Στις 15 Σεπτέμβρη 1970, κατά τη διάρκεια μιας εικοσάλεπτης συνάντησης στο Οβάλ γραφείο μεταξύ 3:25 μμ και 3:45 μμ, ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον διέταξε τη CIA να υποκινήσει ένα στρατιωτικό πραξικόπημα στη Χιλή. Σύμφωνα με χειρόγραφες σημειώσεις που πήρε ο διευθυντής της CIA Ρίτσαρντ Χελμς, ο Νίξον εξέδωσε ρητές οδηγίες να εμποδίσουν τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο της Χιλής, Σαλβαντόρ Αλιέντε, να ορκιστεί τον Νοέμβριο ή, αν αναλάμβανε εν τέλει την προεδρία, να δημιουργήσουν συνθήκες για να τον ανατρέψουν. “Ίσως Μια στις 10 πιθανότητες, αλλά σώστε τη Χιλή”. “Δεν μας απασχολούν οι κίνδυνοι που εμπλέκονται” έγραψε ο Χολμς στις σημειώσεις του καθώς ο πρόεδρος απαίτησε την αλλαγή καθεστώτος στο Νοτιοαμερικάνικο έθνος που είχε γίνει το πρώτο στην περιοχή που εξέλεξε έναν σοσιαλιστή. “Πλήρης ενσχόληση – τους καλύτερους άνδρες που διαθέτουμε”. “Κάντε την οικονομία να ουρλιάξει”.
50 χρόνια αφότου γράφτηκε, το κρυπτικό σημείωμα της συζήτησης με το Νίξον παραμένει το μόνο γνωστό αρχείο ενός προέδρου των ΗΠΑ να διατάζει την μυστική ανατροπή ενός δημοκρατικά εκλεγμένου ηγέτη στο εξωτερικό. Εφόσον το έγγραφο αποχαρακτηρίστηκε για πρώτη φορά το 1975 ως μέρος μιας μεγάλης έρευνας της Γερουσίας για τις μυστικές επιχειρήσεις της CIA στη Χιλή και αλλού, οι σημειώσεις του Χελμς έχουν γίνει η εικονική εκπροσώπευση της επέμβασης των ΗΠΑ στη Χιλή – και ένα διαρκές σύμβολο της ηγεμονικής αλαζονείας της Ουάσινγκτον προς τα μικρότερα έθνη.
Για να σηματοδοτήσουν την 50στη επέτειο της διαταγής του Νίξον να ανατρέψουν τον Αλιέντε, ακριβώς στις 3:25 μμ – όταν η συνάντηση ξεκίνησε – το Εθνικό Αρχείο Ασφαλείας δημοσίευσε μια επιλογή από αποχαρακτηρισμένα έγγραφα που εντοπίζουν τη γένεση αυτής της προεδρικής οδηγίας και των ιστορικών συνθηκών κατά τις οποίες έλαβε χώρα. Η συνάντηση της 15ης Σεπτεμβρίου 1970, την οποία παρακολούθησαν επίσης ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Χένρι Κίσινγκερ και ο Γενικός Εισαγγελέας Τζον Μίτσελ, είναι γνωστή στην ιστορία του ρόλου των ΗΠΑ στη Χιλή – τα γεγονότα που οδήγησαν σε αυτήν τη συνάντηση έχουν λάβει πολύ λιγότερη προσοχή. “Αυτά τα έγγραφα παρέχουν έναν οδικό χάρτη για πραξικοπήματα των ΗΠΑ και αλλαγές καθεστώτων”, σημειώνει ο Πίτερ Κόρνμπλα, ο οποίος διευθύνει το έργο της Χιλής του Αρχείου και είναι ο συγγραφέας του αρχείου Πινοσέτ. “Η συνάντηση στο Οβάλ γραφείο στις 15 Σεπτεμβρίου 1970 σηματοδότησε το πρώτο σημαντικό βήμα στην υπονόμευση της Χιλιανής δημοκρατίας και στη υποστήριξη της εμφάνισης μιας στρατιωτικής δικτατορίας”.
