Τα μέτρα που παίρνει τελευταία για την αντιμετώπιση της πανδημίας η κυβέρνηση και αναγγέλλει ο κ. Χαρδαλιάς αρχίζουν να περιπίπτουν στο χώρο της αυτοσάτιρας. Με αποκορύφωμα τα προχθεσινά.
- Μετά από την κίνηση-ματ λοιπόν του κλεισίματος των μπαρ και των εστιατορίων στις 12 – που οδήγησε όλον αυτόν τον κόσμο που μαζευόταν σε χώρους πρακτικά ή έστω δυνητικά εποπτευόμενους, σύμφωνα με τις οδηγίες μάλιστα που η ίδια η ΓΓ Προστασίας είχε ανακοινώσει, να κατακλύσει τις πλατείες χύμα, με εκ των πραγμάτων μικρότερη αποστασιοποίηση από ότι στις καρέκλες…
- Μετά την απαγόρευση πώλησης ποτών όχι μόνο από τα μπαρ, αλλά και από τα μίνι μάρκετ και τα περίπτερα μετά τις 12 – που οδήγησε σε παρέες που καβατζώνονταν με δεκάδες μπύρες, τις οποίες προμηθεύονταν πριν τις 12 και πήγαιναν να κάτσουν φυσικά πίνοντας στις πλατείες…
- Μετά από την απαγόρευση αλκοόλ και καπνίσματος σε – ανοιχτές – συναυλίες ήδη με μικρότερη πληρότητα – που εκ πρώτης ανάγνωσης δεν οδήγησε σε τίποτα απολύτως…
…Τώρα τα μέτρα ήρθαν να δώσουν το τελικό χτύπημα στην εξάπλωση της πανδημίας: έκλεισαν τα περίπτερα στις 12! Και τα νυχτερινά μίνι μάρκετ. Όπου ήδη απαγορευόταν η πώληση αλκοόλ. Και η αιτιολόγηση των μέτρων για τα περίπτερα ήταν πως κατά τον κ. Σύψα:
“Ανήκε στη δεσμίδα μέτρων που λαμβάνουμε για να σταματήσουμε το κύμα κυρίως στην Αττική. Το αλκοόλ φέρνει χαλάρωση και τους ανθρώπους πιο κοντά, κι αυτό είναι επικίνδυνο”.
…Το οποίο, αν ισχύει θα πρέπει να απαγορευτεί η κατανάλωση αλκοόλ σε δημόσιους χώρους οριζοντίως (διατρέχοντας τον υπαρκτότατο κίνδυνο να πολλαπλασιαστεί σε κλειστούς βέβαια), αλλά πάντως δεν είναι λόγος να κλείσουν τα περίπτερα (που δεν πουλάνε παρεμπιπτόντως βασικά αλκοόλ) και μάλιστα στις 12, στα οποία, όπως προαναφέραμε είχε ήδη απαγορευτεί η πώληση αλκοόλ μετά τα μεσάνυχτα. Το όριο του μεσονυκτίου δε, παραμένει μυστήριο τουλάχιστον για μένα. Νομίζω πως αν εξαιρέσει κανείς τη Σταχτοπούτα, κανένας ποτέ δεν θεώρησε ότι στις 12 τα μεσάνυχτα αλλάζει κάτι ως δια μαγείας. Και στα μπαρ που έχω ρωτήσει μου είπαν πως η κατανάλωση συνολικά παραμένει περίπου εκεί που ήταν και πριν βγει το μεσονύκτιο απαγορευτικό, μια και ο κόσμος έρχεται και πίνει νωρίτερα, πιθανόν δε και εντατικότερα (και συχνά πάει μετά και κάθεται σε κάποιο δημόσιο χώρο). Άρα η χαλάρωση και η οινοπνευματική εγγύτητα απλά μεταφέρονται λίγες ώρες νωρίτερα.
Πέραν αυτών, ξέρουμε πως ο ιός μεταδίδεται πολύ ταχύτερα και αποτελεσματικότερα σε κλειστούς χώρους από ότι σε ανοιχτούς. Αν εκδιώξεις λοιπόν τον κόσμο από τις πλατείες, κινδυνεύεις να τον στείλεις σε κλειστούς χώρους: στα σπίτια, όλους μαζί παρέα. Η διαφορά δε μεταδοσιμότητας είναι τεράστια: νωρίς στην πανδημία, προκαταρκτική μελέτη στην Ιαπωνία εκτιμούσε πως η πιθανότητα μετάδοσης του ιού σε κλειστό χώρο είναι σχεδόν εικοσαπλάσια από ότι σε ανοιχτό. Ενώ οι πρόσφατες διαδηλώσεις του BLM στις ΗΠΑ, παρά τα αναμενόμενα, ίσως γιατί ο κόσμος φορούσε μάσκες και πρόσεχε, φαίνεται πως δεν προκάλεσαν αύξηση κρουσμάτων. Αντίθετα, όλα αυτά τα μέτρα είναι φτιαγμένα λες και θέλουν να ωθήσουν τον κόσμο να συνωθείται σε παγκάκια και σε πλατείες στριμωγμένος. Ή εντέλει σε κλειστούς χώρους, σε σπίτια.
