Η υπόθεση της εκτεταμένης επίστρωσης της Ακρόπολης με τσιμέντο έχει προκαλέσει μεγάλη συζήτηση και αντιπαραθέσεις, ενώ οι βαρύνουσας σημασίας παρεμβάσεις του αναστηλωτή των Προπυλαίων δρ. Τάσου Τανούλα, τόσο με την αρχική ανοικτή επιστολή του όσο και με την δεύτερη, απαντητική αυτή τη φορά των θέσεων που διατύπωσε δημόσια ο καθηγητής Μανόλης Κορρές, αποκάλυψαν τις διαστάσεις του προβλήματος σε όλο του το εύρος.

Η σφοδρή και εμπεριστατωμένη αντίδραση, μάλιστα, για τις επεμβάσεις στην Ακρόπολη του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS), αλλά και οι σοβαρές διαφωνίες, που όπως αποκαλύψαμε είχε διατυπώσει σχετικά και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, δείχνουν πως όσα συμβαίνουν στον Βράχο της Ακρόπολης, κάθε άλλο παρά αποδεκτά είναι από την επιστημονική κοινότητα.

Η μελέτη που ενέκρινε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο

Σήμερα φέρνουμε στο φως της δημοσιότητας το πλήρες κείμενο της μελέτης που ενέκρινε στη συνεδρίαση του περασμένου Μαΐου το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ). Υπενθυμίζουμε πως, όπως είχαμε σημειώσει και στον προ μηνός εκτενή κριτικό σχολιασμό της απόφασης έγκρισης της μελέτης αυτής, “οι τρεισήμισι μήνες που μεσολάβησαν από την γνωμοδότηση μέχρι την καθαρογράφηση και την υπογραφή της απόφασης, σε συνάρτηση με τους 12 συνολικά όρους που τίθενται για την έγκριση της, δείχνουν και τον προβληματισμό των συντακτών της για την ποιότητα της μελέτης αυτής”.

Η ανάγνωση της ίδιας της μελέτης, που μέχρι τώρα το υπουργείο Πολιτισμού κρατούσε κρυφή, επιβεβαιώνει περίτρανα όλα τα σημεία κριτικής, επιφυλάξεων και αντιρρήσεων που έχουν διατυπωθεί.

Θα πρέπει εξαρχής να παρατηρήσουμε πως το κείμενο αυτό, που εμφανίζεται ως “οριστική” μελέτη, είναι τόσο “φτωχό”, όχι μόνο στα γενικά αλλά και στα επιμέρους στοιχεία του, που ούτε ως προμελέτη δεν θα μπορούσε να εκληφθεί. Είναι, επομένως, άξιο απορίας πώς και γιατί έγινε δεκτό από το ΚΑΣ και δεν επιστράφηκε στους συντάκτες του για διορθώσεις και αναθεωρήσεις.

Παρότι η προφανής απάντηση παραπέμπει σε “άνωθεν” πιέσεις για βεβιασμένη προώθηση και υλοποίηση ενός πολιτικά προαποφασισμένου και υπεσχημένου σε τρίτους “έργου”, η έγκρισή του, έστω και με όρους, δεν παύει να εκθέτει, για μια ακόμη φορά, το ίδιο το ΚΑΣ και τα μέλη του που συμμετείχαν στην συνεδρίαση της 19ης Μαΐου 2020.

Σύμφωνα με το ίδιο το κείμενο, η εταιρεία ΝΑΜΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ Α.Ε., που υπογράφει τη μελέτη, “κλήθηκε” (από ποιον άραγε;) “να εκπονήσει το γεωμετρικό σχεδιασμό των εν λόγω διαδρομών, σε συνεργασία με τις Αρμόδιες Υπηρεσίες, καθ` εφαρμογή των οδηγιών τους. Για την ορθή κατανόηση των απαιτήσεων του έργου, έλαβαν χώρα δύο επισκέψεις στον Ιερό Βράχος της Ακρόπολης, στις 29/04/2020 και 06/05/2020, παρουσία του Γενικού Γραμματέα Πολιτισμού και εκπροσώπων των Αρμόδιων Υπηρεσιών, όπου και πραγματοποιήθηκε εντοπισμός των θέσεων επέμβασης και ιεράρχησης αυτών”.

Στις αντιρρήσεις και διαφωνίες της Εφορείας Αρχαιοτήτων, σε αυτήν τη φάση, έχουμε ήδη αναφερθεί σε προηγούμενο κείμενό μας. Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι εάν οι υπόλοιπες εμπλεκόμενες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού, η Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης (ΥΣΜΑ), η Επιτροπή Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ) και η Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων (ΔΑΑΜ), συνέπραξαν και σε ποιον βαθμό με τις “οδηγίες” τους στην εκπόνηση της μελέτης και, βεβαίως, αν εισηγήθηκαν θετικά για την έγκρισή της.