Η συντομογραφημένη ιστοριογραφία του Αρχείου για τις διαταγές του Νίξον της 15ης Σεπτεμβρίου αποκαλύπτει την ακόλουθη σειρά των γενονότων:
** Αξιωματούχοι των ΗΠΑ ξεκίνησαν να ερευνούν μυστικά ένα στρατιωτικό πραξικόπημα ως μέρος ενός εναλλακτικού σχεδίου για μια πιθανή νίκη του Αλιέντε πάνω από ένα μήνα πριν οι Χιλιανοί να πάνε στις κάλπες την 4η Σεπτεμβρίου 1970. Η αρχική αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων ενός πιθανού πραξικοπήματος πραγματοποιήθηκε αφού ο πρόεδρος Νίξον ζήτησε, στα τέλη Ιουλίου, μια “επείγουσα επιθεώρηση” των συμφερόντων και των επιλογών των ΗΠΑ στη Χιλή. Η αναθεώρηση, που ολοκληρώθηκε στα μέσα Αυγούστου, έγινε γνωστή ως υπόμνημα Μελέτης Εθνικής Ασφάλειας 97, περιείχε ένα άκρως απόρρητο παράρτημα με τίτλο “Aκραία Eπιλογή: Ανατροπή του Αλιέντε”, το οποίο μελετούσε τις υποθέσεις, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος εάν εκλεγεί ο Αλιέντε.
Για να προετοιμάσει αυτό το τμήμα της αξιολόγησης, την 5η Αυγούστου 1970, ο Βοηθός Υπουργός Εξωτερικών Τζον Κρίμινς έστειλε στον αμερικανό πρεσβευτή Έντουαρντ Κόρι ένα “εμπιστευτικό” τηλεγράφημα ζητώντας τις απόψεις του σχετικά με τις “προοπτικές επιτυχίας του στρατού και της αστυνομίας που προσπαθούν να ανατρέψουν τον Αλιέντε ή να αποτρέψουν την ορκομωσία του” και ” τη σημασία της στάσης των ΗΠΑ για την έναρξη ή την επιτυχία μιας τέτοιας επιχείρησης”. Ο Κόρι έστειλε μια απάντηση 13 σελίδων στις 11 Αυγούστου 1970, η οποία προσδιόρισε τα βασικά χρονικά διαστήματα, τους πιθανούς ηγέτες και τα εμπόδια για ένα επιτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα.
Τέσσερις ημέρες μετά τις εκλογική νίκη του Αλιέντε, την 8η Σεπτεμβρίου 1970, η “Επιτροπή 40” που επέβλεψε μυστικές επιχειρήσεις, συναντήθηκε για να συζητήσει το ζήτημα της Χιλής. Ο Χένρι Κίσινγκερ προήδρευσε της επιτροπής. Στο τέλος της συνάντησης, ο Κίσινγκερ ζήτησε μια “ψυχρή εκτίμηση” των “πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων και των προοπτικών που εμπλέκονται σε περίπτωση που οργανωθεί πραξικόπημα στη Χιλή τώρα με τη βοήθεια των ΗΠΑ”. Απαντώντας, ο Κόρι έστειλε ένα άλλο λεπτομερές τηλεγράφημα με τίτλο «Η απάντηση του πρέσβη στο αίτημα για ανάλυση στρατιωτικής επέμβασης στην παρούσα κατάσταση στη Χιλή”. Ο στρατός της Χιλής, ανέφερε, “δεν θα επαναλάβει ούτε θα κινηθεί για να αποτρέψει την άνοδο του Αλιέντε, εκτός από την απίθανη περίπτωση εθνικού χάους και εκτεταμένης βίας”. Ευκαιρίες για περαιτέρω δράση των ΗΠΑ για να πιέσουν τον στρατό, συμβούλεψε ο Κόρι, “δεν υπάρχουν. Ξέρουν ήδη ότι έχουν την ευλογία μας για οποιαδήποτε σοβαρή κίνηση εναντίον του Αλιέντε”. Ο βασικός παράγοντας σε οποιαδήποτε στρατιωτική κίνηση, έγραψε ο Κόρι, δεν ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά μάλλον ο Πρόεδρος Έντουαρντο Φρέι από την “θέληση και δεξιότητες” του οποίου εξαρτάται το μέλλον της Χιλής.
