“Η μεγαλύτερη διασπορά του ιού είναι μέσα στους χώρους εργασίας“

• Στέλιος Πέτσας, κυβερνητικός εκπρόσωπος, 9 Οκτωβρίου 2020

Η εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα μας επιδεινώνεται ραγδαία. Αλλεπάλληλα μέτρα εκφωνούνται, τα καινούρια πριν φανεί αν αποδίδουν τα προηγούμενα, το ποσοστό των θετικών στα τεστ κατοίκων της χώρας αλλά και ο αριθμός των νεκρών ανεβαίνει σε “δυτικά” επίπεδα. Κρισιμότατα οι διασωληνώσεις και οι είσοδοι στις ΜΕΘ εκτοξεύονται σε επίπεδα που έχουν δημιουργήσει ανησυχία δημιουργίας ενός “Μπέργκαμο την άνοιξη του 20” στη Θεσσαλονίκη.

…Και η χώρα είναι σε ένα ιδιόμορφο γενικό λοκ-ντάουν που ενδέχεται πάλι υπό καθεστώς πανικού να “αυστηροποιηθεί”. Με δεδομένο πως ο αριθμός των διασωληνώσεων έχει μια καθυστέρηση από τη στιγμή εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων της τάξης των δυο εβδομάδων, με βάση όσα είδαμε τον Μάρτιο (11 Μαρτίου έκλεισαν τα σχολεία στη χώρα μας, 21 Μαρτίου εφαρμόστηκε το λοκ-ντάουν, στις αρχές Απριλίου άρχισαν να μειώνονται οι διασωληνώσεις στα νοσοκομεία) είναι βέβαιο πως η κλιμάκωση των διασωληνώσεων και των θανάτων θα συνεχιστεί. Ελπίδα αλλά και κρίσιμo σημείο αποτελεί η έναρξη του πρώτου λοκ-ντάουν στη Θεσσαλονίκη και σε τρεις άλλους νομούς της χώρας από τις 30/10. Αν όντως έδρασε αποτρεπτικά θα αρχίσει να φαίνεται στα συνολικά νούμερα της πανδημίας, μια και από όσο φαίνεται το μεγάλο πανδημικό φορτίο προέρχεται κυρίως από τη Βόρεια Ελλάδα.

Υπάρχουν όμως αρκετές διαφορές μεταξύ του λοκ-ντάουν του Μαρτίου και του σημερινού. Τα δημοτικά σχολεία και τα νηπιαγωγεία αρχικά, που παραμένουν ανοιχτά. Τον Μάρτιο επιχειρήσεις ανέστειλαν τη λειτουργία τους στον φυσικό τους χώρο σε πολύ μεγάλο βαθμό. Όσοι εργαζόμενοι μπορούσαν να τηλε-εργαστούν, δεν χρειάστηκε να μεταβούν στην εργασία τους, υπολογίζεται οι μισοί εξ αυτών που διατήρησαν την εργασία τους. Βιομηχανίες έκλεισαν, προσωρινά και αυτές, τα εργοστάσιά τους. Αυτές τις ημέρες, όπως μια σύγκριση του κυκλοφοριακού φόρτου στην Αθήνα σε σχέση με τον Απρίλιο δείχνει, το ποσοστό των ανθρώπων που πηγαίνουν και έρχονται στις δουλειές τους είναι πολύ μεγαλύτερο. Εργοστάσια δεν κλείνουν, γραφεία παραμένουν ανοικτά με το μισό προσωπικό ή και παραπάνω, στο δημόσιο η τηλε-εργασία, παρότι δεν έχουμε ακόμα επίσημα στοιχεία πρέπει να είναι σύμφωνα με μαρτυρίες εργαζομένων, στο μισό της άνοιξης.

Στο βαθμό που δεν εποπτευθούν οι εργασιακοί χώροι με δρακόντια μέτρα, δε μειωθεί δραστικά το προσωπικό που πηγαίνει στην εργασία του στο απολύτως απαραίτητο και συνεχίσουν να δουλεύουν τα δημοτικά και τα νηπιαγωγεία, θα είναι δυσκολότερο να περιοριστεί η πανδημία.

