Οι Κινέζοι ανακάλυψαν την πυρίτιδα· αρχικά τη χρησιμοποίησαν μόνο για να ανάβουν σπίθες σε παιδικά μάτια όταν αυτά κοιτούν αχόρταγα στον νυχτερινό ουρανό να ανθίζουν λουλούδια φωτιάς («λουλούδια φωτιάς», 花火, λένε οι Ιάπωνες τα πυροτεχνήματα). Γρήγορα όμως οι στρατιωτικοί ανακάλυψαν άλλες, πιο ενδιαφέρουσες χρήσεις για αυτήν, ενώ και η εντυπωσιακή αλλά εφήμερη φύση των πυροτεχνημάτων δεν διέλαθε της προσοχής των καθ’ ύλην αρμόδιων της μπαρουφολογίας, όπως οι πολιτικοί μας, οι οποίοι, από τότε που έμαθαν το κόλπο, δεν έχουν σταματήσει να μας φλομώνουν με λεκτικά πυροτεχνήματα, σαν αυτά με τα οποία ήταν γεμάτα τα πρωτοχρονιάτικα διαγγέλματα.
Ξεκινώντας λοιπόν από την κατεξοχήν βραδιά πυροτεχνημάτων της χρονιάς, το γεμάτο ελπίδα πρωτοχρονιάτικο μήνυμα του Έλληνα πρωθυπουργού έκανε καθαρό σε όλους ότι φέτος έχουμε να φάμε αυξημένη δόση βαρύγδουπης πομφόλυγας. Πράγματι, από το διάγγελμα μάθαμε ότι το 2021 «θα είναι πυκνό, κλείνοντας παλιές πληγές και ανοίγοντας νέους ορίζοντες», ενώ ταυτόχρονα προορίζεται να είναι η χρονιά που «ολοκληρώνει 200 χρόνια εθνικής πορείας», που «συμπληρώνει 40 χρόνια ευρωπαϊκής εμπειρίας» και (πάνω από όλα) «εγκαινιάζει μία καινούργια δεκαετία ευημερίας» (Ω μα ναι, μία ακόμα δεκαετία ευημερίας σαν αυτήν που μόλις τελείωσε, αυτό θέλουμε όλοι!). Επίσης μάθαμε ότι το «διαβατήριο για μία καλύτερη ζωή βρίσκεται ήδη εδώ: Το εμβόλιο είναι η ασπίδα μας και η σκυτάλη της υγείας που παραλαμβάνει ο καινούργιος χρόνος από τον παλιό που φεύγει»· ότι «το εμβόλιο κατά του Covid-19 αποτελεί το πρωτοχρονιάτικο δώρο του 2021. Και το δικό μας αντίδωρο θα είναι η καθολική αποδοχή του».
Πέρα από την απορία ποιος παραφουσκωμένος από κενολογικά στερεότυπα φροντιστηριακής έκθεσης εγκέφαλος τα γράφει αυτά (άραγε να σκέφτεται για τον εαυτό του «μπράβο μου, είχα έμπνευση σήμερα»;), πίσω από τα λεκτικά πυροτεχνήματα υπάρχουν επιμελώς κρυμμένα κάποια ζητήματα ουσίας.
Αίφνης, ότι «οι περιορισμοί θα διατηρούνται όσο δεν θα τηρούνται»· με άλλα λόγια, εάν δεν σας αρέσει και δεν τον τηρείτε, ο περιορισμός των ελευθεριών σας θα είναι δια της βίας επιβαλλόμενος προκειμένου να επικρατήσει το ευρύτερο καλό της υγείας όλων σας. Δυστυχώς, εδώ εμφανίζεται ένα λεπτό λογικό παράδοξο (και παρακαλούμε για την αυξημένη προσοχή των πάντα εν εγρηγόρσει αναγνωστών του “Κοσμοδρομίου”): Διότι αν στο τέλος τον εξωτερικά αυτόν επιβαλλόμενο περιορισμό τον εσωτερικεύσουμε, αν αρχίσει να μας αρέσει και τον τηρούμε χαρούμενα από μόνοι μας, τότε δεν θα υπάρχει φυσικά λόγος εξωτερικής επιβολής του: θα είναι ένας περιορισμός που θα επιβάλλεται από μόνος του και μάλιστα στο διηνεκές (αφού θα μας αρέσει, γιατί να τον σταματήσουμε;).