** Στο αρχικό επακόλουθο της εκλογής του Αλιέντε, τα σχέδια για πραξικόπημα ουσιαστικά χωρίστηκαν σε δύο προσεγγίσεις:
1) Τη “φόρμουλα Φρέι” που βασιζόταν στον Πρόεδρο Φρέι να “διαχειριστεί το πραξικόπημα” εξουσιοδοτώντας ανώτερους στρατιωτικούς αξιωματούχους να κινηθούν ενάντια στο σύνταγμα. Ένα πρώιμο σχέδιο ήθελε τον Φρέι να ακυρώνει τις εκλογές, να ορίζει ένα στρατιωτικό υπουργικό συμβούλιο για τη διοίκηση της κυβέρνησης, να διορίσει τον υποψήφιο Χόρχε Αλεσάντρι ως προσωρινό πρόεδρο, και να παραιτηθεί με την προσδοκία να είναι υποψήφιος εκ νέου για την προεδρία στις νέες εκλογές. Μέσω διαμεσολαβητών και απευθείας, αξιωματούχοι των ΗΠΑ πίεσαν τον Φρέι να προχωρήσει σε αυτό το περίπλοκο στοίχημα και να εξουσιοδοτήσει τον χιλιανό στρατό ώστε να τερματίσει αυτό που ο Κόρι ονόμασε ως “ασταθή αντεπίλυση”. Η CIA έστειλε ακόμη και έναν ειδικό πράκτορα, με το όνομα Τζωρτζ Ντόναχιου, στο Σαντιάγο, για να “διαβεβαιώσει τον Φρέι ότι, εάν χρειαστεί, θα έχει το διπλάσιο του ποσού [της μυστικής χρηματοδότησης της CIA] από αυτή που είχε για τις εκλογές του 1964” εάν ενορχήστρωνε το σχέδιο και έβαζε υποψηφιότητα για επανεκλογή. Εάν το σχέδιο αποτύγχανε, ο Ντόναχιου είχε εντολή να πει στον Φρέι ότι η CIA θα πληρώσει για να εγκατασταθεί εκτός Χιλής. Σύντομα, ωστόσο, η Πρεσβεία και η CIA κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούσαν να υπολογίζουν στο Φρέι για να προδώσει τη χώρα του.
2) Η “φόρμουλα χάους” για τη δημιουργία ενός “πραξικοπηματικού κλίματος” που θα παρέχει στον Χιλιανό στρατό το πρόσχημα για την κατάληψη της εξουσίας. Έξι ημέρες πριν ο Νίξον διατάξει στρατιωτικό πραξικόπημα, ο Γουίλιαμ Μπρόου, ο επικεφαλής του τμήματος Δυτικού Ημισφαιρίου της CIA, ανέθεσε στον επικεφαλής του σταθμού Σαντιάγο Χένρι Χέκσερ να ξεκινήσει “την επιχειρησιακή αποστολή της καθιέρωσης εκείνων των άμεσων επαφών με τον Χιλιανό στρατό που… θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να χτυπήσουν εάν και πότε παρθεί μια τέτοια απόφαση”. Είχε γίνει εμφανές “κατά την διερεύνηση τρόπων για να αποτρέψουν μια κυβέρνηση του Αλιέντε από το να ασκήσει εξουσία”, σημείωσε ο Μπρόου, “ότι (Α) ο πολιτικός / συνταγματικός δρόμος σε οποιαδήποτε μορφή δεν είχε πιθανότητες επιτυχίας και (Β) η μόνη προοπτική με οποιαδήποτε πιθανότητα επιτυχίας είναι ένα στρατιωτικό χτύπημα είτε πριν είτε αμέσως μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Αλιέντε”. Μέσα σε λίγες ημέρες από την οδηγία του Nixon στις 15 Σεπτεμβρίου, τα κεντρικά γραφεία της CIA άρχισαν να διαβιβάζουν οδηγίες για τη “δημιουργία πραξικοματικού κλίματος” μέσω “οικονομικού πολέμου”, “πολιτικού πολέμου” και “ψυχολογικού πολέμου”.