Από το κείμενο της μελέτης γίνεται πάντως σαφές πως η επίκληση της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία για τις εκτεταμένες επιστρώσεις τσιμέντου στην Ακρόπολη ήταν εξαρχής προσχηματική. Το κείμενο αναφέρει ρητά πως αντικείμενο των εργασιών είναι η βελτίωση της επισκεψιμότητας, τόσο για “τα άτομα με δυσκολία στην κίνηση” (μια γενική και αδόκιμη έκφραση έναντι του δόκιμου “άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ) ή εμποδιζόμενα άτομα”), όσο και για το ευρύ κοινό. Σε σχέση με τις τηρούμενες προδιαγραφές, το κείμενο κάνει μεν μνεία του τεύχους οδηγιών περί προσβασιμότητας του ΥΠΕΧΩΔΕ “Σχεδιάζοντας για όλους”, παραδέχεται, ωστόσο, πως “δεν ήταν εφικτή η εφαρμογή των απαιτήσεων μέγιστων κατά μήκος κλίσεων, λόγω των έντονων κλίσεων του εδάφους αλλά και της απαίτησης μεγάλων επεμβάσεων εντός του Αρχαιολογικού χώρου, εφόσον αυτές τηρούνταν”.

Πέραν αυτού όμως, επιπλέον αντικείμενο των εργασιών ήταν εξαρχής, όπως προκύπτει από το κείμενο, και η “δημιουργία πλατωμάτων για τη καλύτερη θέαση των μνημείων”. Ενδεικτικά, νέα πλατώματα προβλέφθηκε να δημιουργηθούν μεταξύ του Ναού της Ρώμης και του κεντρικού διαδρόμου από τον Παρθενώνα προς την “Σημαία”, εμβαδού 105 τ.μ, στη “Σημαία”, εμβαδού 160 τ.μ., εκατέρωθεν της νέας διαδρομής που συνδέει την αυλή της Χαλκοθήκης με την κεντρική οδό, εμβαδού 290 τ.μ., κ.ο.κ.

Τα νέα αυτά πλατώματα, παντελώς άσχετα με την πρόσβαση των ΑμεΑ, σε συνάρτηση με νέες εκτεταμένες επιστρώσεις, όπως λ.χ. των 160 τ.μ. μεταξύ του Ναού της Ρώμης και του παλαιού μουσείου, και τους νέους φαρδιούς διαδρόμους σε πολλά σημεία, είναι που δίνουν την τελική αποκαρδιωτική εικόνα που προσβάλει το μνημείο.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι “ενδεικτικές απεικονίσεις των τελικών επιφανειών των επεμβάσεων”, οι οποίες εικονογραφούν το τεύχος της μελέτης απέχουν παρασάγγας από την πραγματική εικόνα που εμφανίζει σήμερα ο Βράχος, μετά την υλοποίηση των επεμβάσεων, σε βαθμό που μπορούν να χαρακτηριστούν και ως εντελώς παραπλανητικές.

Το κυβερνητικό αφήγημα επιμένει

Παρά τις έως σήμερα αποκαλύψεις και καταγγελίες, παρά το περιεχόμενο της ίδιας της μελέτης που ενέκρινε το ΚΑΣ και παρουσιάζουμε εδώ, η κυβέρνηση και το Ίδρυμα Ωνάση επιμένουν να επικαλούνται, για την κατάσταση στην οποία έχουν επιφέρει το κορυφαίο μνημείο του κλασικού κόσμου, την πρόσβαση των ΑμεΑ και των εμποδιζόμενων ατόμων.

Μάλιστα, σε μια επίδειξη ακραίας εργαλειοποίησης της κοινωνικής ευαισθησίας για τα άτομα με αναπηρίες, η υπουργός Πολιτισμού, κατά την επίσημη παρουσίαση του νέου ανελκυστήρα και των νέων επιστρώσεων στην Ακρόπολη, στις 3 Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία, μίλησε, ψευδώς, περί “απόλυτης προσβασιμότητάς” της Ακρόπολης…

