Του Ramzy Baroud
Η Παλαιστίνη δεν μπορεί να κατανοηθεί πραγματικά μέσα από αριθμούς, γιατί οι αριθμοί είναι απάνθρωποι, απρόσωποι και, όταν είναι αναγκαίο, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να σημαίνουν κάτι εντελώς διαφορετικό.
Πράγματι, οι ιστορίες ζωής και θανάτου – και ό, τι βρίσκεται μεταξύ τους – δεν μπορούν να εκτιμηθούν πλήρως μέσα από διαγράμματα, σχήματα και αριθμούς. Οι τελευταίοι, αν και χρήσιμοι για πολλούς σκοπούς, αποτελούν απλώς μια νουμερική αποθήκη δεδομένων. Η αγωνία, η χαρά, οι φιλοδοξίες, η αντίσταση, το κουράγιο, η απώλεια, ο συλλογικός αγώνας κλπ, ωστόσο, μπορούν να εκφραστούν αυθεντικά μόνο μέσα από τους ανθρώπους που έζησαν αυτές τις εμπειρίες.
Τα νούμερα, για παράδειγμα, μας λένε ότι πάνω από 2.200 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια του Ισραηλινού πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας μεταξύ της 8ης Ιουλίου και 27ης Αυγούστου 2014, με περισσότερους από 500 απ’ αυτούς να είναι παιδιά. Πάνω από 17.000 σπίτια καταστράφηκαν ολοσχερώς, και χιλιάδες άλλα κτίρια, συμπεριλαμβανομένων νοσοκομείων, σχολείων, και εργοστασίων είτε καταστράφηκαν είτε υπέστησαν σοβαρές ζημιές κατά τα ισραηλινά χτυπήματα.
Όλα αυτά είναι αλήθεια, το είδος της αλήθειας που συνοψίζεται σε ένα κομψό γράφημα, που ενημερώνεται περιοδικά, σε περίπτωση που, αναπόφευκτα, κάποιοι από τους κρίσιμα τραυματισμένους χάσουν τη ζωή τους.
Αλλά ένα απλό δίαγραμμα, ή και χίλια, δεν μπορούν ποτέ να περιγράψουν τον πραγματικό τρόμο που ένιωσαν εκατομμύρια παιδιά που φοβούνταν για τη ζωή τους εκείνες τις φρικτές μέρες , δεν μπορούν να μας μεταφέρουν σε ένα υπνοδωμάτιο όπου μια οικογένεια δέκα ατόμων κουλουριάστηκε στο σκοτάδι, προσευχόμενοι για το έλεος του Θεού καθώς η γη έτρεμε, τα τσιμεντένια κτίρια κατέρρεαν και τα γυαλιά σπάγανε γύρω τους ή να μεταφέρει την αγωνία μιας μητέρας που κρατά στα χέρια της το άψυχο κορμί του παιδιού της.
Είναι εύκολο – και δικαιολογημένο – να θεωρούμε τα μέσα ενημέρωσης υπεύθυνα για την αντιμετώπιση των Παλαιστίνιων σαν οι τελευταίοι να μην είναι άνθρωποι, ή, ορισμένες φορές, σαν να μην υπάρχουν καθόλου. Ωστόσο, αν πρέπει να αποδωθούν ευθύνες, τότε είναι κι άλλοι, συμπεριλαμβανομένων αυτών που θεωρούν τους εαυτούς τους “υπέρ της Παλαιστίνης”, που πρέπει να αναθεωρήσουν την ίδια τους τη στάση. Είμαστε όλοι, σε ένα βαθμό, συλλογικά ένοχοι του να αντιμετωπίζουμε τους Παλαιστίνιους σαν απλά θύματα, δύσμοιρους, παθητικούς, διανοητικά αναισθητοποιημένους, και κακότυχους ανθρώπους, απελπισμένους για σωτηρία.
Όταν οι αριθμοί μονοπωλούν το προσκήνιο στην αφήγηση ενός λαού, κάνουν περισσότερη ζημιά από το απλά να μειώνουν πολύπλοκα ανθρώπινα όντα σε δεδομένα – σβήνουν επίσης τους ζωντανούς. Σχετικά με την Παλαιστίνη, οι Παλαιστίνιοι σπάνια αντιμετωπίζονται ως ίσοι – επιμένουν στην πλευρά του λαβείν της φιλανθρωπίας, των πολιτικών προσδοκιών και οδηγιών που δεν ζητήθηκαν ποτέ για το τι να πουν και πως να αντισταθούν. Αποτελούν συχνά υλικό για πολιτικούς συμβιβασμούς από φατρίες ή κυβερνήσεις αλλά, σπανίως, αυτοί που παίρνουν πρωτοβουλίες και σχηματίζουν τον δικό τους πολιτικό λόγο.
Ο παλαιστινιακός πολιτικός λόγος αμφιταλαντεύεται, εδώ και χρόνια, μεταξύ μίας πλευράς κατασκευασμένης γύρω από το ζήτημα της θυματοποίησης – που συχνά ικανοποιείται από τους αριθμούς των νεκρών και των τραυματιών – και μιας άλλης που αφορά την αόριστη ενότητα Φατάχ-Χαμάς. Η πρώτη αναδεικνύεται μόνο όταν το Ισραήλ αποφασίζει να βομβαρδίσει τη Γάζα, υπό οποιοδήποτε βολικό πρόσχημα βρίσκει εκείνη τη στιγμή, και η δεύτερη ήταν μια απάντηση στις κατηγορίες της Δύσης ότι οι Παλαιστινιακές πολιτικές οντότητες είναι πολύ διεσπασμένες για να συστήσουν ένα πιθανό “ειρηνικό έταιρο” για τον δεξιό Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Πολλοί ανά τον κόσμο μπορούν να αντιληφθούν – ή να συμμεριστούν – τους Παλαιστίνιους μέσα από την θυματοποίησή τους ή την σχέση τους με φατρίες – οι οποίες, οι ίδιες, υπονοούν μηνύματα σχετικά με “τρομοκρατία”, “φανατισμό” ανάμεσα σε άλλα πράγματα.