** Ο αρχηγός του σταθμού της CIA αντιτάχθηκε σε αυτές τις οδηγίες χαρακτηρίζοντάς τες ανέφικτες και θεωρώντας απίθανο να πετύχουν. Δεν ήταν ο μόνος. Ένας σημαντικός αριθμός αξιωματούχων της CIA, της Πρεσβείας των Η.Π.Α. και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αντιτάχθηκαν στα προτεινόμενα σχέδια παρέμβασης των ΗΠΑ χρακτηρίζοντάς τα ως μη ρεαλιστικά, επιρρεπή σε αποτυχία και επικίνδυνα διπλωματικά – με τους κινδύνους έκθεσης να υπερβαίνουν κατα πολύ τα πιθανά οφέλη για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Το γραφείο του Υπουργείου Εξωτερικών για την Λατινική Αμερική αντιτάχθηκε επίσημα στο μυστικό παράρτημα του NSSM 97 σχετικά με την ανατροπή του Αλιέντε με το επιχείρημα ότι “η έκθεση σε ένα αποτυχημένο πραξικόπημα θα συνεπάγεται απαγορευτικά υψηλό κόστος στις σχέσεις μας με τη Χιλή, το ημισφαίριο και αλλού στον κόσμο . Ακόμη και αν το πραξικόπημα ήταν επιτυχές, η έκθεση θα συνεπαγόταν κόστος ελάχιστα λιγότερο σοβαρό σε όλους αυτούς τους τομείς”. Σε ένα ιδιωτικό τηλεγράφημα στον Κίσινγκερ, ο Πρέσβης Κόρι προειδοποίησε ότι “είμαι πεπεισμένος ότι δεν μπορούμε να προκαλέσουμε [πραξικόπημα] και ότι δεν πρέπει να διατρέξουμε τους κινδύνους μόνο και μόνο για να έχουμε άλλον ένα Κόλπο των Χοίρων”. Ακόμη και οι κορυφαίοι βοηθοί του Κίσινγκερ στη NSC αντιτάχθηκαν στην παρέμβαση στις εσωτερικές πολιτικές υποθέσεις της Χιλής. Στις 14 Σεπτεμβρίου, ο Ουίνστον Λόρντ του έστειλε ένα σημείωμα με το μοναδικό επιχείρημα ότι, εάν εκτεθεί, η επέμβαση των ΗΠΑ στη Χιλή “θα μπορούσε να υπονομεύσει εντελώς την πολιτική μας για το Βιετνάμ”, η οποία βασίστηκε στις ελεύθερες εκλογές και στην “αυτοδιάθεση του λαού του Νότιου Βιετνάμ χωρίς ξένες παρεμβάσεις”. Την ίδια μέρα, ένας άλλος αναπληρωτής του Κίσινγκερ στη NSC, ο Βάιρον Βακί, τον προειδοποίησε ότι η επέμβαση των ΗΠΑ θα μπορούσε να οδηγήσει σε “εκτεταμένη βία ή ακόμη και εξέγερση” στη Χιλή.