Για κάποιους κλειστούς χώρους έχουν εκδοθεί διάφορες προδιαγραφές, που αντιφάσκουν όμως με τα μέτρα που (δεν) έχει πάρει η κυβέρνηση σε άλλους χώρους. Στα αεροπλάνα, στα σχολεία, στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, μπορεί να γίνεται το αδιαχώρητο, στις μεσημεριανές πλατείες ουδείς ελέγχει ή ασχολείται καν με τον συνωστισμό, αλλά προς θεού στις πλατείες το βράδυ, σε ανοιχτό χώρο και με απείρως χαμηλότερη πυκνότητα από ότι στο μετρό, στο λεωφορείο ή στο σχολείο, θα πρέπει να διαλύεται κάθε συνάθροιση, ανεξαρτήτως ατόμων, δια ροπάλου.
Μα ποια επιτροπή τα αποφασίζει αυτά; Αν πρόκειται για πρωτοβουλίες όντως της επιτροπής, προκύπτει πως εκείνοι που αποφασίζουν αυτά τα μέτρα είναι άνθρωποι ναι μεν αναμφισβήτητα με σοβαρή ιατρική και επιδημιολογική κατάρτιση, αλλά που την Ελληνική κοινωνία και τις συνήθειές της τη γνωρίζουν εξ ακοής. Αναρωτιέται κανείς αν αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις βγαίνουν μετά τις 10, και αν έχουν εικόνα της συμπεριφοράς των νεοτέρων συμπολιτών τους. Ή μήπως πρόκειται για μια δράκα πουριτανών που θέλουν να επαναφέρουν τον παπαθεμελισμό από την πίσω πόρτα με πρόσχημα τον κορονοϊό;
Εν τέλει τα μέτρα αυτά όμως τα αποφασίζει η κυβέρνηση, ή οι ειδικοί; Έχουν μιλήσει σχετικά κάποια μέλη της επιτροπής επ’ αυτού και φαίνεται και από τη δυσκολία αιτιολόγησης κάποιων αποφάσεων. Από πολιτική άποψη τα μέτρα έχουν σαν στόχο την επικοινωνία, να προσφέρουν θεαματική καταστολή εναντίον μιας κατηγορίας πολιτών που η κυβέρνηση έχει ούτως ή άλλως στο στόχαστρο και ως αποδιοπομπαίο τράγο: τους νέους. Τα ΜΑΤ που επιβάλλουν την κορονοασφάλεια με το ξύλο εναντίον διαφόρων αλητήριων που δεν πάνε σπίτι τους και έτσι διαδίδουν τον κορονοϊό είναι, θεωρεί μάλλον η κυβέρνηση, πειστικό θέαμα πανδημικής προστασίας για τους τηλεθεατές των δελτίων των 8, και ας αποδείξει κανείς πως δεν έχει κανένα αποτέλεσμα. Μεταφέροντας το επικοινωνιακό πεδίο της πανδημικής προστασίας στην καταστολή, η κυβέρνηση διατηρεί τη δυνατότητα να παρουσιάζει την εικόνα του άοκνου φρουρού όχι της δημόσιας τάξεως μόνο, αλλά και της δημόσιας υγείας, χωρίς να επενδύσει στη δημόσια υγεία (έχω γράψει σε άλλο χώρο πως η ΝΔ δεν είχε ποτέ ισχυριστεί πως ήταν υπέρ της επέκτασης του δημόσιου συστήματος υγείας, και δεν επρόκειτο ποτέ να προχωρήσει σε επενδύσεις σε αυτό) ή στη δημόσια παιδεία, αλλά επενδύοντας στην αστυνόμευση (το αγαπημένο τμήμα του ελληνικού δημοσίου για την Ελληνική δεξιά) άσχετα από την υγειονομική αποτελεσματικότητά της.
