Αίσθηση προκάλεσε η φωταγώγηση του κτιρίου της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου των Τιράνων με τα χρώματα της τουρκικής σημαίας, σε μία αμφιλεγόμενη κίνηση αβροφροσύνης προς ένα ξένο κράτος.
Αφορμή υπήρξε η 97η επέτειος ίδρυσης της Τουρκικής Δημοκρατίας την 29η Οκτωβρίου, όμως το timing της επιλογής αυτής γεννά πολλά ερωτήματα. Να θυμίσουμε πως στο διάστημα αυτό η Τουρκία, πέραν των ελληνοτουρκικών και της συνεχιζόμενης έντασης στην ανατολική Μεσόγειο, έχει ανοίξει νέα σκληρή αντιπαράθεση με την Γαλλία. Τη στιγμή που Ερντογάν και Μακρόν αντάλλασσαν κατηγορίες γύρω από το ζήτημα των ισλαμιστικών επιθέσεων στη Γαλλία και της ισλαμοφοβίας, ένα από τα πιο κεντρικά κτίρια στα Τίρανα, που βρίσκεται στην πλατεία “Μητέρα Τερέζα”, φωταγωγούνταν με την τουρκική σημαία.
Το γεγονός σίγουρα καταγράφηκε από τους διπλωμάτες των ευρωπαϊκών πρεσβειών που εδρεύουν στην ίδια περιοχή. Ποια να ήταν άραγε η αντίδραση του Γάλλου πρέσβη; Μέχρι στιγμής δεν έχει δημοσιοποιηθεί κάποια επίσημη τοποθέτηση. Αξίζει ωστόσο να θυμηθούμε πως ήταν η Γαλλία που μαζί με την Ολλανδία έβαλαν πέρσι στον πάγο για μερικούς μήνες την προοπτική ένταξης της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας στην Ε.Ε. Σε πρόσφατη κοινοτική έκθεση στις αρχές Οκτωβρίου, η Βόρεια Μακεδονία φαίνεται να παίρνει το “πράσινο φως”, ενώ ο φραγμός για την Αλβανία παρέμεινε. Ήταν άραγε η φωταγώγηση του Πολυτεχνείου μια εκβιαστική υπενθύμιση προς το Παρίσι και τις Βρυξέλλες ότι η Αλβανία θα στραφεί σε άλλες κατευθύνσεις αν συνεχίσει να βρίσκει τις ευρωπαϊκές πόρτες κλειστές;
Στη γείτονα χώρα, πάντως, το θέμα “θάφτηκε” γρήγορα: ελάχιστες ήταν οι αναλύσεις και η ειδησεογραφία, είτε των συμπολιτευόμενων είτε των αντιπολιτευόμενων μέσων, προσπάθησε να το προσπεράσει. Αυτό γεννά βέβαια και ερωτήματα για το ποιος έδωσε την έγκριση για μια τέτοια κίνηση. Σύμφωνα με το πρακτορείο Anadolu την πρωτοβουλία ανέλαβε η τουρκική πρεσβεία στα Τίρανα. Ωστόσο, όπως παρατήρησαν οι ελάχιστοι αναλυτές που ασχολήθηκαν με το ζήτημα, εξακολουθεί να πρόκειται για κάτι το ασυνήθιστο. Κάποιοι δηλώσαν χαρακτηριστικά πως “η Τουρκία ουδέποτε θα προέβαινε σε μια τέτοια κίνηση για την εθνική εορτή της Αλβανίας”.
Η διείσδυση της Τουρκίας στην Αλβανία κυρίως δια της soft power έχει ξεκινήσει από την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα. Είναι γνωστό πως το δίκτυο του (αυτοεξόριστου στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ) ιμάμη Φετουλαχ Γκιουλέν, είχε έντονη δράση στην Αλβανία. Μάλιστα το 2017, στο πλαίσιο του πολέμου που εξαπέλυσε ο Ερντογάν εναντίον των γκιουλενιστών μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της προηγούμενης χρονιάς, είχαν πραγματοποιηθεί από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες απαγωγές μελών του δικτύου που ζούσαν στην Αλβανία, με την ανοχή της αλβανικής κυβέρνησης. Το γεγονός είχε προκαλέσει εντονότατες αντιδράσεις από τις ΗΠΑ. Μέχρι και το 2020 εκκρεμούν υποθέσεις για την απέλαση ή όχι στην Τουρκία δασκάλων μελών του δικτύου, οι οποίες έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον ακόμα και του ΟΗΕ, καθώς η Τουρκία θεωρεί τους τελευταίους ως τρομοκράτες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Τα Τίρανα φαίνεται πως βρίσκονται μπροστά σε ένα σταυροδρόμι. Αν η ευρωπαϊκή προοπτική για την Αλβανία έχει την ίδια μοίρα με αυτή της Τουρκίας και μπει στον πάγο επ’ αόριστον η χώρα θα γλιστρήσει στην αγκαλιά της Άγκυρας. Ήδη υπάρχει μυστική συμφωνία για τη δημιουργία τουρκικής στρατιωτικής βάσης στην περιοχή της Αυλώνας. Ταυτόχρονα το ζήτημα της πιθανής ένωσης με το Κόσοβο θα ξαναμπεί δυναμικά στο τραπέζι. Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ η Ελλάδα με την Αλβανία συμφώνησαν να παραπέμψουν στο δικαστήριο της Χάγης τη διαφωνία τους για την ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα, με κύριο σημείο τριβής την επήρεια του συμπλέγματος των Οθωνών. Για πολλούς η απόφαση αυτή θα είναι οδηγός για πιθανή ανάλογη κίνηση για το σύμπλεγμα του Καστελόριζου σε περίπτωση ελληνοτουρκικής απόφασης για επιδιαιτησία.
Η τουρκική επιρροή στα Βαλκάνια όμως δεν περιορίζεται στην Αλβανία. Η Τουρκία είναι η τρίτη κατά σειρά χώρα σε επενδύσεις και στην Σερβία (με την Γαλλία και την Ολλανδία, που είχαν βάλει και το μπλόκο στην Αλβανία και την Βόρεια Μακεδονία, να προηγούνται!), ενώ ο όγκος του διμερούς εμπορίου σύμφωνα με την Daily Sabah έχει ξεπεράσει τα 1,2 δισ. ευρώ, με άμεσο στόχο να φτάσει τα δύο και απώτερο τα πέντε δισ. ευρώ. Οι τουρκικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή από 130 το 2015, έφτασαν τις 800 το 2019, ενώ η Τουρκία συμμετέχει στην κατασκευή του “αυτοκινητοδρόμου της φιλίας” που συνδέει το Βελιγράδι με το Σαράγεβο της Βοσνίας, της έτερης μουσουλμανικής βαλκανικής χώρας.
Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν η απόφαση φωταγώγησης του κτηρίου του Πολυτεχνείου των Τιράνων με την σημαία της Τουρκίας ήταν αποτέλεσμα μιας “αρπαχτής” του πρύτανη με την τουρκική πρεσβεία ή αν η αλβανική κυβέρνηση επέλεξε να δείξει πως διαλέγει πλευρά τη στιγμή που το Ισλάμ σε όλη την Ευρώπη βρίσκεται στο στόχαστρο. Το βέβαιο είναι ότι η θέση και οι διπλωματικές κινήσεις των μουσουλμανικών χωρών της Ευρώπης θα κινούνται επί ξυρού ακμής το επόμενο διάστημα και αξίζουν να παρακολουθηθούν.