Σε μια πιο θαρραλέα κίνηση, ο Βάκι αμφισβήτησε αν η απειλή μιας κυβέρνησης Αλιέντε υπερέχει πραγματικά των κινδύνων και των ρίσκων της αλυσίδας γεγονότων που θα μπορούσε να τεθεί σε κίνηση από την αμερικανική παρέμβαση. Συμβούλευσε τον Κίσινγκερ σχετικά: “Αυτό που προτείνουμε είναι κατάφωρη παραβίαση των δικών μας αρχών και των αρχών πολιτικής μας.… Αν αυτές οι αρχές έχουν κάποιο νόημα, συνήθως αποκλίνουμε από αυτές μόνο για να αντιμετωπίσουμε τις σοβαρότερες απειλές για εμάς, π.χ. για την επιβίωσή μας. Είναι ο Αλιέντε μια θανάσιμη απειλή για τις ΗΠΑ; Είναι δύσκολο να το υποστηρίξουμε αυτό. “
** Ο Χένρι Κίσινγκερ απέρριψε αυτά τα επιχειρήματα και μίλησε υποτιμητικά για αυτά στις ενημερώσεις του προς τον πρόεδρο. Ο Κίσινγκερ, μαζί με τον Διευθυντή της CIA Χέλμς, υποστήριζαν πλήρως την ανατροπή του Αλιέντε με οποιοδήποτε κόστος. Στις 12 Σεπτεμβρίου, μίλησαν στο τηλέφωνο για ένα προληπτικό πραξικόπημα για τον αποκλεισμό του Αλιέντε – μια συνομιλία που ηχογράφησε ο Κίσινγκερ στο μυστικό του σύστημα εγγραφής. “Δεν θα αφήσουμε τη Χιλή να πάει χαμένη”, δήλωσε ο Κίσινγκερ. “Είμαι μαζί σου”, απάντησε ο Χέλμς.
** Από όλους τους παράγοντες που επηρεάσαν τον πρόεδρο Νίξον στην οδηγία για το πραξικόπημα στις 15 Σεπτεμβρίου, ο Κίσινγκερ ήταν ο ισχυρότερος για τρεις λόγους: τη θέση του ως εθνικού συμβούλου ασφαλείας – την έγκρισή του για τη βαθιά περιφρόνηση του Νίξον προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ – και τη δική του ανησυχία ότι οι ελεύθερες και δίκαιες εκλογές του Αλιέντε θα γίνουν πρότυπο για άλλα έθνη στη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη, απειλώντας τον έλεγχο και τις συμμαχίες των ΗΠΑ. Ωστόσο, ο Νίξον επηρεάστηκε επίσης από την ανάγνωση των λεπτομερών τηλεγραφημάτων του Πρέσβη Κόρι που υπογράμμιζαν την ανάγκη οικονομικής αναταραχής ώστε να δημιουργήθει μια δικαιολογία για το πραξικόπημα και καθόρισε ένα περιθώριο ευκαιρίας για πραξικόπημα προτού το Κογκρέσο της Χιλής επικυρώσει την εκλογή Αλιέντε στις 24 Οκτωβρίου.
Ο χρόνος της απόφασης του Νίξον αντιστοιχούσε με την παρουσία στην Ουάσιγκτον του Αγκουστίν Έντουαρντς, ιδιοκτήτη της κορυφαίας εφημερίδας της Χιλής, και κορυφαίου πληροφοριοδότη της CIA, σχετικά με το ενδεχόμενο πραξικοπήματος στη Χιλή. Στις 14 Σεπτεμβρίου, ο Έντουαρντς πήρε το πρωινό του με τον Κίσινγκερ και τον Γενικό Εισαγγελέα Τζον Μίτσελ. Στη συνέχεια πραγματοποίησε μια μακρά συνάντηση με τον Ρίσταρντ Χελμς και παρείχε λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με πιθανούς ηγέτες πραξικοπήματος στο στρατιωτικό και πολιτικό κατεστημένο στη Χιλή. Ο Κίσινγκερ προσπάθησε να οργανώσει μια μυστική συνάντηση στο οβάλ γραφείο μεταξύ του Έντουαρντς και του Νίξον – τόσο μυστική που δεν υπάρχουν αρχεία που να επιβεβαιώνουν ότι πραγματοποιήθηκε. Ο Νίξον συναντήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου με τον στενό του φίλο Ντόναλντ Κένταλ, διευθύνοντα σύμβουλο της Pepsi, με τον οποίο έμενε ο Έντουαρντς, και ο Κένταλ ενημέρωσε τον πρόεδρο για τα επιχειρήματα του Έντουαρντς. Ο Χελμς αργότερα θα κατέθετε ότι “ο Πρόεδρος συγκάλεσε αυτή τη συνάντηση [της 15ης Σεπτεμβρίου] λόγω της παρουσίας του Έντουαρντς στην Ουάσιγκτον και αυτών που άκουσε από τον Κένταλ για τα λόγια του Έντουαρντς σχετικά με τις συνθήκες στη Χιλή”.