Η πραγματικότητα, ωστόσο, συχνά διαφέρει απ’ τις απλουστευτικές αναλύσεις, είτε πολιτικές είτε των μέσων ενημέρωσης. Οι Παλαιστίνιοι δεν είναι απλά αριθμοί. Ούτε είναι θεατές, σε ένα πολιτικό παιχνίδι που επιμένει να τους περιθωριοποιεί. Σύντομα μετά τον πόλεμο του 2014, μια ομάδα νέων Παλαιστίνιων, μαζί με υποστηρικτές απ’ όλο τον κόσμο, ξεκίνησε μια σημαντική πρωτοβουλία που σκόπευε να απελευθερώσει τον Παλαιστινιακό λόγο, τουλάχιστον στη Γάζα, από τους περιορισμούς των αριθμών και άλλων εξευτελιστικών ερμηνείών.
Το “Δεν Είμαστε Αριθμοί” ξεκίνησε στις αρχές του 2015. Στη σελίδα της ομάδας, το “Για Εμάς” λέει: “οι αριθμοί δεν μεταφέρουν … τους καθημερινούς αγώνες και θριάμβους, τα δάκρυα και τα γέλια, τις φιλοδοξίες που είναι τόσο παγκόσμιες που, αν δεν ήταν αυτό το πλαίσιο, θα αντηχούσαν αμέσως σχεδόν με όλους”.
Πρόσφατα, μίλησα με αρκετά μέλη της ομάδας, συμπεριλαμβανομένου του υπεύθυνου του Έργου της Γάζας, Ισάμ Αντουάν. Ενέπνεε πράγματικά να ακούς νέους, ευφραδείς και βαθιά απαφασισμένους Παλαιστίνιους να μιλούν μια γλώσσα που υπερβαίνει όλους τους στερεοτυπικούς λόγους για την Παλαιστίνη. Δεν ήταν ούτε θύματα ούτε ανήκαν σε φατρίες και δεν αναλώνονταν από την παθολογική ανάγκη να ικανοποιήσουν τις δυτικές απαιτήσεις και προσδοκίες.
“Έχουμε ταλέντα – είμαστε συγγραφείς, λογοτέχνες, είμαστε ποιητές, και έχουμε τόσο πολύ δυναμικό για το οποίο ο κόσμος γνωρίζει ελάχιστα”, μου είπε ο Αντουάν.
Ο Καλίντ Ντάντερ, ένας απ’τους περίπου 60 ενεργούς συγγραφείς και μπλόγκερς στη Γάζα, αντιτίθεται στο χαρακτηρισμό “αφηγητές”. “Δεν διηγούμαστε ιστορίες, αλλά οι ιστορίες διηγούνται εμάς … οι ιστορίες μας φτιάχνουν”, μου είπε. Για τον Ντάντερ, τίποτε δεν έχει να κάνει με αριθμούς ή λέξεις, αλλά μονο με τις ζωές που έχουν βιωθεί και τις κληρονομιές που συχνά μένουν ανείπωτες.
Ο Σομάια Αμπου Νάντα θέλει ο κόσμος να γνωρίσει τον θείο του, γιατί “ήταν ένας άνθρωπος που είχε μια οικογένεια και ανθρώπους που τον αγαπούσαν”. Σκοτώθηκε στον πόλεμο του 2008 στη Γάζα, και ο θάνατός του επηρέασε βαθιά την οικογένειά του και την κοινότητα. Πάνω από 1.300 άνθρωποι σκοτώθηκαν σ’ αυτό τον πόλεμο. Καθένας απ’ αυτούς ήταν καποιού θείος, θεία, γιός, κόρη, σύζυγος. Κανείς τους δεν ήταν απλά ένας αριθμός.
“Το ‘Δεν Είμαστε Αριθμοί’ με έκανε να συνειδητοποιήσω πόσο αναγκαίες είναι οι φωνές μας”, μου είπε ο Μοχάμεντ Ραφίκ. Αυτός ο ισχυρισμός δεν μπορεί να τονιστεί όσο θα ‘πρεπε. Τόσοι πολλοί μιλούν για τους Παλαιστίνιους αλλά σπάνια οι Παλαιστίνιοι μιλούν για τους εαυτούς τους. “Είναι πρωτόγνωρες αυτές οι στιγμές φόβου όταν η χώρα μας φέρεται να είναι διαλυμένη και θλιμμένη”, είπε ο Ραφίκ, “αλλά ποτέ δεν εγκαταλείπουμε την αίσθησή μας της κοινότητας”.
Ο Αντουάν μας θύμισε την διάσημη ρήση της Αρουντάτι Ρόι, “Δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα ‘άτομα χωρίς φωνή’. Υπάρχουν μόνο οι σκόπιμα φιμωμένοι, ή αυτοί που προτιμάμε να μην ακούμε”.
Ήταν αναζωογονητικό να μιλάω με Παλαιστίνιους που κάνουν το αποφασιστικό βήμα να δηλώσουν ότι δεν είναι αριθμοί, γιατί μόνο μέσα απ’ αυτή τη συνειδητοποίηση και αποφασιστικότητα είναι που η Παλαιστινιακή νεολαία μπορεί να μας αμφισβητίσει όλους και να να υψώσει την δική της συνολική ταυτότητα ως λαός.
Πράγματι, οι Παλαιστίνιοι έχουν φωνή, και είναι μια δυνατή φωνή που αντηχεί πολύ.