Η προετοιμασία της έκρηξης

Ενδεικτικό των καταστάσεων που οδήγησαν στην απώλεια ελέγχου είναι η συνεχής αποκάλυψη εργασιακών χώρων κάθε είδους, αλλά ιδίως εργοστασίων με πολλαπλά κρούσματα κορονοϊού, από το καλοκαίρι ήδη μέχρι σήμερα.

Κάτω, βλέπουμε ένα χάρτη των περιστατικών κρουσμάτων σε εργασιακούς χώρους που έχουν δημοσιευτεί και καταγραφεί, με παραπομπές στις διαδικτυακές πηγές. Οι αριθμοί είναι τα ανιχνευμένα κρούσματα την ημέρα του δημοσιεύματος. Περιλαμβάνονται εργοστάσια, αποθήκες, γραφεία, σούπερ μάρκετ, αλλά όχι νοσοκομεία, σχολεία, γηροκομεία…

Ο σχετικός πίνακας ακολουθεί:

Πρόκειται για μια μερική καταγραφή: και γιατί αφορά μόνο όσα εντοπίσαμε σε δημοσιεύματα του διαδικτυακού τύπου, αλλά επίσης και επειδή όσα δημοσιοποιήθηκαν δεν είναι μάλλον παρά ένα μικρό υποσύνολο των πραγματικών κρουσμάτων, καθώς γνωρίζουμε πως πολλές επιχειρήσεις προσπάθησαν και προσπαθούν πάση θυσία να περιορίσουν τη διαρροή τέτοιων στοιχείων.

Εταιρική απόκρυψη, κρατική αδράνεια

Ήδη από τον Αύγουστο είχαν αρχίσει να πολλαπλασιάζονται οι καταγγελίες για αποκρύψεις κρουσμάτων σε ξενοδοχειακές μονάδες, με χαρακτηριστική την καταγγελία της αξιωματικής αντιπολίτευσης για τέτοια φαινόμενα στην Πάρο (υπόθεση που έχει οδηγήσει και σε μηνύσεις). Ανάλογες καταγγελίες έγιναν στην Κρήτη, στα Δωδεκάνησα, στη Λευκάδα, αλλά και στην Αθήνα. Είναι πιθανότατο τα λίγα ξενοδοχεία που περιλαμβάνονται στην παραπάνω λίστα να μην οφείλονται στην απουσία κρουσμάτων, αλλά στην απουσία μαρτυριών.

Αλλά και στην υπόλοιπη οικονομία η κατάσταση ήταν παρόμοια: στις 26 Αυγούστου ο γραμματέας της Ένωσης Εμποροϋπαλλήλων Θεσσαλονίκης Δημήτρης Μπελόπουλος επισήμανε πως:

…«έρχονται σχεδόν καθημερινά καταγγελίες από εργαζόμενους ότι υπάρχουν κρούσματα συναδέλφων και ότι δεν γίνονται γνωστά όχι για την δυσφήμηση των εταιρειών, αλλά για να μην κλείσουν και χάσουν ένα ευρώ από τα κέρδη τους. Μη μιλήσεις, μην το λες παραέξω, αφορά μόνο την εταιρεία. Αυτά πρέπει να μένουν μεταξύ μας. Λες και μιλάμε για κάτι ενδοεταιρικό και όχι για την υγεία του εργαζόμενου αλλά και του λαού της Θεσσαλονίκης»…

…ενώ λίγες ημέρες αργότερα και η Ένωση Εμποροϋπαλλήλων της Αθήνας προέβη σε ανάλογες καταγγελίες και για τις επιχειρήσεις της πρωτεύουσας.

Οι καταγγελίες είναι πολλές και συνεχείς: H Αντιπρόεδρος του Συνδικάτου Τηλεπικοινωνιών κατήγγειλε την Cosmote, το Εργατικό Κέντρο Ιωαννίνων κατήγγειλε στις 20 Οκτωβρίου τις βιομηχανίες της περιοχής για απόκρυψη κρουσμάτων. Το ίδιο είχε κάνει και το ΕΚ Πάτρας μια εβδομάδα πριν. Στις 8 Νοεμβρίου η Ένωση Λογιστών κατήγγειλε την PwC. Υπήρξαν καταγγελίες για επιχειρήσεις εστίασης στην Κοζάνη, για τις προσπάθειες απόκρυψης των κρουσμάτων της ελαιουργίας της Χαλκιδικής τον Αύγουστο, κ.ο.κ.