Στην πραγματικότητα, ο Νίξον χρειαζόταν ελάχιστη πειθώ. Φαίνοταν να βλέπει την εκλογή του Αλιέντε ως εσκεμμένη προσβολή στις Ηνωμένες Πολιτείες. “Σε όλο τον κόσμο είναι πολύ της μόδας να μην μας σέβονται”, θα έλεγε αργότερα ο Νίξον στους ανώτερους αξιωματούχους εθνικής ασφάλειας καθώς αποφάσιζαν μια μακροπρόθεσμη πολιτική για να υπονομεύσουν την κυβέρνηση του Αλιέντε. “Δεν μπορούμε παρά να δείξουμε τη δυσαρέσκειά μας”.
Η οδηγία του Richard Nixon για τον Χελμ πριν από 50 χρόνια έθεσε σε κίνηση μια σειρά από τις πιο διαβόητες πράξεις στα χρονικά της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Για να υποκινήσει ένα πραξικόπημα, η CIA επικεντρώθηκε σύντομα στην παροχή όπλων, κεφαλαίων, ακόμη και ασφαλιστικών συμβολαίων ζωής για τους στρατιωτικούς της Χιλής για την απομάκρυνση του αρχηγού των Χιλιανών ενόπλων δυνάμεων, Στρατηγό Ρενέ Σνάιντερ, ο οποίος αντιτάχθηκε σε ένα χτύπημα. Στις 22 Οκτωβρίου 1970, ο Σνάιντερ δέχθηκε ένοπλη επίθεση στο δρόμο του για τη δουλειά – πέθανε την επόμενη μέρα. Η δολοφονία του με την υποστήριξη της CIA έγινε μια από τις πιο θρυλικές περιπτώσεις εμπλοκής των ΗΠΑ στη δολοφονία ξένων ηγετών. Η βραχυπρόθεσμη μυστική προσπάθεια της CIA να εμποδίσει την ορκομωσία του Αλιέντε εξελίχθηκε σε μια παρατεταμένη τριετή παράνομη προσπάθεια να αποσταθεροποιήσει την ικανότητά του να κυβερνά, δημιουργώντας το “πραξικοπηματικό κλίμα” που οδήγησε ευθέως στην 11η Σεπτεμβρίου 1973, την στρατιωτική ανάληψη της εξουσίας με επικεφαλής τον στρατηγό Αουγκούστο Πινοτσέτ. Ένα χρόνο αργότερα, όταν ο δημοσιογράφος Σέιμουρ Χερς αποκάλυψε την ιστορία της παρέμβασης των ΗΠΑ στη Χιλή σε πρωτοσέλιδο των New York Times, η έκθεση που φοβόντουσαν οι βοηθοί του Κίσινγκερ δημιούργησε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα εξωτερικής πολιτικής στην πρόσφατη ιστορία των ΗΠΑ.
“Η σφαγή θα είναι μεγάλη και παρατεταμένη”, προέβλεπε ένα άκρως απόρρητο τηλεγράφημα της CIA από το σταθμό του Σαντιάγο καθώς οι πράκτορες άρχισαν να εφαρμόζουν ενεργά τις διαταγές του Νίξον. “Μας ζητήσατε να προκαλέσουμε χάος στη Χιλή…. σας παρέχουμε μια φόρμουλα για χάος που είναι απίθανο να είναι αναίμακτη. Η απόκρυψη της εμπλοκής των ΗΠΑ θα είναι σαφώς αδύνατη. “
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Κείμενο 1
Διατμηματικό, Υπόμνημα, “Παράρτημα – NSSM 97, Aκραία Eπιλογή: Ανατροπή του Αλιέντε ,” Απόρρητο, 18 Αυγούστου
1970-08-18
Πηγή: Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας, Συλλογή Χιλής
Σε απάντηση στο αίτημα του Προέδρου Nixon για εξέταση για την προετοιμασία εναλλακτικών σχεδίων σε περίπτωση νίκης του Αλιέντε στη Χιλή, η CIA, το υπουργείο Εξωτερικών και το υπουργείο Άμυνας προετοιμάζουν μια ευρεία μελέτη, με αυτό το μυστικό παράρτημα σχετικά με μια «ακραία επιλογή» για την ανατροπή του Αλιέντε. Οι συντάκτες προειδοποιούν ότι οι αποκαλύψεις του ρόλου των ΗΠΑ στην ανατροπή του Αλιέντε θα μπορούσαν να έχουν “σοβαρές συνέπειες για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στη Χιλή, στο ημισφαίριο και σε όλο τον κόσμο”.