Και όμως· τότε ακριβώς, προειδοποιεί σοφά ως νέος Μωυσής ο πρωθυπουργός, τότε ακριβώς είναι η στιγμή που ο περιορισμός (νομοτελειακά) θα σταματήσει να διατηρείται, όταν θα αρχίσει (αυτοβούλως) να τηρείται. Όσο δεν τον θέλουμε θα τον έχουμε αναγκαστικά, όταν θα έχει αρχίσει να μας αρέσει και να τον θέλουμε, τότε θα είναι (φεύ!) αδύνατο να τον έχουμε. Αυτή είναι η τραγική, υπαρξιακή ειρωνεία του πόθου, ποθούμε πάντα και μόνο αυτό που δεν γίνεται να έχουμε.
Ας αφήσουμε όμως τις εντυπωσιακές (και, ας το ομολογήσουμε, απρόσμενες) επιδόσεις του πρωθυπουργού στην διατύπωση λογικών παραδόξων φροϊδικής υφής και ας προχωρήσουμε στο θέμα μας που είναι τα εμβόλια και η ηθική φιλοσοφία τους. Μας έγινε λοιπόν καθαρό ότι «η προφύλαξη του καθένα δεν επιτρέπει επιφύλαξη από κανέναν» και ότι «η ελευθερία της άρνησης δεν μπορεί να γίνεται άρνηση της ελευθερίας».
Πρώτον, να διευκρινίσουμε ότι οι ελευθερίες και οι αρνήσεις αυτές δεν αφορούν ούτε την απόλυτη υποχρέωσή μας να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι σε όλους, ούτε την απεριόριστη ελευθερία μας να αρνούμαστε κάθε επαφή με άλλους ανθρώπους: ζούμε άλλωστε σε μιαν ελεύθερη χώρα. Δεύτερον, η μικρή αυτή δημηγορία περί ελευθερίας σημαίνει σε απλά ελληνικά «θα σας εμβολιάσουμε όλους και όλες, θέλετε δε θέλετε». Εδώ, επιχειρώντας να ανεβάσει το πνευματικό επίπεδο του ελληνικού λαού, ο πρωθυπουργός εισάγει με μαεστρία ένα ακόμα λογικό παράδοξο: Εντάξει λοιπόν, ας μας εμβολιάσετε όλους· με τι θα μας εμβολιάσετε όμως; Με τη διακήρυξη της ατσάλινης αποφασιστικότητάς σας να μας εμβολιάσετε όλους; Γιατί εμβόλια δεν έχετε. Και δεν πρόκειται να αποκτήσετε σύντομα (δηλαδή μέσα στους επόμενους λίγους μήνες). Θα (αν-)εμβολιαστούμε άμεσα όλοι και όλες με ανύπαρκτα εμβόλια, θέλουμε δεν θέλουμε: ιδού το νέο παράδοξο.
Δώστε Εμβόλια στο Λαό;
Όπως έχουμε γράψει αναλυτικά παλιότερα, αν και τα εμβόλια είναι μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις που έχει κάνει η επιστήμη, παρουσιάζουν το πρόβλημα ότι στον σύγχρονο καπιταλισμό τα διαχειρίζονται φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες δεν ενδιαφέρονται για το βιολογικό αποτέλεσμά τους (την ασφαλή ανοσοποίηση του πληθυσμού) αλλά για το οικονομικό αποτέλεσμά τους (την σίγουρη κερδοφορία των εταιριών). Ο μέσος ψεκασμένος αυθόρμητα θα σας πει ότι τα κέρδη αυτά είναι αμύθητα. Επειδή εδώ είμαστε ποιοτικοί και όχι μέσοι ψεκασμένοι, θα διαφωνήσουμε: τα εμβόλια είναι μάλλον χαμηλής κερδοφορίας φάρμακα, λόγω των μεγάλων επαναλαμβανόμενων επενδύσεων που χρειάζονται (λ.χ. κάθε χρόνο χρειάζεται καινούργιο εμβόλιο γρίπης), της μια και έξω εφαρμογής τους και της διατίμησης που έχουν, ειδικά σε φτωχές χώρες. Επιπλέον υπάρχουν τεράστια κόστη για τις δοκιμές, μεγάλες πιθανότητες αποτυχίας ενός υπό δοκιμή εμβολίου ενώ, δευτερευόντως, υπάρχει πάντα και μια μικρή πιθανότητα για κόστη από δίκες για συνέπειες από σοβαρές παρενέργειες κτλ. Αυτός είναι ο λόγος που οι εταιρείες εδώ και χρόνια τα αποφεύγουν. Μερικές μεγάλες φαρμακευτικές (λ.χ. η Novartis, που το δικό της εμβόλιο γρίπης αγόρασε κάποτε και η χώρα μας με τα τσουβάλια) δεν έχουν πλέον καν αντίστοιχο παραγωγικό κομμάτι, προκειμένου να επικεντρωθούν σε φάρμακα που χρειάζονται διαρκή επανάληψη σε βάθος χρόνου ή/και απευθύνονται σε πλούσιες χώρες. Π.χ. προτιμούν φάρμακα lifestyle τα οποία δεν καλύπτονται από τα συστήματα υγείας και επομένως μπορούν να χρεώνουν ό,τι θέλουν για αυτά, ενώ ταυτόχρονα είναι φάρμακα που δεν εμφανίζουν σοβαρές παρενέργειες. Μια βόλτα στο πρώτο ελληνικό φαρμακείο, που τα λεφτά του τα βγάζει από καλλυντικά ή διατροφικά βοηθήματα και όχι από φάρμακα, θα σας πείσει.
