Η ιταλική κεντροδεξιά (που πλέον σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις έχει μετατοπισθεί περισσότερο προς την ακροδεξιά) βρίσκεται σήμερα Σάββατο στους δρόμους για να αξιώσει νέες εκλογές τον Σεπτέμβριο, εγκαλώντας την κυβέρνηση του Τζουζέπε Κόντε για ακαταλληλότητα στο να διαχειρισθεί και την μετά τον κορονοϊό κρίση, που ο αντίκτυπός της ήδη έχει αρχίσει να γίνεται αισθητός στη χώρα. Μόνο που, την ώρα που η παράταξη ακονίζει τα ξίφη της ενάντια στην κυβέρνηση, μία ρωγμή παρατηρείται τις τελευταίες ημέρες στην άλλοτε συμπαγή της σύνθεση.
Η επίδειξη δύναμης της κεντροδεξιάς αναδεικνύεται κατά πρώτο λόγο σε μία αντιπαράθεση, τόσο αναφορικά με την ηγεμονία στο δεξιό στρατόπεδο, μεταξύ της ξενοφοβικής Λέγκας του Ματέο Σαλβίνι και των Ακροδεξιών “Αδελφών της Ιταλίας” (FdI) της Τζόρτζα Μελόνι και των κεντρόφυγων τάσεων του “Καβαλιέρε” Σίλβιο Μπερλουσκόνι της Forza Italia. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην εφημερίδα La Repubblica ο Μπερλουσκόνι δήλωσε πως απέναντι στην εθνική έκτακτη ανάγκη είναι έτοιμος να επιδείξει υπευθυνότητα και διασαλπίζοντας μήνυμα ενότητας να συμμετάσχει σε μία νέα κυβέρνηση (κυρίως χωρίς τον Κόντε επικεφαλής) προκειμένου να αντιμετωπισθεί η κρίση.
Ο “Καβαλιέρε” ανησυχεί ιδαίτερα για τη θέση που έχουν αρθρώσει οι σύμμαχοί του στη δεξιά ενάντια στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), επισείοντας στη συνείδηση και τη μνήμη της ιταλικής γνώμης την προηγούμενη κακή εμπειρία της δράσης του Μηχανισμού στην Ελλάδα. Επίσης, ως στενός σύμμαχος της Γερμανίδας καγκελαρίου Άγκελα Μέρκελ, ο Μπερλουσκόνι δεν αισθάνεται άνετα για τη μετατόπιση της δεξιάς από το κέντρο και προτιμά μία προνομιακή σχέση σε μία μελλοντική κυβέρνηση με την κεντροαριστερά, παρά μία θέση ουραγού σε ένα σχήμα που η Λέγκα και τα Αδέλφια της Ιταλίας θα έχουν τον πρώτο λόγο στη χάραξη της πολιτικής γραμμής.
Ο Μπερλουσκόνι είναι ο μόνος από την κεντροδεξιά παράταξη που δεν επιθυμεί εκλογές τον Σεπτέμβριο: όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το κόμμα του βρίσκεται καθηλωμένο στο 7% (6,8% στις 2 Ιουλίου), την ώρα που η Λέγκα παραμένει πρώτη δύναμη με 25,8% (έναντι 20,5% του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος (PD)) και η ακροδεξιά της Μελόνι όλο και ενισχύεται, αγγίζοντας σχεδόν το ποσοστό του Κινήματος Πέντε Αστέρων (14,6 με 16,1% αντίστοιχα).