Το πραγματικό της, ωστόσο, θέμα ήταν να τονίσει την ταχύτητα υλοποίησης του έργου “χάρη στην εξαιρετική συνεργασία των υπηρεσιών και των εξωτερικών συνεργατών του Ιδρύματος Ωνάση με τις Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, υπό την επιστημονική ευθύνη της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως, υπό τον καθηγητή κ. Μανόλη Κορρέ, και με την εφαρμογή όλων των διατάξεων του αρχαιολογικού νόμου”. Η έμφαση έχει τη σημασία της, καθώς είναι η ίδια που επέβαλε, για δικούς της πολιτικούς λόγους, τα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα και τις ανελαστικές, παρότι συνεχώς… αναβαλλόμενες, ημερομηνίες εγκαινίων ενός έργου ανώριμου μελετητικά, έωλου επιστημονικά και ελεγχόμενου ως προς την τήρηση της νομιμότητας. Χρειαζόταν λοιπόν να διαφημίσει, για μια ακόμη φορά, την ταχύτητα και την (δική της) αποτελεσματικότητα, παραπέμποντας, παράλληλα, σε άλλους σχετικά με την αναζήτηση τυχόν ευθυνών για σφάλματα και λάθη.

Στην ίδια τελετή, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θεώρησε σκόπιμο, μιλώντας για τις επιστρώσεις να τονίσει, αλαζονικά, πως “έχουν όχι απλά σχεδιαστεί, αλλά έχουν κατασκευαστεί με πλήρη σεβασμό στη νομοθεσία και φυσικά υπό την επίβλεψη του εμβληματικού καθηγητή κ. Μανόλη Κορρέ, ο οποίος πιστεύω ότι γνωρίζει και αγαπάει την Ακρόπολη ίσως περισσότερο από οποιονδήποτε. Το λέω αυτό, διότι με λύπη μου διαπίστωσα τους τελευταίους μήνες να ασκείται φτηνή αντιπολιτευτική κριτική μέχρι και γι’ αυτό το έργο, το οποίο είναι ένα έργο οικουμενικό και υπό κανονικές προϋποθέσεις θα πρέπει να μας ενώνει όλους”.

Δεν θα πρέπει να μιλάει, λοιπόν, κανείς, κατά τον Κυριάκο Μητσοτάκη, για τις ασχήμιες που έχουν συντελεστεί επί του Βράχου της Ακρόπολης, αφού μίλησε ο “εμβληματικός καθηγητής κ. Μανόλης Κορρές”. Όποιος μιλά και στέκεται κριτικά είτε ασκεί φτηνή αντιπολίτευση είτε δεν γνωρίζει ή δεν αγαπά αρκετά την Ακρόπολη…

Η πολιτικότερη, ωστόσο, δήλωση της ημέρας προήλθε από τον Προέδρου του Ιδρύματος Ωνάση, επίσημο, πλέον, και ισότιμο εταίρο του κράτους. “Στην Ακρόπολη προβάλλονται ο σεβασμός και η έμπρακτη φροντίδα του Ιδρύματος Ωνάση για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, τον εκδημοκρατισμό της γνώσης, την ελεύθερη προσβασιμότητα, τα ίσα δικαιώματα”, σημείωσε ο κ. Αντώνης Παπαδημητρίου. Για να συνεχίσει με νόημα: “Σε όλες τις δράσεις μας, στους τομείς του Πολιτισμού, της Παιδείας και της Υγείας ενεργούμε ως εταίροι, και όχι ως απλοί χρηματοδότες. Το Ίδρυμα Ωνάση δεν είναι ένας απλός «ιδιώτης» που κάνει χορηγίες αλλά συμπράττει ισότιμα σε όλη τη διαδικασία του σχεδιασμού και της υλοποίησης όποιας δράσης αναλαμβάνει”.

Τα εγκαίνια ολοκληρώθηκαν και τα λογύδρια εκφωνήθηκαν. Το ζήτημα, ωστόσο, κάθε άλλο παρά έκλεισε. Αντίθετα, η πραγματική συζήτηση μόλις τώρα ξεκινά. Σε αυτό κατατείνουν τόσο οι πυκνές διεργασίες που συντελούνται, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, σε φορείς, επιστημονικά σωματεία και συλλογικότητες, όσο και οι κυβερνητικές προθέσεις να συνεχίσει ακάθεκτη τις επιστρώσεις και τις επεμβάσεις στην Ακρόπολη!

Το ίδιο δελτίο τύπου του υπουργείου Πολιτισμού, όπου περιλαμβάνονται οι προαναφερθείσες δηλώσεις, δεν αφήνει καμία αμφιβολία περί τούτου. Όπως ρητά αναφέρει: “ήδη ολοκληρώθηκε η α΄ φάση, και δρομολογείται από το ΥΠΠΟΑ η β΄ φάση”…

Διαβάστε εδώ όλη τη μελέτη “Διαμόρφωσης Διαδρόμων στον Αρχαιολογικό Χώρο της Ακρόπολης Για Άτομα με Δυσκολία στην Κίνηση” με χορηγό το “Ίδρυμα Ωνάση” που ενεκρίθη από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ).