O ήχος της σφυρίχτρας από το πολεμικό πλοίο που είναι δεμένο στην προβλήτα του Καστελλόριζου, σπάζει την σιωπή του μικρού νησιού. Κανείς δεν δίνει σημασία. Ούτε όταν ακούγεται η κόρνα του πλοίου καθώς σαλπάρει. Μόνον εγώ σηκώνομαι από την θέση μου. «Μάλλον κάτι συμβαίνει» σκέφτηκα. «Βγαίνει το πολεμικό προκειμένου να δέσει το πλοίο της γραμμής στην θέση του» μου εξηγεί ο Νικήτας. Συνταξιούχος φαροφύλακας στο νησί της Στρογγύλης. Για τους κατοίκους του Καστελλόριζου, η παρουσία στρατού και ναυτικού καθώς και οι κινήσεις τους, δεν σημαίνουν τίποτε. «Τα έχουμε συνηθίσει αυτά. Δεν είναι σημερινά για εμάς. Αυτή η ιστορία με τους Τούρκους, πάει δεκαετίες πίσω» συμπληρώνει ο Σταύρος. Καπετάνιος στο ένα από τα τρία καραβάκια, που έκαναν καθημερινά το δρομολόγιο Καστελλόριζο-Κας. «Ο κορονοϊός είναι το μεγαλύτερο μας πρόβλημα» μου λέει και συνεχίζει: «Με το που έκλεισαν τα σύνορα λόγω κορονοϊού, ούτε εμείς μπορούμε να πάμε στο Κας, αλλα ούτε και οι Τούρκοι να έρθουν. Η οικονομική ζημιά, είναι μεγάλη. Κάθε χρόνο, έχουμε πάνω από 30 χιλιάδες επισκέπτες από το Κας στο Καστελλόριζο. Συν ότι κάθε Παρασκευή, όταν έχει παζάρι, πολλοί Καστελλοριζιοί πηγαίνανε απέναντι για να αγοράσουν σε πολύ χαμηλές τιμές, ότι χρειαζότανε. Ειδικά τα φρούτα και τα λαχανικά είναι στο 1/3 της τιμής που τα αγοράζουμε από την Ρόδο. Μόνον κρέας ψάρια και γαλακτοκομικά απαγορεύεται να αγοράσουμε από την Τουρκία. Από ένα ποσό και πάνω, μπαίνει ένας μικρός φόρος, όμως και πάλι οι τιμές είναι πολύ χαμηλές συγκριτικά με την Ελλάδα. Πολλές φορές, δεν χρειάζεται να ταξιδέψει κάποιος από το Καστελλόριζο στο Κας για ψώνια. Παίρνει τηλέφωνο και μου φέρνουν τα προιόντα στο λιμάνι. Τα παραγγέλνουν τηλεφωνικά και μας τα φέρνουν όλα κανονικά. Για να τα πληρώσουν, είτε μου δίνουν τα χρήματα για να τα πληρώσω εγώ, είτε τα πληρώνουν όποτε τύχει να πάνε στο Κας. Έχουμε αναπτύξει σχέσεις πολλών χρόνων και υπάρχει εμπιστοσύνη».
Η παρουσία του στρατού είναι έντονη στο νησί. Με το που φτάνει το καράβι, βλέπεις τα σκάφη του στρατού να βρίσκονται στις άκρες της προβλήτας. Η οικονομία του νησιού, στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην παρουσία των αξιωματικών και των στρατιωτών. Ειδικά λόγω της απουσίας πλέον Τούρκων τουριστών, αλλα και λόγω του ότι η τουριστική περίοδος ξεκίνησε πιο αργά.
Η κυρία Μαρία, σηκώνεται πολύ πρωί κάθε μέρα και σκουπίζει μπροστά στο εστιατόριο της οικογένειας. «Δεν φοβόμαστε τίποτε. Τι να φοβηθούμε; Αυτά τα ζούμε χρόνια τώρα. Τίποτε δεν θα γίνει» λέει καθώς συνεχίζει να σκουπίζει το πλακόστρωτο στην προβλήτα, «στο Κορδόνι» όπως το ονομάζουν οι Καστελλοριζιοί.