Φυσικά, με δεδομένο ότι η Λέγκα και η Μελόνι αντιτίθενται στην προσφυγή της Ιταλίας στον ESM (με την ακροδεξιά ηγέτιδα να το συσχετίζει με την “ελευθερία” καθαυτή των Ιταλών, όχι απλώς με την οικονομική διάσταση) και οι πρωτοβουλίες στο ευρωπαϊκό επίπεδο κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση. Οι Ευρωπαίοι δεν επιθυμούν μία στροφή κατά του ESM στην Ιταλία, τη στιγμή που επιταχύνονται οι διαδικασίες για να θεσπισθεί το νέο Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ, κάνοντας έως και παραχωρήσεις προς τις τέσσερις χώρες του μετώπου της λιτότητας (Ολλανδία, Σουηδία, Αυστρία, Δανία), μειώνοντάς τους τις συνεισφορές, επιτρέποντας πιο αυστηρά κριτήρια στη διάθεση της βοήθειας και χαμηλώνοντας το ύψος του ίδιου του προϋπολογισμού της Ε.Ε. Αφετέρου, το πολιτικό σκηνικό στην Ιταλία ενδιαφέρει και τους Αμερικανούς, που νοιάζονται ιδιαίτερα να μην υπάρξει μία παλιννόστηση της Λέγκας στην εξουσία, δεδομένης της κλίσης του Σαλβίνι προς μία συνεργασία με το Πεκίνο και το άνοιγμα στις κινεζικές επενδύσεις .
Με το βλέμμα σε μία δυνητική ανακατανομή ρόλων στην κορυφή της ιταλικής πολιτικής, πιθανός προβάλλει ο σχηματισμός μίας κυβέρνησης υπό τον πάλαι ποτέ Χριστιανοδημοκράτη και νυν ηγετικό στέλεχος του Δημοκρατικού Κόμματος (PD) Ντάριο Φραντσεσκίνι και τη συμμετοχή της Forza Italia, όπως ήδη υπαινίσσονται πολλοί κύκλοι. Σε αυτό το πλαίσιο και η εικόνα του Μπερλουσκόνι ως statesman υποβάλλεται σε ένα νέο επικοινωνιακό λίφτινγκ. Μετά την παράδοξη μετά θάνατον “αποκάλυψη” των ηχογραφημένων συνομιλιών του δικαστή που τον καταδίκασε για διαφθορά και του στέρησε την έδρα στο Ευρωκοινοβούλιο και την ασυλία, πλέον η Forza Italia μιλάει για “συνωμοσία ιδεολογικά προσανατολισμένων δικαστών” και έχει δρομολογήσει διαδικασίες για την επιστροφή του Μπερλουσκόνι στο Κοινοβούλιο ως Ισόβιου Γερουσιαστή. Ενόψει της πρόσδεσης και του κόμματος του Μπερλουσκόνι, αλλά και άλλων δυνάμεων του κέντρου και της κεντροδεξιάς (όπως το ανερχόμενο κόμμα της “Δράσης” (Azione) του πρώην υπουργού Κάρλο Καλέντα, που ήδη βρίσκεται στο 2,6%), για να αναχαιτισθεί η ακροδεξιά απειλή (να “περιθωριοποιήσουμε τα τέρατα”, όπως τόνιζε πρόσφατα ο ίδιος ο Καλέντα στην Corriere della Sera), το ειδικό βάρος της Forza Italia, τόσο στην κοινή γνώμη, όσο και στις Βρυξέλλες με στόχο την εφαρμογή του νέου προγράμματος της Ε.Ε., κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό.
Ωστόσο, μολονότι αφήνει την πόρτα μισάνοικτη σε μία συνεργασία με το PD και το Κίνημα Πέντε Αστέρων, ο Μπερλουσκόνι ακόμη δηλώνει πως πρωτίστως θα συνεννοηθεί με τους φυσικούς του συμμάχους στο δεξιό στρατόπεδο. Όπερ μεθερμηνευόμενο, στην αντικυβερνητική συγκέντρωση θα συμμετέχει και η Forza Italia, δηλώνοντας ποιά είναι η πολιτική της θέση και ποιός θα είναι ο χαρακτήρας της γραμμής που θα τηρήσει και ως μέλος της όποιας μελλοντικής κυβερνητικής συμμαχίας. Κοντολογίς, υπέρ του ESM, ως πρώτιστη προϋπόθεση του για την εκταμίευση της βοήθειας του Ταμείου για την Ανάκαμψη, που προβλέπει γενναίες χορηγήσεις για την Ιταλία και την Ισπανία. Καθώς, ο επικεφαλής του Συμβουλίου της Ευρώπης Σαρλ Μισέλ, αλλά και η Μέρκελ, επείγονται για να τεθεί προς έγκριση η τελική μορφή του σχεδίου στη σύνοδο κορυφής στις 17-18 Ιουλίου, και ενώ ο Ισπανός πρωθυπουργός ήδη έχει δρομολογήσει επαφές με τους ομολόγους του στις “φειδωλές” χώρες (ιδίως με τον Σοσιαλδημοκράτη συνάδελφό του της Σουηδίας), αλλά κυρίως έχει εξασφαλίσει τη συμπαράσταση των εργοδοτικών οργανώσεων και των συνδικάτων, ώστε να μπορέσει να διαπραγματευθεί τη συμμετοχή της Ισπανίας στο νέο Ταμείο, το επιχειρηματικό και πολιτικό κατεστημένο της Ιταλίας, επισπεύδει τις διαδικασίες για τη “συμμόρφωσή” του με την απαίτηση της Ε.Ε. να περάσει η χρηματοδότηση μέσα από τον ESM.
Για τον λόγο τούτο, όλοι οι “οργανικοί” οικονομικοί και πολιτικοί κύκλοι στην Ιταλία έχουν ενώσει τις φωνές τους υπέρ του ESM, παρόλο που τα 30-40 δισ. ευρώ που προτείνει και ανεπαρκή αποδεικνύονται για τις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας και οι όροι για να ικανοποιηθούν οι ρήτρες είναι πραγματικά δεσμευτικοί και καταστροφικοί. Ακόμη και μέσα στην πραγματικότητα του ευρώ και της νομισματικής μέγγενης της ΕΚΤ, η Ιταλία θα μπορούσε εύκολα να αντλήσει τα ίδια χρήματα από τις αγορές (έστω και με το τιμωρητικό επιτόκιο που έθεσε η ΕΚΤ, αλλά αυτό είναι προφανώς μέρος του σχεδίου): αρκεί να υπενθυμίσουμε πως σε πρόσφατη δημοπρασία των κρατικών ιταλικών ομολόγων, πενταετούς διάρκειας, το Υπουργείο Οικονομικών εξέδωσε τίτλους ύψους 14 δισ. ευρώ ως απάντηση σε αιτήματα των αγορών ακόμη και για ομόλογα άνω των 100 δισ. ευρώ. Ένας δανεισμός από τις αγορές θα μπορούσε κάλλιστα να καλύψει και να ικανοποιήσει τη ζήτηση για ρευστότητα, σε ποσά και όρους πολύ καλύτερους από αυτούς που προσφέρει ο ESM. Ωστόσο, η ιταλική κυβέρνηση ακόμη παραμένει ανενεργή, τοις κείνων ρήμασι πειθόμενη, επιμένοντας στο ενορχηστρωμένο σύνθημα “ότι το μέλλον μέλλον της ιταλικής δημόσιας υγείας εξαρτάται από το πιστωτικό όριο του ESM” και την αφήγηση ότι “η Ιταλία θα είχε πεθάνει χωρίς την οικονομική βοήθεια της Ευρώπης”.
Ωστόσο, η ενορχηστρωμένη τούτη ομοβροντία για την ωφέλεια του “ακριβού” συνδυασμού ESM και Ταμείου Ανάκαμψης, υποκρύπτει την τακτική της Ε.Ε. για πλήρη καθοδήγηση των “επενδύσεων” και της “χορήγησης” των κονδυλίων από τις εθνικές κυβερνήσεις. Μέσω του άρματος του ESM και του (υπερ)Ταμείου, οι Βρυξέλλες έχουν την πρωτοβουλία έναντι των εθνικών κυβερνήσεων για το τι θα χορηγηθεί σε ποιόν. Η πιεστική ανάγκη που έχει δημιουργήσει ο κορονοϊός δικαιολογεί όσο ποτέ άλλοτε την σπουδή να υπερκερασθούν οι προβλεπόμενες διαδικασίες για τις πολιτικές των μονοπωλίων, των κρατικών επιχορηγήσεων σε ιδιωτικές εταιρείες, για τον ανταγωνισμό. Η ιταλική κυβέρνηση θα χορηγήσει 6,4 δισ. στην Fiat Chrysler, μολονότι αυτή δεν έχει την έδρα της πλέον στη χώρα, και ούτε καταβάλλει φόρους. Χωρίς και πάλι να μπορεί να εγγυηθεί πως τα χρήματα τούτα θα εξασφαλίσουν τη δουλειά των εργαζομένων της εταιρείας, που ήδη έχει υπαινιχθεί πως 2.700 θέσεις εργασίας στις εγκαταστάσεις της στη Μπρέσα και το Λέτσε προορίζονται να καταργηθούν. Τη στιγμή που ακόμη 307.000 άνεργοι έχουν προστεθεί στην ατέρμονη όπως την ονόμαζε ο Μαρξ “στρατιά των εφέδρων”, όπου μόνον τον Μάιο άλλοι 84.000 πύκνωσαν τις γραμμές της.
