Αν αναζητήσει κανείς στο google τη φράση «απάντηση Athens Voice», δεν θα βρει μόνο την ανακοίνωση με την οποία απάντησε το μέσο στις μαζικές επικρίσεις για το άρθρο με τις βολές κατά του Γιάννη Αντετοκούνμπο επ’ αφορμή των δηλώσεών του για τον ρατσισμό στην Ελλάδα. Θα βρει στα πρώτα αποτελέσματα και ένα άλλο κείμενο της σύνταξης, έναν περίπου χρόνο πριν, με το οποίο απαντούσε στον χαμό που ξεσήκωσε το άκομψο αστείο για τον θάνατο της Γκαϊανέ Κασαρτζιάν, η οποία είχε μόλις πέσει από παράθυρο του νοσοκομείου στο οποίο απασχολούνταν ως αποκλειστική νοσοκόμα, επιχειρώντας να αποφύγει τον αστυνομικό έλεγχο.
Δεν θα έπρεπε να προκαλεί καμία εντύπωση ότι οι δύο ανακοινώσεις μοιάζουν. Αναγνωρίζουν μεν κάποιο -ασαφές έστω- culpa στις δημοσιεύσεις τους, αλλά αποφεύγουν να προσθέσουν τη λέξη mea μπροστά του. Ο λόγος είναι προφανής και στα δύο κείμενα. Απέναντι του, το μέσο έχει έναν άτακτο διαδικτυακό όχλο τον οποίον καλείται να πολεμήσει από θέση αρχής. Αυτούς που «παρερμήνευσαν επίτηδες» το σχόλιο για την Κασαρτζιάν «επειδή καταλάβαιναν ακριβώς τη στόχευσή του». Ή τους νέο-ορισθέντες «ρατσιστές» που είναι αυτοί που «λένε κάποιον ρατσιστή επειδή έχει διαφορετική άποψη» στην πιο πρόσφατη ανακοίνωση.
Τη σχέση των αντιλήψεων που διατρέχουν την πλειονότητα των στηλών και γραμμών της Athens Voice με την ιδέα ότι το μέσο και το κοινό που εκπροσωπεί διεξάγουν ιερό αγώνα κατά των εχθρών του πολιτεύματος τον έχουν επεξηγήσει σε βάθος πολλοί τα τελευταία χρόνια. Είναι όσοι καταπιάστηκαν με αυτό που λέμε «ακραίο κέντρο». Από αυτή τη θέση είναι που η Athens Voice αρνείται να παραχωρήσει την οικειοποίηση των λαθών στους επικριτές της. Όσοι της επιτίθενται, αποτελούν ένα υπερφυσικό κακό, μια αφηρημένη τερατώδη δύναμη που πίσω από κάθε επιμέρους κριτική απαιτεί τη διάλυση της φιλελεύθερης δημοκρατίας και την επέλαση του ολοκληρωτισμού.
Από αυτή τη θέση αρνήθηκε την οικειοποίηση του λάθους· και από αυτή τη θέση είναι που εξαρχής εμφανίστηκε και το ίδιο το κείμενο που εγκαλούσε τον Γιάννη Αντετονκούμπο για τη θέση του περί ρατσισμού στην Ελλάδα, καθώς οι γονείς του ήρθαν εδώ, αντί να μείνουν στη χώρα τους.
Το άρθρο δικαίως κατηγορήθηκε ότι βρίθει ρατσισμού. Το βασικό του επιχείρημα διαποτίζεται από την ιδέα ότι άνθρωποι σαν τον Αντετονκούμπο δεν μπορούν ποτέ να διεκδικήσουν μια «κανονική» θέση πολίτη που θα μπορούσε να ασκήσει κριτική στις κυρίαρχες τάσεις της κοινωνίας. Και αυτή η ενόχληση είναι τόσο έντονη που μπορεί να επικαλύψει το γεγονός ότι δεν ήταν αυτή η πρόθεση που υποκίνησε το κείμενο και πολύ λιγότερο αυτή που οδήγησε στη φιλοξενία του στην Athens Voice.
Γιατί εν προκειμένω, το πρόβλημα αρθρογράφου και μέσου δεν είναι το ποιος ασκεί την κριτική, αλλά το ίδιο το γεγονός ότι την ασκεί. Είναι η επίθεση στην εικόνα της κανονικότητας, η κατηγορία ότι το status quo δεν είναι αρκετά λειτουργικό ώστε να έχει καταφέρει να εξαλείψει την κυρίαρχια του ρατσισμού στη χώρα. Είναι η απλή υπόνοια ότι κάτι στη διακυβέρνηση μπορεί να μην είναι τέλειο, πλήρες κι αγνό. Ότι κάτι μπορεί να δικαιολογεί μια συστημική δυσαρέσκεια σε ολόκληρες κοινωνικές ομάδες που θα είχαν κάθε λόγο να αντιληφθούν ότι πλήττονται συλλογικά και να αντιδρούν συλλογικά.
Δικαίως και καλώς εξεγείρονται οι χρήστες του διαδικτύου ενάντια στο άρθρο και το μέσο· η έκπληξη ωστόσο δεν θα ήταν εξίσου δικαιολογημένη. Η σύμπτωση με τον αντιδραστικό εθνικισμό δεν είναι ούτε τυχαία, ούτε αφορά μόνο το συγκεκριμένο άρθρο. Αυτό το τερατώδες κοινωνικό συμπίλημα προϋπήρχε της μεγάλης ομπρέλας του Κυριάκου Μητσοτάκη και η διεργασία που το κατασκεύασε είναι πολύ πιο μακρά.
Υπάρχει ένα στοιχείο έκπληξης και στο ίδιο το ύφος με το οποίο απαντάει η Athens Voice στους εκάστοτε επικριτές της. Μία ατόφια απορία πώς γίνεται οι άνθρωποι που έχουν ταυτιστεί στην ίδια τους τη συνείδηση με τη μεγάλη ευρωπαϊκή εξωστρέφεια της Ελλάδας να προβαίνουν σε τέτοια ατοπήματα που ικανοποιούν συντηρητικούς, εθνο-αφασικούς και ακροδεξιούς.
Η απάντηση είναι απλή: δεν είναι η Athens Voice που άλλαξε, αλλά ο κόσμος γύρω της. Αυτό που στα ύστερα χρόνια του Κώστα Σημίτη φαινόταν σαν εξευρωπαϊσμός της χώρας, που καλωσόριζε τον κοσμοπολιτισμό και τον εκσυγχρονισμό, με την επαγγελία της προόδου ανά χείρας, αποκαλύφθηκε ότι ήταν χτισμένο πάνω σε θεμέλια μαγειρεμένων αριθμών, τραπεζικής ασυδοσίας, αχόρταγων εργολάβων και εκμετάλλευσης της εργασίας των μεταναστών – και ότι ήταν μόνο ένα εύθραυστο και ισχνό νήμα, ένας ιστός αράχνης που ύφαιναν τα ΜΜΕ και δοξολογούσαν οι κεντρικοί τραπεζίτες, που επιχειρούσε να αποτρέψει την αποδόμησή του.
Όταν η έλευση της κρίσης έφερε την υλική κατάρρευση αυτής της προφητείας, αλλά και τη βίαιη συνειδητοποίηση της μεθυστικής γοητείας που ασκούσε στον κόσμο, απογυμνώθηκαν και οι πάλαι ποτέ κήρυκές της. Ο κοσμοπολιτισμός τους αποδείχθηκε ότι αφορούσε βαθιά στερεωμένες οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις που ουδεμία σχέση είχαν με το υπερτροφικό «εγώ» τους, ενώ η έμπρακτη έκφρασή του τελικά φάνηκε ότι σήμαινε μόνο τη δυνατότητα μιας κάποιας ανώτερης μεσαίας τάξης να απολαύσει ένα σαββατοκύριακο για shopping στη Ρώμη.
Ήδη απ’ όταν το φοιτητικό κίνημα του 2006-07 άρχισε να επικυρώνει τους πρώτους κλονισμούς αυτής της αραχνοΰφαντης πραγματικότητας, η Athens Voice είχε βρεθεί σε άρνηση. Οι διαδηλωτές ήταν οι εχθροί των περαιτέρω βημάτων της προόδου που αναπόφευκτα περνούσε όχι μέσα από τον κοινωνικό και πολιτικό αναστοχασμό, αλλά από την περαιτέρω ασυδοσία των αγορών.
Από το 2010 και μετά, δεν υπήρχε πια το περιθώριο να συντηρείται αυτή η νεοφιλελεύθερη αισιοδοξία. Ο εστέτ καταναλωτισμός, η εναπόθεση των κοινών στον αυτοματισμό και η κατάφαση στο υπάρχον μοντέλο κοινωνικο-οικονομικής οργάνωσης έγιναν προνόμια που ελάχιστοι μπορούσαν πλέον να υποστηρίξουν. Η Athens Voice περικλείστηκε στα λείψανα αυτής της εκλιπούσας πια μεσαίας τάξης, προϋπόθεση της οποίας είναι να έχει μετατραπεί σε μία αίρεση που αναβιώνει τελετουργικά τις μέρες της ανείπωτης ευφορίας. Δεν είναι σκοπός της Athens Voice να στηρίξει τον ρατσισμό, εκτός αν κάποιος πάει να καυτηριάσει την ύπαρξη του προσβάλλοντας το μεθυστικό τους όνειρο. Η Athens Voice εκπροσωπεί πια τους ανθρώπους που δεν θέλουν να κατέβουν από το συννεφάκι, όσο μαύρο κι αν γίνεται αυτό.
