Την ώρα που γράφονται οι γραμμές αυτές, η απόφαση στη δίκη της Χρυσής Αυγής δεν έχει ολοκληρωθεί, καθώς οι ποινές δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα. Πρόκειται για κρίσιμη παράμετρο, η οποία θα συμπληρώσει ή όχι την απονομή δικαιοσύνης.

Επιπλέον, δεν γνωρίζουμε το πλήρες σκεπτικό της απόφασης. Ιδίως το σημείο αυτό είναι εξαιρετικής σημασίας.

Σε κάθε περίπτωση, η σημερινή μέρα είναι μια από τις πολύ καλές μέρες της ελληνικής Δικαιοσύνης (τις, δυστυχώς, όχι τόσο συχνές καλές μέρες) όπως και της ελληνικής κοινωνίας. Για την ελληνική Δικαιοσύνη, διότι απέδωσε δικαιοσύνη εντός του δεδομένου νομικού πλαισίου και διότι παρήγαγε σημαντική νομολογία, διεθνούς εμβέλειας ακόμα.

Για την ελληνική κοινωνία επειδή, μέσα από την περιπέτεια των τελευταίων χρόνων αποδείχτηκε ότι ο δημοκρατικός κόσμος είναι περισσότερος και ισχυρότερος, με ισχυρό ένστικτο και συσπείρωση απέναντι στα σαπρόφυτα του φασισμού. Δεν πρόκειται μόνο για τη μεγαλειώδη λαϊκή συγκέντρωση μπροστά από το Εφετείο αλλά και για την κινητοποίηση συνδικάτων, σχολείων, νέων, κάθε είδους συλλογικοτήτων, που απέδειξαν ότι είναι ισχυρότερες από τους φασίστες.

Ακόμα και στο επίπεδο του συμβολισμού, οι θρασύδειλοι Χρυσαυγίτες (ψευτόμαγκες όλοι μαζί απέναντι σε έναν και εκλιπαρούντες για ελαφρυντικά την ώρα της απονομής δικαιοσύνης) απέδειξαν για άλλη μια φορά πόσο ποταπές είναι οι πράξεις τους και οι ιδέες τους. Δίδαξαν άθελά τους τον αντιφασισμό στην νέα γενιά.  

Θα πρέπει να κρατήσουμε ωστόσο μερικά σημεία με ειδική σημασία:

Πρώτον, η εξαφάνιση της Χρυσής Αυγής, πολιτικά επικυρωθείσα κατά τις τελευταίες εκλογές, δεν συνιστά εξαφάνιση του φασισμού συνολικά. Η Χρυσή Αυγή αποτέλεσε πολύ πριν από κοινοβουλευτικό κόμμα, τμήμα του εξασθενημένου, αλλά υπαρκτού παρακράτους, το οποίο ανέχτηκαν (το λιγότερο) οι μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις. Υπάρχουν ευθύνες διαχρονικές για αυτήν την συνθήκη και επιπλέον, ενεργές “δουλειές”, τις οποίες ένας συνδυασμός φασιστοειδών, παρακρατικών, εγκληματικών φυσιογνωμιών θα εξακολουθήσουν να κάνουν. Επομένως, πρέπει να μην ξεχάσουμε τις σκοτεινές διαδρομές που κράτησαν τον μηχανισμό της Χρυσής Αυγής ζωντανό και παρόντα έως ότου οι πολιτικές συνθήκες του επέτρεψαν να γιγαντωθεί ταχύτατα, διότι μπορεί να δούμε ξανά στο μέλλον ένα αντίστοιχο “έργο” να παίζεται.

Δεύτερον, ο φασισμός είναι πολύ ευρύτερος της Χρυσής Αυγής. Παρότι δεν αντιμετωπίζουμε ούτε στα καθ’ ημάς, ούτε διεθνώς, φαινόμενα αντίστοιχα με της δεκαετίας του ΄30, παρατηρούμε εν πολλοίς χάρη και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στη διάχυση της κοινωνίας του θεάματος, στην αποδόμηση του δημοσίου λόγου, στις ανισότητες, στις πλουτοκρατικές ολιγαρχίες και στην υποχώρηση των σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών κομμάτων την αναγέννηση μιας επιθετικής και ακραίας, φασίζουσας δεξιάς.