Ο μόνος λόγος που οι πολυεθνικές εξακολουθούν να παίζουν σε αυτό το ταμπλό είναι η κρατική «ενθάρρυνση», η οποία μετριέται από τη μία με δισεκατομμύρια άμεσων επιδοτήσεων και από την άλλη με την μετακύλιση των εξόδων έρευνας σε κρατικά πανεπιστήμια, όπως στο εμβόλιο AstraZeneca (πολυεθνικός όμιλος) – Οξφόρδης (κρατικό πανεπιστήμιο). Αυτά στη Δύση, γιατί στην Κίνα οι τέσσερις βασικές φαρμακευτικές είναι υπό στενό κρατικό έλεγχο, οπότε τέτοια ζητήματα δεν τίθενται.
Το αποτέλεσμα είναι την παραγωγική ικανότητα του εμβολίου για τον Covid στον δυτικό κόσμο να την ελέγχουν βασικά τέσσερις φαρμακευτικές (Pfizer, GlaxoSmithKline, Sanofi Pasteur και Merck), οι οποίες ούτε την έρευνα για αυτό έχουν κάνει, ούτε το παράγουν οι ίδιες, απλώς είναι οι μεσάζοντες μετάξύ της παραγωγής και των κυβερνήσεων που θα κάνουν τις παραγγελίες. Η ίδια η παραγωγή-φασόν γίνεται βασικά από δέκα εταιρείες, η μεγαλύτερη μάλιστα των οποίων είναι ινδική (Serum), αλλά με την πλειονότητα της συνολικής παραγωγικής ικανότητας να βρίσκεται επί ευρωπαϊκού εδάφους.
Ας δούμε κάποια χοντρικά νούμερα, σχετικά με την παραγωγή και την κυκλοφορία του εμβολίου για τον SARS-CoV-2. Ας υποθέσουμε ότι από τα 5 ως 6 δισεκατομμύρια ενήλικων του πλανήτη θα χρειαστεί να εμβολιαστεί το 60-70% μέχρι να επιτευχθεί ανοσία αγέλης: μιλάμε για περίπου 3 ως 4 δισεκατομμύρια ανθρώπων, άρα με δύο δόσεις στο άτομο, 6 ως 8 δισ. δόσεις εμβολίων (μια εκτίμηση που είναι σίγουρα πολύ μεγαλύτερη από όσο τελικά θα χρειαστεί, αλλά για την ώρα ας μείνουμε σύμφωνοι με την λογική των κυβερνώντων). Από αυτά περίπου το 40% αφορά μόνο Κίνα και Ινδία, άρα το ξεχνάμε (οι μεγάλες εταιρείες δεν θα ασχοληθούν), επομένως οι εταιρείες θα ασχοληθούν με μια αγορά χοντρικά 4 ως 5 δισ. δόσεων – και αυτό μέσα σε λίγους μήνες: Ο ιός, όπως όλοι οι RNA ιοί μεταλλάσσεται· αν και μεταλλάσσεται με μικρότερη ταχύτητα από τον ιό της γρίπης, πάντως είναι βέβαιο ότι ένα επόμενο κύμα της πανδημίας (λ.χ. του χρόνου) θα χρειαστεί νέο εμβόλιο. Επομένως ό,τι εμβολιασμός είναι να γίνει, θα πρέπει να γίνει γρήγορα.