Κάθε απόγευμα, στα παγκάκια, έξω από το μοναδικό ταξιδιωτικό γραφείο, του Παπουτσή, στην κεντρική πλατεία του νησιού, μαζεύονται οι μεγαλύτεροι σε ηλικία και παίζουν χαρτιά. Γύρω τους, οι υπόλοιποι χαζεύουν τις «μονομαχίες». Ένα από τα θέματα συζήτησης, είναι τα ελληνοτουρκικά. «Βλέπουμε τις ειδήσεις και συζητάμε, όμως για εμάς όλο αυτό δεν είναι καινούργιο» λέει ο Νικήτας, που δεν παίζει χαρτιά. Απλώς παρακολουθεί τους υπόλοιπους. «Όταν ήμουν στον φάρο, στην Στρογγύλη, ήταν το 1975 θυμάμαι, ότι κάποιοι Τούρκοι, ανέβηκαν στο νησί από την πίσω πλευρά και ανέβασαν και στην Στρογγύλη αλλα και στην Ρω, τουρκικές σημαίες. Από τον φάρο δεν μπορούσες να δεις τις σημαίες. Μόνον από την Τουρκία. Τις είδαν κάποιοι από τους ψαράδες μας και τις κατέβασαν. Εκείνη την περίοδο δεν υπηρχε στρατός στα δύο νησιά. Τώρα υπάρχει και τα φυλάνε» συμπληρώνει ο Νικήτας.
Ο Σταύρος, πέρα από το σκάφος με το οποίο έκανε προ κορονοϊού το δρομολόγιο Καστελλόριζο-Κας, έχει και ένα μικρότερο σκάφος, με το οποίο πηγαίνει τους τουρίστες στο νησάκι του Αγίου Γεωργίου, ή την Μπλε σπηλιά. Στην Μπλε σπηλιά, ζούνε και φώκιες Μονάχους-Μονάχους. «Η μία έχει γεννήσει. Αυτή την περίοδο μαθαίνει στο μικρό της κολυμπά» μας είπε, για να επανέλθουμε πάλι στα ελληνοτουρκικά και το ψάρεμα. «Εμείς ψαρεύουμε μόνον μέσα στα δικά μας νερά. Βέβαια από την άλλη πλευρά, δεν είναι καλοί ψαράδες κι έτσι έχει περισσότερο ψάρι. Παλιότερα υπήρχε πρόβλημα αν πήγαινες να ψαρέψεις εκεί. Τώρα, όποτε ξεχαστούμε και περάσουμε το σύνορο, έρχεται η καταδίωξη τους και μας λέει ότι πρέπει να φύγουμε. Τα τελευταία χρόνια απλώς μας λένε ότι πρέπει να φύγουμε. Παλιότερα, μπορεί να σε έπιαναν και μετά πλήρωνες αρκετά λεφτά για να σε αφήσουν να επιστρέψεις στην Ελλάδα. Τώρα δεν συμβαίνει αυτό. Πριν έναν μήνα, μια ψαρόβαρκα είχε πρόβλημα με την μηχανή της και το ρεύμα την έσυρε στα Τουρκικά νερά. Ήρθε η καταδίωξη τους και τράβηξε την βάρκα μέχρι τα δικά μας».
Ο Στράτος Αμύγδαλος, είναι αντιδήμαρχος στο δήμο Μεγίστης. Από τα πιο δραστήρια στελέχη της δημοτικής αρχής και αυτός που έχει αναλάβει την επικοινωνία με τα Μέσα. Δραστηριοποιείται εδώ και χρόνια μαζί με την γυναίκα του, στον χώρο του τουρισμού. Ο τουρισμός άλλωστε, είναι η βασική πηγή εσόδων των Καστελλοριζιών. Όλο το νησί, ασχολείται με τον τουρισμό. Όλα τα προιόντα, έρχονται από την Ρόδο ή από το Κας όταν η σύνδεση ήταν ανοικτή. Το νησί δυστυχώς δεν παράγει τίποτε. Παλιότερα, όπως έλεγε με παράπονο ο Νικήτας, «το μισό νησί ζούσε από το ψάρεμα και την θάλασσα και το άλλο μισό από τις καλλιέργειες και τα ζώα».
