράτος δεν του καλύπτει το σύνολο των αποδοχών), με την προσδοκία ότι τους επόμενους 3-4 μήνες που καλύπτουν τα χρήματα από το SURE θα επανέλθει μαγικά η ανάκαμψη, ώστε να μην βρεθεί με μισό μισθό η άνεργος.
Τρίτος τομέας παρέμβασης είναι οι ενισχύσεις προς τις επιχειρήσεις οι οποίες συνδυάζονται με ρήτρα προστασίας απασχόλησης. Η πρώτη δράση συνδέεται με την επιστρεπτέα προκαταβολή, όπου απευθείας το κράτος μέσω της ΑΑΔΕ πιστώνει χρήματα στις επιχειρήσεις με την δέσμευση εκ μέρους των εταιρειών να μην προβούν σε απολύσεις. Τον Μαρτιο είχε ήδη εγκριθεί ένα δισ. ευρώ και με το χθεσινό διάγγελμα προστέθηκε ακόμη ένα δις. Το θέμα είναι ότι από τον πρώτο κύκλο δεν συμμετείχαν ούτε οι μισές επιχειρήσεις της χώρας και η κύρια αιτία ήταν ότι δεν ήθελαν καμία δέσμευση ως προς την εργασία. Η δεύτερη δράση σχετίζεται με δάνεια μέσω τραπεζών προς τις επιχειρήσεις που κατά την κυβέρνηση θα ανελθουν σε 7 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση επιδότησε ήδη τα επιτόκια δανείων περίπου δύο δισ. προς τις επιχειρήσεις και αναμένεται να δοθούν πολύ περισσότερα με την παροχή εγγυήσεων του Δημοσίου.
Παρά το γεγονός ότι η τυπική δέσμευση όσων εταιριών συμμετέχουν είναι να μην κάνουν απολύσεις η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική. Πρώτον, οι τράπεζες εγκρίνουν δάνεια ουσιαστικά στις “καλές” εταιρείες από οικονομικής άποψης, δηλαδή σε αυτές που έχουν και την λιγότερη πίεση να κάνουν απολύσεις. Οι απορρίψεις μικρομεσαίων επιχειρήσεων ήταν πολλές, με αποτέλεσμα να κάνει δηλώσεις ενάντια στις τράπεζες μέχρι και ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης. Το δεύτερο στοιχείο που δεν διασφαλίζει τις θέσεις εργασίας είναι ότι επί της ουσίας δεν υφίσταται έλεγχος. Οι τράπεζες, που θα το μπορούσαν, δεν έχουν αυτές τις οδηγίες και όλα εναπόκεινται στο ΕΤΕΑΝ (Αναπτυξιακή Τράπεζα) που με 50 άτομα προσωπικό δεν μπορεί να αναλάβει τέτοιο έργο.
Στις εξαγγελίες του πρωθυπουργού υπάρχουν και άλλες αναφορές με φιλολαϊκή χροιά, όπως μειώσεις στο ΦΠΑ σε εισιτήρια και είδη διατροφής, όπως καφές, μη αλκοολούχα ποτά κτλ. Μένει να δούμε τι τελικά από τις μειώσεις στο ΦΠΑ θα περάσει στον καταναλωτή, γιατί δεν αποκλείεται να κατακρατηθούν από τις εταιρίες στη βάση ότι έχουν επιπλέον κόστος από μέτρα αντιμετώπισης του κορονοϊού (π.χ. λιγότερα τραπέζια στα καφέ, 50% πληρότητα στα πλοία, κ.ο.κ.).
Όσο δε αφορά τις αναφορές σε επιδότηση τόκων δανείων για νοικοκυριά που βρέθηκαν σε δυσμενή θέση λόγω επιδημίας, οι παράμετροι δεν έχουν ακόμα οριστικοποιηθεί. Πρέπει όμως να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι ότι θα πρόκειται για προσωρινό μέτρο (π.χ. κάλυψη τόκων για ένα 4-5μηνο), καθώς κύρια έγνοια είναι να μην αυξηθούν τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών και χρειασθεί να κρατικοποιηθούν.
Συνοπτικά θα μπορούσαμε να καταλήξουμε ότι η κυβέρνηση με αφορμή την επιδημία νομιμοποιεί δυσμενείς αλλαγές στην αμοιβή και τους όρους εργασίας των εργαζομένων και μεταθέτει στο άμεσο μέλλον ακόμη περισσότερες. Όλα τα μέτρα που έχει εξαγγείλει μέχρι τώρα δεν έχουν στόχο σε μια συνολική επανεκκίνηση της οικονομίας όπως διατείνεται, αλλά στον περιορισμό της ζημιάς. Αν δεν πιστεύει κάποιος στο σενάριο της απότομης οικονομικής ανάκαμψης στο άμεσο μέλλον, τότε η κυβέρνηση φαίνεται να επενδύει αφενός στο να κερδίσει πολιτικό χρόνο αφετέρου να νομιμοποιηθούν οι δυσμενείς μεταβολές σαν μια “νέα κανονικότητα”.