Και όμως: οι εταιρείες διαρκώς μειώνουν τις προσδοκίες. Η Moderna μέχρι πρόσφατα ήταν σίγουρη ότι μέσα στο 2021 θα παραδώσει πάνω από ένα δισ. δόσεις. Αυτή τη στιγμή η εταιρεία μιλάει για 100 ως 125 εκατομμύρια δόσεις το πρώτο τρίμηνο του 2021 (και μετά βλέπουμε), λόγω «απρόβλεπτων» δυσκολιών στην παραγωγή και την παράδοση των εμβολίων – τόσο απρόβλεπτων που τις είχαν προβλέψει με κάποια ακρίβεια μέχρι και διάφοροι ψεκασμένοι…
Αλλά τα πράγματα τώρα αρχίζουν να γίνονται δύσκολα. Ήδη στις ΗΠΑ οι κατηγορίες για το ποιος φταίει για το ως τώρα αλαλούμ ανταλλάσσονται μεταξύ κυβέρνησης και εταιρειών, ο στρατηγός με πείρα στον επισιτισμό στην εκστρατεία του Αφγανιστάν που είχε αναλάβει την επιχείρηση εμβολιασμού έχει δημόσια ζητήσει συγνώμη, ενώ τα όρια των δυσκολιών δεν έχουν αρχίσει καν να γίνονται ορατά. Αν και μια δυσκολία που δεν ήταν δύσκολο να προβλεφτεί είναι η χρόνια υποχρηματοδότηση των συστημάτων υγείας: ακόμα κι αν όλα τα άλλα προβλήματα ήταν λυμένα, η διάλυση του συστήματος, διάλυση που επιτάθηκε από την ίδια την επιδημία, σημαίνει ότι οι φτωχοί, όσοι δεν έχουν ασφάλιση, οι περιθωριακές κατηγορίες, οι υπέργηροι και αδύναμοι, με λίγα λόγια αυτές ακριβώς οι κατηγορίες πληθυσμού που όντως έχουν ανάγκη να κάνουν το εμβόλιο, αυτές είναι ακριβώς που δεν θα το κάνουν.
Το ελληνικό σούργελο με τον εμβολιασμό, μπορεί να είναι όντως ακραία περίπτωση για τα διεθνή δεδομένα, αλλά είναι πάντως ενδεικτικό της μορφής των πραγμάτων που έρχονται. Με τα ελάχιστα εμβόλια που έφτασαν στη χώρα, εμβολιάστηκαν για παραδειγματισμό ο Μωυσής και οι πολιτικοί αρχηγοί (μέχρι εδώ ας το καταπιούμε), αλλά μαζί με αυτούς χτύπησαν τη δόση τους και μια σειρά ψοφοδεή, γλοιώδη και σιχαμερά υποκείμενα, που τα αποκαλούμε υβριστικά «πολιτικούς της πλειοψηφίας». Έκαναν εμβόλιο χωρίς να το χρειάζονται, πριν το νοσηλευτικό προσωπικό, πριν από ανθρώπους με υποκείμενα νοσήματα ή σε άμεσο κίνδυνο και, επιδεικνύοντας αυτάρεσκα την ογκώδη ηλιθιότητά τους, χωρίς καν να συνυπολογίσουν ότι λόγω τρόπου ζωής και κατάστασης υγείας, πιθανώς τελικά να είναι για αυτούς ελαφρώς πιο επικίνδυνο το εμβόλιο παρά ο ίδιος ο ιός. Ο Κωστόπουλος και το Ντουμπάι είναι μπροστά τους «πνεύμα και ηθική»…
Ανύπαρκτα Εμβόλια, Υπαρκτοί Καταναγκασμοί
Και ακριβώς έτσι φτάνουμε στο κυριότερο πρόβλημα, το οποίο πέρα από τα ζητήματα γενικής παραγωγικής και μεταφορικής ικανότητας είναι το ζήτημα του ποιος κάνει κουμάντο. Ποιος παίρνει πρώτος εμβόλιο; Ποιος το διαθέτει σε λογική τιμή στον πληθυσμό; Σε ποια τμήματα του πληθυσμού;
Όπως είπαμε η μεγαλύτερη παραγωγική ικανότητα εμβολίων βρίσκεται σε έδαφος της Ε.Ε. Συγκεκριμένα, 76% παραγωγικής ικανότητας είναι στην Ευρώπη, 13% στην Βόρεια Αμερική και 8% στην Ασία (εξαιρουμένης της Κίνας). Επειδή όμως το κουμάντο το κάνουν οι εταιρείες και όχι οι κυβερνήσεις, οι πρώτες χώρες που θα πάρουν εμβόλια είναι οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο (ειδικά το τελευταίο, επιτάχυνε τις διαδικασίες από τη στιγμή που έφυγε από την Ε.Ε. και επομένως δεν ακολουθεί τις αργές δικές της διαδικασίες).