Το τηλέφωνο του Στράτου χτυπάει συνέχεια. Κάθεται στο καφέ «Στράτος». Είναι δικό του και εκεί μαζί με το καφέ «Μελτέμι» που βρίσκεται ακριβώς δίπλα, μαζεύονται σχεδόν όλοι οι στρατιωτικοί, αστυνομικοί και λιμενικοί που υπηρετούν στο Καστελλόριζο. Όλοι τον καλούν προκειμένου να μάθουν νέα για το Καστελλόριζο. Πού βρίσκεται το Oruc Reis, αν έχει εναέριες παραβιάσεις και τέτοια. «Εγώ τα νέα τα μαθαίνω από τα Μέσα» λέει ο Στράτος και συνεχίζει: «Δεν μας ενημερώνει κανείς. Ούτε μπορούμε να ξέρουμε που βρίσκεται το Oruc Reis. Με τον στρατό έχουμε πολύ καλές σχέσεις και όποτε χρειαστούμε την βοήθεια τους την έχουμε. Δεν έχουμε όμως ενημέρωση για όσα συμβαίνουν στην ανοικτή θάλασσα. Εμείς ως εθνοφύλακες, αφού όλοι είμαστε ενταγμένοι στο σώμα της εθνοφυλακής, είμαστε προετοιμασμένοι για το καλύτερο και για το χειρότερο. Κάθε Κυριακή μαζευόμαστε και κάνουμε κάποιες ασκήσεις. Όλοι γνωρίζουν που θα πάνε και τι θα κάνουν, αν συμβεί το οτιδήποτε. Εξάλλου «αν θέλεις ειρήνη, προετοιμάσου για πόλεμο» λέει ένα λατινικό ρητό».
Ο Παπά-Γιώργος Μαλτέζος, είναι ο παπάς του Καστελλόριζου. Λειτουργεί στον Ιερό Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, από το 1970. Γέννημα θρέμμα του νησιού. Είναι ο ιερέας, που συνόδευε την κυρά της Ρώ όσο ζούσε και εκείνος που την έθαψε, όταν εκείνη έφυγε απο την ζωή το 1982. Το Καστελλόριζο έχει 30 εκκλησίες και δύο παπάδες. Τον Παπα-Γιώργο και τον Πάπα-Χρήστο, ο οποίος χειροτονήθηκε τον περασμένο Ιούλιο. Ο Πάπα-Γιώργος γελάει όταν τον ρωτάω για το αν φοβάται ένα θερμό επεισόδιο. «Τι να φοβηθώ; Κανείς δεν φοβάται στο νησί» λέει και συνεχίζει: «Αυτά που για εσάς φαίνονται καινούργια, εμείς τα έχουμε χρόνια εδώ. Οι Τούρκοι όλο λένε και τελικά δεν γίνεται τίποτε. Κανείς δεν θέλει τον πόλεμο. Εμείς στις προσευχές μας προσευχόμαστε για ειρήνη σε όλο τον κόσμο. Έχουμε μπλέξει βέβαια με τον Ερντογάν, όμως στο τέλος δεν θα γίνει τίποτε. Θα το δείτε. Του χρόνου θα είστε εδώ και θα μιλάμε για άλλα πράγματα».
Στο Καστελλόριζο, ζουν και πάρα πολλοί Έλληνες της Αυστραλίας. Κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, οι Καστελλοριζιοί, μεταφέρθηκαν όλοι στην Παλαιστίνη. Το νησί τους βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς και με το που τελείωσε ο πόλεμος και ενώ έφευγαν οι Άγγλοι από το Καστελλόριζο, ξέσπασε μια φωτιά η οποία κατέστρεψε σχεδόν τα πάντα. Πολλοί έφυγαν για την Αυστραλία. Δεν ξέχασαν ποτέ όμως το Καστελλόριζο και σιγά σιγά επέστρεφαν είτε η ίδιοι, είτε τα παιδιά τους, στο νησί. Αυτή την στιγμή στο Καστελλόριζο υπάρχουν πάρα πολλοί Ελληνοαυστραλοί οι οποίοι έχουν ανακαινίσει τα σπίτια των προγόνων τους, ή έχουν χτίσει καινούργια, θέλοντας να κρατήσουν την επαφή με τις ρίζες των οικογενειών τους. Η Δέσποινα, κατάγεται από το Καστελλόριζο, ενώ ο σύζυγος της ο Μπράιαν είναι Αυστραλός. «Από την πρώτη στιγμή που έφτασαν στο Καστελλόριζο, μικρή με τον πατέρα μου, σκεφτόμουν ότι κάποια στιγμή θα ήθελα να ζήσω μόνιμα εδώ» λέει η Δέσποινα και συνεχίζει: «Στην Αυστραλία είχαμε μαζί με τον Μπράιαν κάποια καταστήματα εστίασης. Εδώ και δύο χρόνια, ζούμε στο Καστελλόριζο και μας αρέσει πάρα πολύ. Η φύση, η θάλασσα, ο τόπος. Τα σπίτια της μητέρας μου και του πατέρα μου χαθήκανε κι έτσι αγοράσαμε ένα οικόπεδο και χτίσαμε το δικό μας σπίτι. Στο μέλλον θέλουμε να δημιουργήσουμε κάτι που να έχει σχέση με τον αγροτουρισμό. Το νησί έχει πολλά μονοπάτια, τα οποία οδηγούν σε αρχαία πατητήρια, κάστρα και τάφους. Το Καστελλόριζο ζει από τον τουρισμό. Δεν υπάρχει όμως κάτι, που να απευθύνεται στους λάτρεις του αγροτουρισμού». Η Δέσποινα και Μπράιαν, παρακολουθούν τις ειδήσεις και τις εξελίξεις. «Δεν θα γίνει κάτι. Είναι και οι δύο χώρες του ΝΑΤΟ. Εξάλλου έχουμε πολύ καλές σχέσεις με τους ανθρώπους στο Κας. Κι εμείς πηγαίνουμε κάποιες φορές για βόλτα ή για ψώνια. Είναι και μια ευκαιρία για να αλλάζεις παραστάσεις» συμπλήρωσε ο Μπράιαν.
