Ήταν 15 Νοεμβρίου του 1983 όταν ο Ντενκτάς ανακήρυξε το ψευδοκράτος της “Τουρκικής Δημοκρατίας της Βορείου Κύπρου”. Η αντίδραση της Ελλάδας ήταν άμεση. Βοήθησε και το γεγονός ότι η τότε ΕΟΚ διευθυνόταν από την πρώτη ελληνική προεδρία. Η αντίδραση του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών εκδηλώθηκε προς την ΕΟΚ, τον ΟΗΕ και διμερώς. Το επιτελείο του υφυπουργού για θέματα ΕΟΚ Γρηγόρη Βάρφη κάλυψε την πρώτη πτυχή, ενώ το επιτελείο του υπουργού Γιάννη Χαραλαμπόπουλου την πτυχή ΟΗΕ.
Στην ΕΟΚ, μετά από δύσκολες συζητήσεις, βγήκε καταδικαστική δήλωση της πράξης και απετράπη η ημι-αναγνώριση που ήθελαν ορισμένα κράτη-μέλη. Στον ΟΗΕ βγήκε το καταδικαστικό ψήφισμα 541/1983 του Συμβουλίου Ασφαλείας και λίγο αργότερα το 550/1984. Από τρίτες χώρες μόνο το Μπαγκλαντές αναγνώρισε για μερικές ώρες το ψευδοκράτος, αλλά ανακάλεσε την αναγνώριση όταν η Ελλάδα το απείλησε ότι θα πάγωνε τη συμφωνία ΕΟΚ-Μπαγκλαντές. Τελικά μόνο η Τουρκία αναγνώρισε το δημιούργημά της.
Με τις τελευταίες δηλώσεις του Ερντογάν ότι το Κυπριακό θα επιλυθεί μόνο με την ύπαρξη δύο κρατών, προωθείται από την Άγκυρα η προσπάθεια αναγνώρισης του ψευδοκράτους από φιλικά διακείμενα προς την Τουρκία κράτη. Πρώτο και καλύτερο υποψήφιο για την αναγνώριση κράτος είναι το Αζερμπαϊτζάν που έχει προσκαλέσει επισήμως τον Τουρκοκύπριο “πρόεδρο” να επισκεφτεί το Μπακού. Μετά τη βοήθεια που έδωσε η Άγκυρα στη χώρα αυτή στον πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ αναμένεται οσονούπω η αναγνώριση. Θα ακολουθήσει το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και ορισμένα κράτη της Αφρικής με τα οποία η Άγκυρα διατηρεί στενές σχέσεις.
Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα;
Επί διμερούς βάσεως:
- Μια επίσημη πρόσκληση στον πρόεδρο του Πακιστάν να επισκεφτεί την Ελλάδα θα τον κολάκευε και θα γινόταν αποδεκτή. Στη διάρκεια των επισήμων συνομιλιών του εδώ θα δοθεί η ευκαιρία να του αναφερθεί ποιες θα είναι οι συνέπειες για τη χώρα του αν προχωρήσει στην αναγνώριση του ψευδοκράτους. Ευγενικά θα του αναφερθεί το ενδεχόμενο απέλασης των Πακιστανών που βρίσκονται στην Ελλάδα όπως και διάφορα οικονομικά αντίμετρα που θα λάβει η Αθήνα. Αν η επίσκεψη δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί σύντομα, τότε να κληθεί στο υπουργείο Εξωτερικών ο Πακιστανός πρέσβης και να του γίνουν οι κατάλληλες συστάσεις. Τα ίδια μπορεί να γίνουν (πλην της επίσημης πρόσκλησης) και με άλλες τρίτες χώρες, όπως το Μπαγκλαντές, η Σομαλία κ.λπ.
- Με το Αζερμπαϊτζάν οι σχέσεις με την Αθήνα είναι πολύ κακές, σχεδόν εχθρικές. Θα πρέπει να κληθεί ο Αζέρος Επιτετραμμένος στο ΥΠΕΞ και να του τονιστεί ότι θα υποβιβαστούν οι διπλωματικές σχέσεις με την Αθήνα σε επίπεδο Επιτετραμμένου σε μόνιμη βάση κι ότι θα παρθούν οικονομικά αντίμετρα. Το Μπακού θα προχωρήσει έτσι κι αλλιώς στην αναγνώριση, εκτός αν υπάρξει παρέμβαση της Ε.Ε.
Επί πολυμερούς βάσεως:
- Με την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει η Αθήνα να υπενθυμίσει στους εταίρους της πώς αντέδρασε η τότε ΕΟΚ το 1983 και να ζητηθεί η καταγγελία των αναγνωρίσεων ως παράνομων και η διακοπή των προγραμμάτων βοήθειας της Ε.Ε. με όσα κράτη αναγνωρίσουν το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος. Τα μέτρα θα ζητηθούν με το επιχείρημα ότι με την αναγνώριση παραβιάζεται η εδαφική κυριαρχία ενός κράτους-μέλους της Ε.Ε., της Κυπριακής Δημοκρατίας.
- Με τον ΟΗΕ, θα πρέπει να επιδιωχτεί η καταγγελία των κρατών εκείνων που προβαίνουν στην αναγνώριση, ως παραβίαση των αποφάσεων 541/1983 και 550/1984 του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Αυτά θα πρέπει να κάνει από σήμερα η Αθήνα, πριν γίνουν οι αναγνωρίσεις. Αν περιμένει κατόπιν εορτής, το παιχνίδι θα χαθεί. Ελπίζω και θέλω να πιστεύω ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει το θάρρος να προχωρήσει στην αποτροπή των αναγνωρίσεων. Αυτονόητη είναι η συνδρομή της Κυπριακής Δημοκρατίας.