Τρίτον, η απόφαση στη δίκη της Χρυσής Αυγής δεν μπορεί να ξεπλύνει εκείνους που τη θώπευσαν ή που άνοιξαν και έστρωσαν το δρόμο στις ιδέες της: τα περί “λαϊκού κινήματος”, τη διαπόμπευση των οροθετικών γυναικών από τους Χρυσοχοϊδη, Λοβέρδο και τους συνεργούς τους, τους δημοσιογράφους (και πλέον κάποιους εξ αυτών, βουλευτές) που καλούσαν σε μια “σοβαρή Χρυσή Αυγή”, τη συγκυβέρνηση με τον “πατέρα” της πιο πρόσφατης, ελληνικής ακροδεξιάς Γιώργο Καρατζαφέρη προκειμένου να μην ανατραπεί το μνημόνιο, την άνοδο της ακροδεξιάς  trash tv και των σταρ της, τη μετακίνηση των Βορίδη και Γεωργιάδη στη ΝΔ, τις φωτογραφίες δήθεν θεσμικού χαρακτήρα μαζί με τους Χρυσαυγίτες στο Καστελόριζο επί ΣΥΡΙΖΑ, τα κηρύγματα μίσους από τα μέσα ενημέρωσης, τα “χαϊδέματα” σε πογκρόμ στο κέντρο της Αθήνας και ουκ ολίγες περιπτώσεις τυχοδιωκτικών συμπεριφορών, οι οποίες τσαλαβουτούσαν και τσαλαβουτούν συνειδητά στον εκφασισμό και στις ψήφους του χώρου αυτού. Ο τυχοδιωκτισμός του συστημικού πολιτικού προσωπικού δεν ήταν η γενεσιουργός αιτία της ανόδου της ακροδεξιάς, αλλά παράγοντας “κανονικοποίησής” αυτής και κυρίως των ιδεών της.

Τέταρτον, η Χρυσή Αυγή δεν ανήκει σε κανένα “άκρο”, όπως η τόσο δημοφιλής στο κατεστημένο και κατά τα λοιπά άστοχη και επικίνδυνη θεωρία περί δύο άκρων υποστηρίζει: η Χρυσή Αυγή αποτελεί τμήμα της φασιστικής δεξιάς. Δεν έχει αντεστραμμένο είδωλο στην άλλη πλευρά του πολιτικού συστήματος, κατά τον ίδιο τρόπο που ο κομμουνισμός δεν μπορεί να εξισώνεται ή να παρομοιάζεται με το ναζισμό. Όσοι διαπράττουν τέτοιες ιστορικές και επιστημονικές λαθροχειρίες απλώς ξεπλένουν τώρα τη Χρυσή Αυγή και αύριο το πιθανό διάδοχό της σχήμα ή σχήματα.

Πέμπτον, είναι βαριά η ευθύνη των μνημονιακών κυβερνήσεων και κυρίως των πρώτων (Γιώργου Παπανδρέου, Παπαδήμου, Σαμαρά-Βενιζέλου κτλ.), διότι διαλύοντας βίαια ένα υπαρκτό κοινωνικό συμβόλαιο, βυθίζοντας στην απελπισία κατώτερα και μεσαία κοινωνικά στρώματα και προκαλώντας, συνειδητά, σύγχυση των εννοιών στον λαό έστρωσαν το δρόμο για την ακροδεξιά. Η Χρυσή Αυγή δεν μεγάλωσε στις (και από τις) “πλατείες”, ακόμα και αν τυχόν τσαλαβούτησε εκεί. Μεγάλωσε από τα μνημόνια. Οι “πλατείες” πέτυχαν, με όλες τις αντιφάσεις και ανεπάρκειές τους, αυτή η οργή να ηγεμονευθεί τότε από εκείνο που τότε φάνταζε ως Αριστερά.

Έκτον, έχει μεγάλη σημασία το σκεπτικό της απόφασης. Η σημαντική αυτή νομολογία δεν θα πρέπει να διατυπωθεί με τρόπο τέτοιο, ώστε αύριο να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ενδεχομένως εναντίον άλλων πολιτικών χώρων και παρατάξεων. Η μοναδικότητα, της εγκληματικής φυσιογνωμίας της Χρυσής Αυγής πρέπει να διασφαλιστεί ως κόρη οφθαλμού. Η ιστορία των τελευταίων δεκαετιών μας πείθει ότι η συστημική προσέγγιση είναι ακριβώς η αντίθετη από την παραπάνω. Μέσα στην (και παρά την) ευφορία από τη δικαστική δικαίωση πρέπει να παραμένουμε πολύ προσεκτικοί για το τι πιθανώς έπεται.