Κείμενο 2
Τηλεγράφημα πρεσβείας των ΗΠΑ στη Χιλή, απάντηση από τον πρέσβη Κόρι σχετικά με την πιθανότητα ανατροπής του Αλιέντε, Απόρρητο, 11 Αυγούστου 1970.
1970-08-11
Πηγή: Πρόγραμμα Αποχαρακτηρισμού της Χιλής της κυβέρνησης Κλίντον
Απαντώντας σε ένα αίτημα για αξιολόγηση μιας άκρως απόρρητης πιθανότητας για πραξικόπημα εναντίον του Αλιέντε εάν εκλεγεί, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Χιλή στέλνει ένα μακρύ τηλεγράφημα προβλέποντας ότι “είναι πολύ απίθανο να επικρατήσουν οι συνθήκες ή τα κίνητρα για στρατιωτική ανατροπή του Αλιέντε”.
Κείμενο 3
Στέιτ Ντιπάρτμεντ, υπόμνημα, «NSSM-97: Aκραία Eπιλογή: Ανατροπή του Αλιέντε », Απόρρητο, 17 Αυγούστου 1970
1970-08-17
Πηγή: Πρόγραμμα Αποχαρακτηρισμού της Χιλής της κυβέρνησης Κλίντον
Σε υπόμνημα προς τον Υφυπουργό Εξωτερικών Γ. Αλέξις Τζόνσον, ο επικεφαλής του Γραφείου Υποθέσεων Λατινικής Αμερικής (ARA), Τσαρλς Μάιερ, ζητά από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να αντιταχθεί σε μυστικές προσπάθειες για την εφαρμογή της «ακραίας επιλογής» της ανατροπής του Αλιέντε με την αιτιολογία ότι η πιθανότητα επιτυχίας είναι χαμηλή και οι κίνδυνοι έκθεσης είναι υψηλοί.
Κείμενο 4
NSC, Επιτροπή 40, «Πρακτικά της συνεδρίασης της επιτροπής 40, 8 Σεπτεμβρίου 1970», 9 Σεπτεμβρίου 1970
1970-09-09
Πηγή: Πρόγραμμα Αποχαρακτηρισμού της Χιλής της κυβέρνησης Κλίντον
Τέσσερις ημέρες μετά την εκλογή του Αλιέντε, ο Χένρι Κίσινγκερ προεδρεύει της πρώτης συνεδρίασης της επιτροπής των 40, η οποία επιβλέπει επιχειρείσεις στο εξωτερικό. Στο τέλος της συνάντησης, ο Κίσινγκερ ζητά από την Πρεσβεία να παράσχει αμέσως μια «ψυχρή εκτίμηση» των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος για να αποτρέψει τον Αλιέντε από το να ορκιστεί πρόεδρος.
Κείμενο 5
Τηλεγράφημα της CIA, Οδηγίες για τη δημιουργία επαφών με το Χιλιανό στρατό για την προώθηση πραξικοπήματος, απόρρητο, 9 Σεπτεμβρίου 1970
1970-09-09
Πηγή: Πρόγραμμα Αποχαρακτηρισμού της Χιλής της κυβέρνησης Κλίντον
Ο επικεφαλής των επιχειρήσεων του Δυτικού Ημισφαιρίου της CIA, Γουίλιαμ Μπρόου, διαβιβάζει ένα τηλεγράφημα στον αρχηγό του σταθμού της CIA στο Σαντιάγο με οδηγίες για τη δημιουργία επαφών με στρατιωτικούς αξιωματούχους της Χιλής, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την υποστήριξη στρατιωτικού πραξικοπήματος εναντίον του Αλιέντε.