Όλα αυτά όταν 1,6 εκατ. εργαζόμενοι απασχολούνται στην μαύρη αγορά, όταν η μία στις οκτώ επιχειρήσεις σχεδιάζει μείωση προσωπικού και όταν ο πληθυσμός των εργαζομένων είναι γηρασμένος και, σύμφωνα με τις σφυγμομετρήσεις, το ένα τέταρτο των Ιταλών είναι έτοιμο να βάλει υποθήκη ακόμη και τα οικογενειακά κοσμήματα για να επιβιώσει.
Φυσικά, η κεντρο-ακροδεξιά, με την καθεμία από τις συνιστώσες της να επικαλείται διαφορετικά επιχειρήματα και να προτείνει ξεχωριστές λύσεις, θα επιτεθεί σήμερα στην κυβέρνηση με γνώμονα το ζοφερό τούτο περίγραμμα της ιταλικής οικονομίας. Ο Σαλβίνι διατρανώνει πως “η κυβέρνηση Κόντε αντί για ψήφους στην αντιπολίτευση (Μπερλουσκόνι) θα πρέπει να μοιράζει χρήματα στις μικρές επιχειρήσεις” και χαρακτηρίζει την κυβέρνηση “ακίνητη και επιβλαβή”, ενώ η Μελόνι περιγράφει τον Κόντε ως “λύκο μεταμφιεσμένο σε πρόβατο” που απεργάζεται την υποδούλωση της Ιταλίας. Όμως, η ακροδεξιά είναι ανήσυχη μπροστά στο ενδεχόμενο μίας “αυτομόλησης” του Μπερλουσκόνι, καθώς η πιο μετριοπαθής Forza Italia λειτουργεί ως “φύλλο συκής” στην ακραία πολιτική της: ο Σαλβίνι προσπαθεί να αμβλύνει όποιες γωνίες στις εντυπώσεις και τις όποιες υποψίες. “Μίλησα με τον Μπερλουσκόνι και μου δήλωσε πως δεν πρόκειται ποτέ να υποστηρίξει μία κυβέρνηση εχθρική στην ιδιωτική περιουσία, στις επιχειρήσεις, στον ΦΠΑ”, γιατί ο ηγέτης της Forza Italia “είναι επίσης ένας επιχειρηματίας και με καθησύχασε πως ποτέ δεν φτιάχνει εμβαλωματικές κυβερνήσεις” (εδώ κάποιος κοιτάζοντας το παρελθόν θα μειδιούσε) “με πολιτικές δυνάμεις που είναι υπέρ της χαρούμενης υπανάπτυξης” και κυρίως ο Μπερλουσκόνι “δεν ακολουθεί τη φαντασιοκοπία των εφημερίδων”.
Μόνο που ακριβώς, ο Μπερλουσκόνι επειδή είναι επιχειρηματίας, επειδή θέλει διαρκώς να πρωταγωνιστεί στην πολιτική, επειδή είναι ο πρώτος διδάξας, προ του Σαλβίνι, της τακτικής του “in exuvium leonis onagrum (όναγρος μεταμφιεσμένος με λεοντή)”, αλλά κυρίως ως πεπεισμένος φιλοευρωπαϊστής, είναι ο πρώτος που μπορεί να διαλύσει το “Σύμφωνο του Άρκορε”, που συγκροτήθηκε στην ίδια του τη βίλα έξω από το Μιλάνο.