Παράλληλα με τις αποκρύψεις έχουμε βέβαια και την απουσία και την αναποτελεσματικότητα των ελέγχων, που επέτρεψαν να δημιουργηθούν οι εστίες μετάδοσης και υπερμετάδοσης στα εργοστάσια (κυρίως) και στους χώρους εργασίας της χώρας – άλλωστε γνωρίζουμε πως οι χώροι εργασίας ήταν και είναι χώροι μεγάλης επικινδυνότητας για τη διάδοση του SARS CoV 2 σε όλο τον κόσμο.

H Χριστίνα Κοψίνη, από τις σελίδες της Εφημερίδας των Συντακτών είχε παρουσιάσει αναλυτικά την εικόνα παράλυσης και αδράνειας του Υπουργείου Εργασίας στα θέματα των ελέγχων, παρά τους περί του αντιθέτου ισχυρισμούς του ίδιου του Υπουργείου. Σημειώνουμε πως όπως παρατηρούσε και ο Ριζοσπάστης, ο αριθμός των ελέγχων του ΣΕΠΕ για τους οποίους περηφανευόταν ο κ. Βρούτσης ήταν 30% κάτω από τους αντίστοιχους ελέγχους του 2017, παρά την πανδημία.

Χθες 11/11, ο κ. Βρούτσης δήλωσε πως αναβαθμίζεται το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας στα πλαίσια της επιτήρησης του lock down. Είναι όμως παράδοξο να επιχειρηθεί η αναβάθμιση ενός σώματος που… υποβάθμισε η κυβέρνηση ήδη από τον Ιούλιο του 2019, κάτι το οποίο επιβεβαίωναν και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στο ΣΕΠΕ.

Η πραγματικότητα είναι πως κάθε είδους εργασιακοί έλεγχοι έχουν υποβαθμιστεί, ακόμα και σε ό,τι αφορά στο, κυριολεκτικά, ζήτημα ζωής και θανάτου της υγειονομικής επιτήρησης

Η αναφορά του γραμματέα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα εργοστάσια Γάλακτος Τροφίμων και Ποτών, Κώστα Κατσιμένη, μιλώντας στην «Εφ.Συν.» ήταν νομίζω αποκαλυπτική, λίγες μέρες μετά την δημοσιοποίηση των μεγάλων εστιών υπερμετάδοσης στα εργοστάσια της Πέλλας:

«,,,έχουμε καταγγείλει δημόσια τις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας. Παρά τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, ότι την ενδιαφέρει να προστατέψει τους εργαζόμενους, η πραγματικότητα μέσα στους μεγάλους χώρους δουλειάς αποδεικνύει κάτι διαφορετικό.

»Αν τους ενδιέφερε η υγεία και τα δικαιώματα των εργαζομένων τότε θα φρόντιζαν να τηρούνται μέσα στους χώρους δουλειάς τα πρωτόκολλα που οι ίδιοι έφτιαξαν και όχι να οργιάζει η αυθαιρεσία και η ασυδοσία της εργοδοσίας. Οι εργαζόμενοι φοβούνται να πάνε για δουλειά, κάθε μέρα κι ένας συνάδελφος μπαίνει σε καραντίνα, ενώ όσοι αποχωρούν για λόγους ασθενείας δεν έχουν κανένα μισθολογικό και ασφαλιστικό δικαίωμα. Σύμφωνα με τα όσα ισχύουν ένας εργαζόμενος εάν αρρωστήσει χάνει το μεροκάματο και για να μπει στο ταμείο ανεργίας θα πρέπει να έχει 50 ένσημα. Ζητήσαμε να γίνουν τεστ σε όλους τους εργαζόμενους και να ληφθούν μέτρα ατομικής προστασίας, κάτι που δεν έχει γίνει».

Εργοστάσια αρρώστιας

Ένα από τα επείγοντα αιτήματα των εργαζομένων στις φάμπρικες της Βορείου Ιταλίας, μπροστά στην εκατόμβη θανάτων που προκάλεσε εκεί το πρώτο κύμα της πανδημίας, ήταν να κλείσουν τα εργοστάσια. Πράγματι, καθώς το κύμα θανάτων από COVID-19 σάρωνε την Λομβαρδία, στις 23 Μαρτίου, η κυβέρνηση του Τζουζέπε Κόντε αποφάσισε να κλείσει και τα εργοστάσια, εκτός από τα απολύτως απαραίτητα. Δεν ξέρουμε με βεβαιότητα αν αυτό έφερε αποτέλεσμα αλλά σε μια εβδομάδα ο αριθμός των θανάτων είχε φτάσει στη μέγιστη τιμή του και σε δύο, είχε υποχωρήσει αισθητά.