Όλη η Ελλάδα στο πλευρό του Καστελλόριζου
«Τώρα μας θυμήθηκαν όλοι. Παλιότερα, ούτε στον χάρτη με τον καιρό δεν εμφανιζόμασταν» είναι κάτι που έλεγαν όλοι στο νησί. Την περασμένη εβδομάδα, στο Καστελλόριζο, έφτασε μια αντιπροσωπεία του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου. «Το τελευταίο διάστημα, όλη η Ελλάδα βρίσκεται στο πλευρό μας. Δεχόμαστε μηνύματα και βοήθεια από όλες τις γωνιές της Ελλάδας. Αυτό που λείπει από το κέντρο υγείας του νησιού, είναι ένα γενικός γιατρός και κάτι να γίνει με το ακτινολογικό εργαστήριο, ώστε να ενεργοποιηθεί. Και το άλλο που χρειαζόμαστε, είναι ένα φαρμακείο. Είχαμε παλιότερα, αλλά έκλεισε» λέει ο αντιδήμαρχος Στράτος Αμύγδαλος, αναφερόμενο στην παρουσία του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου.
Την ίδια ημέρα, με τον ΠΙΣ στο Καστελλόριζο έφτασε και αντιπροσωπεία ποδοσφαιριστών από την θρυλική εθνική ομάδα της Ελλάδας, η οποία κέρδισε το Euro 2004. O Δημήτρης Παπαδόπουλος, ο Γιώργος Καραγκούνης και ο Άγγελος Μπασινάς. Μιλήσανε με τα παιδιά, μοιράσανε κάποια δώρα και το απόγεμα έπαιξαν ένα φιλικό παιχνίδι με μια ομάδα ποδοσφαιριστών από το νησί. «Η παρουσία μας εδώ δεν έχει σχέση με τα ελληνοτουρκικά» λέει ο Παπαδόπουλος και συνεχίζει: «Ήταν προγραμματισμένο να γίνει εδώ και πολύ καιρό, αλλά λόγω κορονοϊού άλλαξε όλο το πρόγραμμα μας. Ο αθλητισμός εξάλλου δεν ασχολείται με την πολιτική. Ο αθλητισμός ενώνει. Δεν χωρίζει».
Η ζωή στο Καστελλόριζο, στο ανατολικότερο άκρο της Ευρώπης, κυλά ήρεμα. Λες και δεν βρίσκεται στο επίκεντρο των Τουρκικών διεκδικήσεων. Οι Καστελλοριζιοί, δηλώνουν σίγουροι ότι δεν πρόκειται να συμβεί τίποτε. Το μεγαλύτερο πρόβλημα τους δεν είναι οι Τούρκοι, αλλά ο κορονοϊός που επηρέασε το νησί πάρα πολύ κατά την τουριστική περίοδο. Καθώς το φινόπωρο περνάει σιγά σιγά και έρχεται ο χειμώνας, τα μαγαζιά στο κορδόνι του νησιού, το παραλιακό μέτωπο, αρχίζουν να κλείνουν. Όλοι προετοιμάζονται για τους μονότονους χειμερινούς μήνες. Το Oruc Reis και οι Τουρκικές προκλήσεις, είναι το λιγότερο που τους απασχολεί. «Έχουμε τους φαντάρους μας εδώ και δεν φοβόμαστε τίποτε. Η δύναμη του νησιού έχει αυξηθεί και δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος» λέει ο Πάπα-Γιώργος καθώς τον αποχαιρετάμε. Σε λίγο, θα βρίσκεται εκεί ανάμεσα τους, στα δύο καφέ που συνηθίζουν να συχνάζουν όλοι τους. Το «Μελτέμι» και το καφέ «Στράτος». Να τους δίνει δύναμη και να παίρνει δύναμη κι εκείνος από την παρουσία τους.
