Με συντριπτική πλειοψηφία 621 υπέρ και 4 κατά (καταγράφηκαν και 58 αποχές) εγκρίθηκε, με μυστική ψηφοφορία, στις 8 Δεκεμβρίου 2020 από τη Γενική Συνέλευση του διεθνούς ICOMOS (International Council on Monuments and Sites) το ψήφισμα που είχαν υποβάλει η Ελληνική Εθνική Επιτροπή και η ομάδα της Ευρώπης (Europe Group) του ICOMOS, για τις αρχαιότητες στο σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με σχετικό δελτίο τύπου του ελληνικού ICOMOS, που είχε τοποθετηθεί υπέρ της διατήρησης κατά χώραν των αρχαιοτήτων ήδη από το 2013, ενώ παρενέβη στην ίδια κατεύθυνση και κατά τη σχετική σύσκεψη (6/3/2020) της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), όπως και άλλοι αρμόδιοι φορείς και εκπρόσωποι φορέων της Θεσσαλονίκης, ζήτησε την άμεση διεθνοποίηση του θέματος.
Στο πλαίσιο της 20ής Παγκόσμιας Συνέλευσης του ICOMOS, που ολοκληρώνει σύντομα τις εργασίες της, υπέβαλε έγκαιρα πρόταση ψηφίσματος καθώς και έγγραφο με αναλυτικά τεκμηριωμένη την υποστηρικτική πληροφορία της διαδικασίας Heritage Alert.
Η πρόταση ψηφίσματος βασίστηκε στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Προστασίας της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς (European Convention for the Protection of the Archaeological Heritage signed in Valetta 1992) και τη Χάρτα του ICOMOS για τη διαχείριση της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς (ICOMOS Charter on Archaeological Heritage Management).
Το ψήφισμα τάσσεται κατηγορηματικά υπέρ της κατά χώραν διατήρησης των αρχαιοτήτων και καλεί την ελληνική κυβέρνηση να μην προχωρήσει στην απόσπαση του μνημειακού αυτού συνόλου, που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας της πόλης αλλά και τμήμα της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
“Θέλουμε να πιστεύουμε”, σημειώνει το ελληνικό τμήμα του ICOMOS, “πως η έκκληση του διεθνούς ICOMOS, που είναι το κατ’ εξοχήν αρμόδιο για την προστασία και ανάδειξη των ιστορικών μνημείων και τοποθεσιών σε ολόκληρο τον κόσμο, θα τύχει θετικής ανταπόκρισης από τις ελληνικές αρχές”.
Παραθέτουμε αυτούσιο το ψήφισμα που εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του διεθνούς ICOMOS:
Agenda item 6-4-1 Resolution 20GA/14 – Protect the antiquities in situ at the Venizelos Metro Station in Thessaloniki, Greece Submitted by ICOMOS Hellenic National Committee and ICOMOS Europe Group
The 20 th General Assembly of ICOMOS,
Taking into account the concern expressed by ICOMOS Hellenic, as well as several other statements of concern that have been issued by national and international official, scientific and professional institutions and bodies, and by several NGOs;
Affirming the outstanding significance of the Venizelos Metro station antiquities, a cultural ensemble that dates from late antiquity up to the transitional period and the beginning of the Middle Byzantine times (4 th – 9 th century CE) and comprises the main Roman marble paved road, Decumanus Maximus, and the commercial centre of Roman and Byzantine Thessaloniki;
Noting with concern that the current development proposals threaten the integrity and authenticity of the antiquities of the Thessaloniki Metro Station, and substantially change and undermine their cultural heritage value;
Also taking into account the ICOMOS Hellenic Heritage Alerts;
Calls upon the Hellenic Government not to proceed with the implementation of the current plan that involves the detachment of the antiquities, given the fact that this is a monumental ensemble which constitutes an integral part of the history of the city of Thessaloniki and of the world cultural heritage;
Invites the Hellenic authorities in charge of the management, protection and conservation of cultural heritage to revise the action plan and to implement policies and best practices, in accordance with the provisions of all relevant international charters, including the relevant ICOMOS Charter on Archaeological Heritage Management, and international conventions adopted by the Hellenic Republic.
Αξίζει να σημειωθεί πως το υπουργείο Πολιτισμού και η Λίνα Μενδώνη, ενώ αρχικά είχαν διαψεύσει πως το θέμα είχε συμπεριληφθεί στην ατζέντα της 20ης Παγκόσμιας Συνέλευσης του ICOMOS, στη συνέχεια έκαναν απεγνωσμένες προσπάθεια να μπλοκάρουν την έκδοση του ψηφίσματος.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η αποστολή στη γραμματεία του διεθνούς ICOMOS της επιστολής των 14 μελών του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) που υπερασπιζόταν την απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού.
Η επιστολή αυτή που εστάλη στις 27 Νοεμβρίου, με διαβιβαστικό από τον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού Γεώργιο Διδασκάλου, είχε αρχικά εκδοθεί, στις 11 Νοεμβρίου, ως δελτίο Τύπου του υπουργείου Πολιτισμού προκαλώντας αλγεινή εντύπωση, δεδομένου ότι ξεπερνούσε κατά πολύ τις ίδιες τις αρμοδιότητες του οργάνου, εκθέτοντας ανεπανόρθωτα το κύρος των μελών του.
Η εξέλιξη αυτή θεωρείται άκρως σημαντική, καθώς έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την υπόθεση των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου με εκκρεμούσα ακόμη την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας στο οποίο έχουν προσφύγει 7 φορείς ζητώντας της ακύρωση της Υπουργικής Απόφασης Μενδώνη για την “απόσπαση και επανατοποθέτηση” των αρχαίων.
Δεδομένης μάλιστα της συντριπτικής πλειοψηφίας που συγκέντρωσε το ψήφισμα, σε συνάρτηση με την προηγηθείσα παρέμβαση του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού, η απόφαση εκτιμάται πως αποτελεί όχι απλώς ένα ηχηρό ράπισμα προς την κυβέρνηση και την Λίνα Μενδώνη προσωπικά, αλλά και μια ντροπιαστική εξέλιξη για την διεθνή εικόνα της χώρας.
