Οι πιο καλά εκπαιδευμένοι στρατιώτες στις Ειδικές Δυνάμεις των ΗΠΑ (United States Special Operations forces, SOF) — δηλαδή η ομάδα που περιλαμβάνει τα ΟΥΚ (Navy SEALs), τους Πράσινους Μπερέδες του στρατού ξηράς και τους πεζοναύτες – εξειδικεύονται μεταξύ άλλων στην αντιτρομοκρατία, στις επιδρομές άμεσης δράσης και στην καταστολή εξεγέρσεων. Και οι αποστολές τους συνήθως καλύπτονται από άκρα μυστικότητα.
Παρ’ ότι οι κομάντο των ΗΠΑ δρουν στην Αφρικανική Ήπειρο με τη σύμφωνη γνώμη των οικείων κυβερνήσεων, οι πολίτες των αφρικανικών κρατών πολύ σπάνια μαθαίνουν την έκταση των επιχειρήσεων των ΗΠΑ στη χώρα τους, και, ακόμη περισσότερο, κανείς δεν τους πληροφορεί γιατί και πώς δρουν οι αμερικάνοι στις χώρες τους. Ακόμη και πολύ βασικές πληροφορίες, όπως το πλαίσιο και ο στόχος της ανάπτυξης των σωμάτων -ελίτ του στρατού των ΗΠΑ ή οι μυστικές τους, κάποτε παράνομες, επιχειρήσεις σε αφρικανικό έδαφος, παραμένουν εκτός ειδησεογραφίας, σε ολόκληρη την ήπειρο.
Η έρευνα που οργάνωσαν από κοινού η [νοτιοαφρικανική εφημερίδα] Μέηλ & Γκάρντιαν, το Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας ΙΝΚ και το Κέντρο Πούλιτζερ, έφερε στο φως, για πρώτη φορά, το πού ενεργοποιούνται οι ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ στην Αφρικανική ήπειρο και πού και πώς δρούν, με επιχειρήσεις χαμηλού προφίλ που γενικώς κρατούνται μυστικές.
Το 2019 οι Ειδικές Δυνάμεις των ΗΠΑ ήταν ανεπτυγμένες σε 22 από τα 54 κράτη της Αφρικής: στην Λιβύη, τη Σομαλία, την Τυνησία την Αλγερία, την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, τη Γκάνα, την Κένυα, τη Μποτσουάνα, την Μπουργκίνα Φάσο, το Καμερούν, το Κάπο Βέρντε, το Τσαντ, την Ακτή Ελεφαντοστού, το Τζιμπουτί, τη Μαδαγασκάρη, το Μαλι, τη Μαυριτανία, τη Νιγηρία, το Νίγηρα, τη Σενεγάλη και την Τανζανία. Οι αριθμοί των κομάντο που δρουν στην Αφρική δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητοι. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραχώρησαν στην εφημερίδα και τους ερευνητές της η Αφρικανική Διοίκηση του στρατού των ΗΠΑ (AFRICOM) και η Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων, πάνω από το 14% των αμερικανών κομάντο που δρουν εκτός ΗΠΑ το 2019 βρίσκονταν στην Αφρική. Είναι το μεγαλύτερο ποσοστό σε οποιαδήποτε περιοχή του κόσμου, μετά την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Η συνέντευξη με τον Ντόναλντ Μπολντούκ, απόστρατο ταξιάρχο, επικεφαλής της Αφρικανικής Διοίκησης των Ειδικών Δυνάμεων των ΗΠΑ (Special Operations Command Africa, SOCAFRICA) μέχρι και το 2017 έφερε στο φως και άλλα στοιχεία για τις επιχειρήσεις αυτές. Το 2017 οι Ειδικές Δυνάμεις των ΗΠΑ εμπλέκονταν σε πολεμικές επιχειρήσεις σε 13 αφρικανικές χώρες. Οι κορυφαίες ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ συνέχισαν να δρουν σε 10 από τις 13 αυτές χώρες και πέρισυ (πιο συγκεκριμένα στη Λιβύη, τη Σομαλία, το Μαλι, το Καμερούν, την Κένυα, την Μπουρκίνα Φασο, το Τσαντ, τη Μαυριτανία, το Νίγηρα και την Τυνησία).
Συμβουλές, Υποστήριξη, Συνοδεία
Η στρατιωτική παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Αφρική είναι εκτεταμένη. Παλαιότερες δημοσιογραφικές έρευνες έχουν δείξει ότι σε όλη την Αφρικανική Ήπειρο, οι ΗΠΑ συντηρούν πολλές στρατιωτικές βάσεις. Απόρρητα έγγραφα της AFRICOM που ήρθαν στο φως το 2019, δείχνουν ότι οι ΗΠΑ συντηρούν 29 στρατιωτικές βάσεις σε 15 διαφορετικές χώρες, και με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση βάσεων στο Κέρας της Αφρικής και στη Σαχέλ [την βιοκλιματική περιοχή μεταξύ της Σαχάρας και της σαβάνας, φυσικό όριο της αραβικής από τη μαύρη Αφρική].
Ακόμη περισσότερη μυστικότητα καλύπτει τις ενέργειες των ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ. Η παρουσία τους στις Αφρικανικές χώρες σπανιότατα κοινοποιείται ή γνωστοποιείται, είτε στις ΗΠΑ είτε στα φιλοξενούντα τις δυνάμεις κράτη. Οι πολίτες δε μαθαίνουν ποτέ τι κάνουν αυτές οι επίλεκτες στρατιωτικές μονάδες των αμερικάνων στις χώρες τους. Ο αμερικανικός στρατός δε λέει κουβέντα περί του είδους των επιχειρήσεων των Ειδικών του Δυνάμεων σε κάθε χώρα, αλλά είναι γνωστό ότι, πολύ καιρό τώρα, οι επιχειρήσεις αυτές ποικίλλουν, από αποστολές εκπαίδευσης του ντόπιου στρατού, έως επιχειρήσεις απαγωγής ή δολοφονίας ανθρώπων που οι ΗΠΑ θεωρούν εχθρούς τους.
Οι ερευνητές της Μέηλ & Γκάρντιαν πήραν συνεντεύξεις από ένα εκτενέστατο δίκτυο πηγών, ώστε να μπορέσουν να βρουν ποιές ακριβώς είναι αυτές οι επιχειρήσεις. Μεταξύ όσων μίλησαν είναι εν ενεργεία στρατιωτικοί και διπλωμάτες των ΗΠΑ, κυβερνητικοί και στρατιωτικοί παράγοντες των Αφρικανικών χωρών, στρατιωτικοί που είχαν εκπαιδευτεί σε αμερικανικά προγράμματα αλλά και άμαχοι που υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες δράσεων των Ειδικών Δυνάμεων των ΗΠΑ στην Αφρική. Με αυτό τον τρόπο κατόρθωσαν να καταγράψουν, με τον πληρέστερο ως σήμερα τρόπο, όσα συντελούνται στην Αφρικανική ήπειρο λόγω των επεμβάσεων των αμερικάνων κομάντο.
Ένας σεβαστός αριθμός αυτών των επιχειρήσεων τελεί υπό την αιγίδα των προγραμμάτων που χαρακτηρίζονται ως 127e – αυτός είναι ο ειδικός κωδικός στον προϋπολογισμό του αμερικανικού κράτους που επιτρέπει τη χρηματοδότηση (από τις Ειδικές Δυνάμεις των ΗΠΑ), σε άλλα κράτη, εντόπιων στρατιωτικών μονάδων ως παρένθετων σε επιχειρήσεις αντιτρομοκρατίας. Όλα τα προγράμματα αυτά, που ανήκουν στην κατηγορία 127e, είναι απόρρητα «για λόγους ασφαλείας». Οι δημοσιογράφοι ερευνητές, ωστόσο, κατάφεραν να επιβεβαιώσουν ότι, τα τελευταία χρόνια, οι ΗΠΑ επιχείρησαν υπό το πρόγραμμα 127e τουλάχιστον οκτώ φορές στην Αφρική, με την πλειονότητα των επιβεβαιωμένων δράσεων να έχουν εκτελεστεί στη Σομαλία. Μερικά από τα κωδικά ονόματα αυτών των επιχειρήσεων ήταν Εξόριστος Κυνηγός, Κυνηγός της Μαγκούστας, Ιππότης Κυνηγός, Υπέρτατος Κυνηγός (Exile Hunter, Mongoose Hunter, Paladin Hunter, Ultimate Hunter), και επρόκειτο για επιχειρήσεις εκπαίδευσης και εξοπλισμού στρατιωτικών μονάδων από τη Σομαλία, την Αιθιοπία, την Κένυα και την Ουγκάντα από κομάντο των ΗΠΑ, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν την τρομοκρατική ισλαμιστική ομάδα και παρακλάδι της αλ-Κάιντα, αλ-Σαμπάμπ, που δρα στην Ανατολική Αφρική. Επίσης, επιβεβαιώνεται από αξιωματικό της AFRICOM ότι οι ΗΠΑ έχουν σήμερα τουλάχιστον δύο ενεργές επιχειρήσεις 127e στη Σομαλία.
Ο αριθμός των επίγειων επιχειρήσεων των αμερικανών κομμάντος στη Σομαλία δεν είχε ποτέ έως τώρα γίνει γνωστός, αλλά έγγραφα της αμερικάνικης πολιτικής αεροπορίας που βρέθηκαν στα χέρια των ερευνητών και επιβεβαιώθηκαν από τον Μπολντούκ, αποκαλύπτουν την κλίμακα των επιχειρήσεων. Τα έγγραφα της 449ης αεροπορικής μοίρας των ΗΠΑ, που έχει έδρα το στρατόπεδο Λεμονιέ (Camp Lemonnier) στο Τζιμπουτί, δείχνουν ότι μονον την περίοδο μεταξύ Ιουνίου του 2017 και Ιουνίου του 2018, έλαβαν χώρα περισσότερες από 200 επίγειες επιχειρήσεις εναντίον της Αλ Σαμπάμπ. Ο αριθμός δεν αποτελεί ανωμαλία. «Περίπου αυτός ήταν ο ετήσιος μέσος όρος και όταν ήμουν εγώ εκεί», λέει ο Μπολντούκ, που ήταν επικεφαλής της Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων της Αφρικής από τον Απρίλιο του 2015 ως τον Ιούνιο του 2017.
Η Αφρικανική Διοίκηση [των ΗΠΑ] χαρακτηρίζει τις συνεργατικές επιχειρήσεις της με άλλες δυνάμεις, ως «συμβουλή, βοήθεια και συνοδεία» (advise, assist, accompany ή αποστολές AAA), αν και πρόκειται για κανονικές πολεμικές αποστολές. Ο 38χρονος υποβρύχιος καταδρομέας Κάιλ Μίλικεν σκοτώθηκε και ακόμη δύο αμερικανοί τραυματίστηκαν σε επιδρομή σε στρατόπεδο της αλ-Σαμπάμπ, 65 χιλιόμετρα δυτικά της πρωτεύουσας της Σομαλίας, Μογκαντίσου.
Η AFRICOM δεν δημοσιεύει τον αριθμό των αποστολών ΑΑΑ ανά χώρα, αλλά σε απαντητικό ημέηλ προς τους ερευνητές δημοσιογράφους, παραδέχεται ότι, μόνον στην Ανατολική Αφρική, έχουν γίνει 70 τέτοιες επιχειρήσεις το 2018, 46 το 2019 και επτά το πρώτο πεντάμηνο του 2020.
Μεταξύ των άλλων ειδικών επιχειρήσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη στην περιοχή από τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, είναι η επιχείρηση Λοξός Πυλώνας (Oblique Pillar), που παρέχει ελικόπτερα υποστήριξης ιδιωτών / στρατιωτικών εργολάβων στις αμερικάνικες ειδικές δυνάμεις και στις μονάδες του Σομαλικού Εθνικού Στρατού, η επιχείρηση Άγκυρα Οκτάβας (Octave Anchor), μια χαμηλού προφίλ «ψυχολογική επιχείρηση» αποκλειστικά στη Σομαλία. και η επιχείρηση Βροχοποιός (Rainmaker), μια άκρως απόρρητη επιχείρηση μυστικών υπηρεσιών.
Αντιτρομοκρατική Εκπαίδευση
Ένα άλλο μείζον θέατρο ειδικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ είναι η βορειοδυτική Αφρική. Οι περισσότεροι άνθρωποι ανά τον κόσμο μάθαμε για τις εκεί στρατιωτικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ τον Οκτώβριο του 2017, όταν το Ισλαμικό Κράτος (IS) έστησε ενέδρα και σκότωσε τέσσερις αμερικανούς στρατιώτες – δύο εκ των οποίων ήταν Πράσινοι Μπερέδες – κοντά στο Τόγκο-Τόγκο του Νίγηρα. Τα θύματα ανήκαν στην Επιχειρησιακή Ομάδα Άλφα 3212, μια μονάδα 11 ανδρών που συνεργάζονταν με το στρατό του Νίγηρα υπό την επιχείρηση – ομπρέλα Ασπίδα Αρκεύθου (Juniper Shield).
Η Ασπίδα Αρκεύθου είναι η κορυφαία αντιτρομοκρατική προσπάθεια των ΗΠΑ στη βορειοδυτική Αφρική, που εξελίσσεται σε 11 κράτη: Μαλι, Αλγερία, Μαρόκο, Μαυριτανία, Τυνησία, Σενεγάλη, Νίγηρα, Νιγηρία, Μπουρκίνα Φάσο, Καμερούν και Τσαντ. Υπό την Ασπίδα Αρκεύθου, οι Ειδικές Δυνάμεις των ΗΠΑ εδώ και πολύ καιρό εκπαιδεύουν, συμβουλεύουν, βοηθούν και συνοδεύουν τοπικές συμμαχικές τους δυνάμεις που δρουν κατά τρομοκρατικών ομάδων, μεταξύ των οποίων η αλ-Κάιντα και οι σύμμαχοί της, Μπόκο Χαράμ και IS. Σύμφωνα με τα έγγραφα της AFRICOM, η επιχείρηση βρίσκεται εν εξελίξει.
Η άλλη πολύ σημαντική επιχείρηση στην περιοχή είναι η Άσκηση Καριοφίλι (Exercise Flintlock) — μια ετήσια εκπαιδευτική άσκηση των ειδικών δυνάμεων, που διενεργείται από την Δοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων Αφρικής, με στόχο την αύξηση της ικανότητας των κρατών της Δυτικής Αφρικής να σχεδιάζουν και φέρουν εις πέρας αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις. Μεταξύ των αφρικανικών κρατών που μετέχουν είναι το Μαλι, η Μαυριτανία, η Νιγηρία, ο Νίγηρας, το Μαρόκο, η Σενεγάλη, το Τογκο, η Μπενίν, η Μπουρκίνα Φασο, η Γκάνα, η Ακτή Ελεφαντοστού, το Καμερούν, το Τσαντ, το Πράσινο Ακρωτήριο και η Γουϊνέα.
Μεγάλη σημασία έχει δωθεί και στη Λιβύη. Πέρισυ, οι Ηνωμένες Πολιτείες απέσυραν τους κομμάντος τους από τη Λιβύη, ενώ άναβε πάλι ο εμφύλιος. «Λόγω της αυξημένης αναταραχής… ένα σώμα των δυνάμεων των ΗΠΑ, που στηρίζουν την Αμερικανική Διοίκηση της Αφρικής εγκατέλειψε προσωρινά τη χώρα λόγω των συνθηκών ασφαλείας στο πεδίο», ανακοίνωσε τον Απρίλιο του 2019 η AFRICOM. Οι συγκεκριμένες δυνάμεις δεν επέστρεψαν ποτέ στη Λιβύη, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της AFRICOM, Τζων Μάνλυ, αλλά, προφανώς, αυτό δεν σταμάτησε τις αμερικάνικες επιχειρήσεις με στόχο τη Λιβύη.
Σύμφωνα με έγγραφα της AFRICOM, η Επιχείρηση Όφις των Κόμβων (Operation Junction Serpent), μια επιχείρηση παρακολούθησης στη Λιβύη, που ξεκίνησε το 2016 με τς αεροπορικές επιθέσεις κατά στόχων του Ισλαμικού Κράτους στην παραλιακή πόλη της Σύρτης, είναι ακόμη ενεργή.
Υπό την Επιχείρηση Junction Serpent, η καλυμμένη με πέπλο μυστικότητας Κοινή Ειδική Διοίκηση Επιχειρήσεων (Joint Special Operations Command, JSOC) στην οποία υπάγεται και η ομάδα Έξι των Ομάδων Υποβρυχίων Καταστροφών όπως και άλλες ειδικές ομάδες, είχε λάβει ειδική άδεια να συλλέγει πληροφορίες για την διενέργεια επιθέσεων από αέρος. Σε εξέλιξη βρίσκεται και μία αδελφή της επιχείρηση, με την ονομασία Οδύσσεια Αποφασιστικότητα (Odyssey Resolve), που αφορά παρακολουθήσεις, συλλογή πληροφοριών και πτήσεις πάνω από τη Λιβύη, και αποτέλεσε τμήμα των ειδικών αεροπορικών επιχειρήσεων στη Σύρτη.
Δεν είναι, όμως, εντός ή κοντά σε εμπόλεμες ζώνες όλοι οι τόποι δράσης των κομάντο των ΗΠΑ στην Αφρική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Μποτσουάνα, μία από τις πιο ειρηνικές και ριζωμένες δημοκρατίες της ηπείρου.
Στις ερωτήσεις των νοτιοαφρικανών δημοσιογράφων, η πρεσβεία των ΗΠΑ στη Μποτσουάνα επιβεβαίωσε ότι ελίτ ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ συμμετείχαν στην Άσκηση Upward Minuteman, μία εκπαιδευτική άσκηση τριών εβδομάδων, τον Ιούνιο του 2019 στην αεροπορική βάση Μολεπολόλε της Μποτσουάνας. Οι εκπαιδευτές ήταν 200 άνδρες της Εθνικής Φρουράς των ΗΠΑ, που ήλθαν από το στρατόπεδό τους στη Βόρεια Καρολίνα, και άγνωστος αριθμός ανδρών του στρατού της Μποτσουάνας. Η άσκηση περιελάμβανε τα πάντα, από εκπαίδευση σε όπλα ως προσομοιώσεις επιθέσεων από γης και αέρος. Όπως δήλωσε η υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων της αμερικάνικης πρεσβείας εκεί, «ο στρατός των ΗΠΑ έχει ισχυρή διμερή σχέση συνεργασίας για την ασφάλεια με τον στρατό της Μποτσουάνας από την ίδρυσή του. Ως εκ τούτου, πραγματοποιούμε πολλών ειδών διαστρατιωτικές επιχειρήσεις που κάποιες φορές περιλαμβάνουν και ειδικές δυνάμεις. Τέτοιες ανταλλαγές εμπειρίας έχουν πραγματοποιηθεί και το 2017 και το 2019».
Ο στρατός της Μποτσουάνας απολαμβάνει καλής φήμης, γενικώς. Δεν ισχύει το ίδιο και για άλλες χώρες με τις οποίες συντάσσονται οι ΗΠΑ. Παράδειγμα, η Μπουργκίνα Φάσο, όπου οι ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ εκπαίδευσαν τις δυνάμεις ασφαλείας σε θέματα αντιμετώπισης τρομοκρατίας και εκρηκτικών μηχανισμών. Τον Ιούλιο, έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα έδειξε ότι ο στρατός της Μπουργκίνα Φάσο εμπλέκεται στις μαζικές δολοφονίες στην βόρεια πόλη Τζίμπο [45 χιλιόμετρα από τα σύνορα με το Μαλί, πληθυσμός μουσουλμανικός κατά 96%] – και δεν είναι η πρώτη φορά που κατηγορείται για ανάλογα εγκλήματα.
Η Τέμι Ιμπορόγκμπα, ερευνήτρια στο Αφρικανικό Πρόγραμμα του Κέντρου Διεθνούς Πολιτικής, προειδοποιεί ότι η εκπαίδευση, ο εξοπλισμός και η βοήθεια στους στρατούς κρατών που κατηγορούνται για σημαντικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τους ισχυροποιεί και τους προσφέρει δικαιολογίες για παραβιάσεις των δικαιωμάτων αυτών. «Αν το πιο ισχυρό δημοκρατικό κράτος στον κόσμο στηρίζει το στρατό σου, σίγουρα πιστεύεις πως ό,τι έγκλημα κι αν κάνεις, συγχωρείται».
Στέλεχος του Στέητ Ντηπάρτμεντ, που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι «Οι ΗΠΑ ανησυχούν για τις όλο και αυξανόμενες κατηγορίες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττουν οι κρατικές δυνάμεις ασφαλείας στη Σαχέλ. Εξαιρούμε από την βοήθεια και την εκπαίδευση άτομα ή ομάδες που είναι ένοχα τέτοιων παραβιάσεων. Και παρακολουθούμε από κοντά τις συνεχιζόμενες έρευνες, για να δούμε πώς αυτές οι κατηγορίες επηρεάζουν τις νομικές μας υποχρεώσεις, υπό τους νόμους των ΗΠΑ. Μέχρι σήμερα δεν έχουμε πληροφορίες που να αποδεικνύουν ότι άνθρωποι εκπαιδευμένοι και εξοπλισμένοι από τις ΗΠΑ εμπλέκονται σε οποιαδήποτε από τα αδικήματα που έχουν καταγραφεί».
Ο Άντυ Ντουόν, πρώην αξιωματικός των ειδικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ, με τουλάχιστον δεκαετή εμπειρία στη Σαχέλ, αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα της εμπλοκής των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Αφρική. Λέει ότι οι ΗΠΑ δεν κατανοούν τις ανάγκες των αφρικανικών κρατών και, ως αποτέλεσμα, δεν ξέρουν και πως να επέμβουν σωστά. «Οι ΗΠΑ δεν κάνουν αρκετά. Επιθυμούν να βοηθήσουν αλλά γι΄αυτό χρειάζεται να κατανοήσουν πολύ καλύτερα τις λαϊκές οργανώσεις, τις κυβερνήσεις και το στρατό [των αφρικανικών χωρών] αντί να πετάνε λεφτά σε μακροπρόθεσμες εκπαιδεύσεις και εξοπλισμούς».
Η Κόμφορτ Ίρο, διευθύντρια του Αφρικανικού Προγράμματος της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων, (International Crisis Group), δηλώνει ότι η έκταση των επιχειρήσεων των αμερικανικών δυνάμεων στην Αφρική, δείχνει «την αργή και σταδιακή αύξηση» της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην ήπειρο. Αν και, προσθέτει, στέλνει μεικτά μηνύματα: «από τη μιά αυξάνεται η παρουσία, από την άλλη υπάρχει συγκράτηση, γιατί είναι ξεκάθαρο ότι οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν να είναι στην πρώτη γραμμή».
Όπως σημειώνει, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική η έλλειψη διαφάνειας – τόσο εκ μέρους της Αμερικανικής κυβέρνησης όσο και εκ μέρους των αφρικανικών κυβερνήσεων – για την ανάπτυξη αμερικανικών δυνάμεων στην Αφρική, ειδικά καθώς οι αμερικάνοι δεν έχουν κανένα πρόβλημα να συνεργαστούν με αυταρχικά καθεστώτα. «Ενισχύει αυτές τις ευρύτερες ανησυχίες πως κάποια κράτη στηρίζονται… Οι ΗΠΑ φαίνεται να νομιμοποιούν και να παρατείνουν περαιτέρω τις αυταρχικές τάσεις ή κράτη που δεν θεωρούνται πως έχουν νομιμοποίηση».
…
Η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε από τους Nick Turse, Sam Mednick, and Amanda Sperber και χρηματοδοτήθηκε από το Κέντρο Πούλιτζερ και το Κέντρο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας ΙΝΚ, και πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Νοτίου Αφρικής, Μέηλ εντ Γκάρντιαν. Αποδόθηκε στα ελληνικά από τα αγγλικά, για το Κοσμοδρόμιο, από τη Συλβάνα Γεωργιάδου.