Κείμενο 6
Υπόμνημα της Πρεσβείας των ΗΠΑ στη Χιλή, “Απάντηση του πρέσβη στο αίτημα για ανάλυση της στρατιωτικής επιλογής στην παρούσα κατάσταση στη Χιλή” απόρρητο, 12 Σεπτεμβρίου 1970
1970-09-12
Πηγή: Πρόγραμμα Αποχαρακτηρισμού της Χιλής της κυβέρνησης Κλίντον
Ο Πρέσβης Κόρι ανταποκρίνεται στο αίτημα του Κίσινγκερ για μια “ψυχρή εκτίμηση” εκτίμηση του δυναμικού για πραξικόπημα δηλώνοντας δυναμικά ότι ο χιλιανός στρατός δεν θα κινηθεί εκτός εάν υπάρχει “εθνικό χάος και εκτεταμένη βία”.
Κείμενο 7
NSC Telcon, Κίσινγκερ και Χελμς, 12 Σεπτεμβρίου 1970
1970-09-12
Πηγή: Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας – Συλλογή Telcon Κίσινγκερ
Σε μια τηλεφωνική συνομιλία, οι Κίσινγκερ και Χελμς συζητούν την κατάσταση. Ο Κίσινγκερ καθιστά σαφές ότι αυτός και ο Πρόεδρος Νίξον δεν είναι πρόθυμοι να αφήσουν τη Χιλή να “πάει χαμένη”. “Είμαι μαζί σου”, απαντά ο Χελμς.
Κείμενο 8
Υπόμνημα NSC, «Χιλή — Συνάντηση επιτροπής 40, Δευτέρα — 14 Σεπτεμβρίου», 14 Σεπτεμβρίου 1970
1970-09-14
Πηγή: Πρόγραμμα Αποχαρακτηρισμού της Χιλής της κυβέρνησης Κλίντον
Σε ένα υπόμνημα για την προετοιμασία του Χένρι Κίσινγκερ για μια συνεδρίαση της Επιτροπής των 40 στη Χιλή, ο ανώτερος αναπληρωτής του για τη Λατινική Αμερική, Βίρον Βάκι, εκμεταλλεύεται την ευκαιρία για να προειδοποιήσει ενάντια στις προσπάθειες των ΗΠΑ να μπλοκάρουν τον Αλιέντε. Πέραν του κόστους πιθανής έκθεσης στη φήμη των Ηνωμένων Πολιτειών στο εξωτερικό, προωθεί ένα τολμηρό ηθικό επιχείρημα: “Αυτό που προτείνουμε είναι κατάφωρη παραβίαση των αρχών μας και των αρχών πολιτικής μας”.
Κείμενο 9
Σημειώσεις της CIA, “Συνάντηση με τον Πρόεδρο στη Χιλή στις 15:25 15 Σεπτεμβρίου ’70”. 15 Σεπτεμβρίου 1970.
1970-09-15
Πηγή: Επιλεγμένη επιτροπή της Γερουσίας για τη μελέτη κυβερνητικών επιχειρήσεων με σεβασμό στις δραστηριότητες υπηρεσιών πληροφοριών, μυστική δράση στη Χιλή, 1963-1973.
Σε αυτές τις χειρόγραφες σημειώσεις, ο Διευθυντής της CIA Ρίτσαρντ Χελμς καταγράφει τις οδηγίες του Προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον να προωθήσει πραξικόπημα στη Χιλή. Ο πρόεδρος του δίνει 48 ώρες για να αναπτύξει ένα σχέδιο, εγκρίνει έναν ελάχιστο προϋπολογισμό 10 εκατομμυρίων δολαρίων και του δίνει εντολή να μην πει στους αξιωματούχους της Πρεσβείας των ΗΠΑ ότι η CIA σχεδιάζει την ανατροπή του Αλιέντε.
Πηγή: Portside