Στην Γκάνα, στη Γερμανία, στην Ινδία. στη Βρετανία, στη Σρι Λάνκα, παντού στον κόσμο εμφανίζονται αλλεπάλληλα μεγα-κρούσματα σε εργοστάσια, εστίες υπερμετάδοσης του ιού. Και δεδομένου ότι όλο και περισσότερο αυτά τα γεγονότα υπερμετάδοσης θεωρούνται από τους επιδημιολόγους κρίσιμα για τη διάδοση της αρρώστιας, θα ήταν σώφρον μια πολιτική περιοριστικών μέτρων να ξεκίναγε από εκεί, με κλεισίματα, ελέγχους και εποπτεία – που είδαμε πως δεν είναι το ισχυρό χαρτί της κυβέρνησης. Όχι πάντως από τους μοναχικούς νυχτερινούς βαδιστές. Στη λίστα που παραθέτουμε πάνω, όλες οι περιπτώσεις στις οποίες εντοπίστηκαν πάνω από 10 κρούσματα αφορούν εργοστάσια.

Αν δει κανείς την εξέλιξη της πανδημίας στη Δυτική και Κεντρική Μακεδονία π.χ., όπου έχουν αποκαλυφθεί πολλαπλές εκρήξεις κρουσμάτων σε βιομηχανίες, δύσκολα μπορεί να αποφύγει το συμπέρασμα πως οι εργοστασιακοί χώροι και γενικότερα οι εργασιακοί χώροι, αποτέλεσαν κομβικά σημεία επώασης της πανδημίας. Τα γεγονότα υπερμετάδοσης που είχαν σαν κέντρο την Πέλλα και την Ημαθία για παράδειγμα, δεν έμειναν περιορισμένα στην Πέλλα και την Ημαθία μια και οι εργαζόμενοι των εργοστασίων αυτών έμεναν σε όλους τους γειτονικούς νομούς. Ξέρουμε π.χ. πως έφτασαν σίγουρα στην Κοζάνη και στο Κιλκίς. Η πιθανότητα να αποτέλεσαν τη θρυαλλίδα της εκτίναξης του αριθμού κρουσμάτων στην περιοχή (συμπεριλαμβανομένης της Θεσσαλονίκης) δεν είναι αμελητέα.

‘Ετσι, καταλήγουμε πως στη συγκεκριμένη δήλωση με την οποία ξεκίνησε το άρθρο, ο κ. Πέτσας είχε δίκιο. Όμως αντί αυτό να οδηγήσει την κυβέρνηση να δώσει έμφαση στην πρόληψη στα εργοστάσια και τους χώρους εργασίας, ένας αποδυναμωμένος ΣΕΠΕ έκανε μειωμένους ελέγχους, σε εργασιακούς χώρους οι οποίοι λειτουργούσαν πρακτικά ανεξέλεγκτοι, και ενώ ενδεχομένως η πλειονότητα των πληττόμενων επιχειρήσεων απέκρυπτε τα κρούσματα στους χώρους εργασίας της. Αν προσθέσει κανείς σε αυτή την κραυγαλέα αμέλεια, την αδράνειά της σε ό,τι αφορά τις εκκλησίες, τα σχολεία, τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (με τα οποία οι εργαζόμενοι πήγαιναν συνωστισμένοι στις δουλειές τους – διπλή διακινδύνευση) και τους κλειστούς χώρους διασκέδασης, φτάνει στο συμπέρασμα πως μεταξύ κλεισίματος περιπτέρων, μασκών στους μοναχικούς περιπατητές και απαγόρευσης άσκησης μετά τις 9 μμ, η κυβέρνηση μοιάζει να πιστεύει περισσότερο στον τελετουργικό εξορκισμό του ιού δια της πάταξης κάθε αμαρτωλής υποψίας διασκέδασης, παρά στην επένδυση σε υποδομές, σε ελεγκτικούς μηχανισμούς, και στην ιχνηλάτηση στους χώρους εργασίας.

Φωτογραφία, πηγή: ΟΗΕ