Το ότι η επιτροπή ειδικών συγκατανεύει σε τέτοιου είδους τακτικές και καλύπτει κάποιες φορές πίσω από έναν επιστημονικοφανή μανδύα επιλογές που δεν έχουν καμία λογική, είναι όμως το χειρότερο παρεπόμενο της διαχείρισης της πανδημίας. Είναι ομολογουμένως δύσκολος ο ρόλος μιας τέτοιας επιτροπής ειδικών γιατί λόγω της θέσης τους δεν είναι αποδοτικό να πηγαίνουν κόντρα σε επιλογές της κυβέρνησης και τους όρους που θέτει. Το άγνωστο το νέου ιού προσέθεσε άλλο ένα επίπεδο δυσκολίας, όπως και οι ταλαντεύσεις του ΠΟΥ (σχετικά με τη μάσκα π.χ. που πέρασαν και στον λόγο του ΕΟΔΥ και έχουν δυστυχώς δώσει λαβή για τους παραλογισμούς των μασκομάχων). Αλλά η ευθύνη μιας επιστημονικής επιτροπής με όλα τα φώτα της δημοσιότητας στραμμένα επάνω της είναι ευρύτερη. Είναι ευρύτερη και από τη συγκυρία του κορονοϊού.
Ζούμε σε μια εποχή όπου ιρασιοναλιστικές δοξασίες έρχονται σε σύγκρουση με τον επιστημονικό λόγο, τον αμφισβητούν και μέσω των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης – αλγοριθμικών αντηχείων του κραυγαλέου – αποκτούν κοινό και “πιστούς”. Κάθε τι που εκπονεί ή εγκρίνει η επιτροπή ειδικών θα πρέπει να είναι εύλογο, κατανοητό. Όταν δεν πρόκειται για δικιά της απόφαση θα πρέπει να δηλώνεται. Αν δεν είναι προφανές οφείλει να αναλύεται διεξοδικά και να επικοινωνείται δημόσια αποτελεσματικά. Αλλιώς και τίθεται θέμα δημοκρατικής νομιμοποίησής και ταΐζεται το αβυσσαλέο πηγάδι της διαδικτυακής συνωμοσιολογίας. Δηλαδή, για να σταθούμε στα τελευταία: ποια επιδημιολογική έρευνα έχει γίνει σχετικά με τα περίπτερα και τα μίνι μάρκετ; υπάρχουν ομαδοποιημένα κρούσματα (clusters) με εστίες περίπτερα; Στην ανίχνευση των κρουσμάτων, πόσα ανάγονται σε συναθροίσεις σε πλατείες; Υπάρχει κάποια έρευνα (στην Ελλάδα) που να δείχνει συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης αλκοόλ και της μετάδοσης του SARS-CoV-2; Έρευνα που να δείχνει πως η μετάδοση συμβαίνει συχνότερα μετά τα μεσάνυχτα; Έρευνα που να συσχετίζει το κάπνισμα σε ανοιχτό χώρο με τη μετάδοση του ιού; Αν υπάρχουν τέτοιες μελέτες και τέτοια συμπεράσματα θα πρέπει να εκλαϊκευτούν και να κοινοποιηθούν. Αν όχι, και απλά αντιγράφουμε την Ισπανία π.χ, να δηλωθεί ξεκάθαρα και να αιτιολογηθεί. Για να μην ξαναπάμε στους παραλογισμούς της άνοιξης, όπου συλλαμβάνονταν παράνομα άνθρωποι που κολυμπούσαν ή που περπατούσαν ολομόναχοι, χωρίς καμία παρέμβαση της επιτροπής υπέρ τους. Πρέπει να γίνεται, ξαναλέω, κρυστάλλινα προφανές το πού στηρίζονται εμπειρικά και λογικά τα περιοριστικά μέτρα. Για λόγους υπεράσπισης του επιστημονικού λόγου αλλά και γιατί κάθε απαγόρευση τόσο ευρεία και επαχθής εγείρει οξύτατα θέματα δημοκρατικής νομιμοποίησής της. Απαιτείται εξαιρετικά πειστική επιχειρηματολογία για να άρεις αυτονόητα δικαιώματα ελεύθερης κυκλοφορίας και διάθεσης του σώματος του κάθε πολίτη.
Τελικά, θα υπάρξουν δύο όπλα για να αποφύγουμε φοβάμαι την περαιτέρω κλιμάκωση της πανδημίας: τα lockdown και το ένστικτο αυτοσυντήρησης και αυτοπροστασίας των Ελλήνων πολιτών. Εύχομαι να αρκέσουν αυτά, να γλιτώσουμε τα χειρότερα, με ή χωρίς περίπτερα. Ας μην δημιουργηθούν όμως επικίνδυνα προηγούμενα κρατικής αυθαιρεσίας και περαιτέρω υπονόμευσης της αξιοπιστίας του επιστημονικού λόγου. Θα μας χρειαστούν και μετά.