Αλλά αυτή τουλάχιστον τη στιγμή, στην κούρσα αυτή προηγείται με διαφορά το Ισραήλ, μια χώρα πλούσια και τεχνολογικά προηγμένη, με γερές ερευνητικές αλλά και πολιτικές προσβάσεις στις φαρμακοβιομηχανίες. Έχοντας εξασφαλίσει από νωρίς (πληρώνοντας ένα μη δημοσιοποιημένο, αλλά σίγουρα ιδιαίτερα μεγάλο ποσό) τον σχετικά μικρό αριθμό δόσεων που χρειάζεται για να καλύψει τον πληθυσμό του, είναι η χώρα που αυτή τη στιγμή κατέχει το ρεκόρ εμβολιασμών. Τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές 13% των Ισραηλινών είχαν ήδη εμβολιαστεί, όταν το αντίστοιχο ποσοστό για τις ΗΠΑ ήταν 1,3% και για το Ηνωμένο Βασίλειο 1,4% (και ενώ η χώρα μας, παρά τις φανφάρες, κατείχε την περήφανη 27η θέση στην παγκόσμια κατάταξη με 0,03% του πληθυσμού, ποσοστό που στατιστικά δεν διαφέρει από το μηδέν).
Ο Νετανιάχου, ύστερα από την ιδιαίτερα κακή διαχείριση της ως τώρα επιδημίας, εν μέσω σφοδρής πολιτικής κρίσης στη χώρα, έκανε προσωπικό του στοίχημα πολιτικής επιβίωσης την επιχείρηση εμβολιασμού, κάτι που ως τώρα τουλάχιστον πετυχαίνει: η αντιπολίτευση του αποδίδει τα εύσημα και οι New York Times θριαμβολογούν, αναφέροντας μάλιστα τα λόγια του μεγάλου αυτού ανδρός: «τα εμβόλια, περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα, τα φέραμε για όλους, Εβραίους και Άραβες, θρήσκους και μη», πριν προσθέσει (και μάλιστα στα Αραβικά) «ελάτε να εμβολιαστείτε!» Ίσως να μην είναι βέβαια ακριβώς έτσι, αφού αποδεικνύεται ότι, αν οι Άραβες που προσκάλεσε ο Νετανιάχου ζουν στα Kατεχόμενα, θα πρέπει τελικάνα περιμένουν λίγο: προηγούνται κατά τα φαινόμενα οι έποικοι…
Έτσι το εμβόλιο τελικά το παίρνει όποιος έχει τα δισεκατομμύρια και όχι όποιος έχει την ανάγκη (όποια και αν είναι τα κριτήρια της «ανάγκης»). Ειδικά οι ΗΠΑ έχουν ρίξει σε αυτήν την ιστορία ασύλληπτα ποσά, ώστε να «παρακινήσουν» εταιρείες που, όπως είδαμε, αρχικά δεν επιδείκνυαν ζέση να ασχοληθούν με το ζήτημα: έχουν προπληρώσει την Moderna 1,2 δισ. δολάρια από τον Μάη του 2020 για 300 εκατ. δόσεις και την Pfizer 1,95 δισ. δολάρια για 100 εκατ. δόσεις (με οψιόν για άλλα 500 εκατ.), χώρια τα δισ. που μοίρασαν για αναβάθμιση εργοστασίων σε διάφορα μέρη του κόσμου.
Δηλαδή από μια παραγωγική δυνατότητα που, όπως είδαμε, κάθε μέρα που περνάει μικραίνει, αντί να μεγαλώνει (τουλάχιστον αν θέλουμε εμβόλια μέσα σε ένα λογικό χρονικό περιθώριο λίγων μηνών), τη μερίδα του λέοντος την παίρνουν λίγες πλούσιες χώρες, οι οποίες για διάφορους λόγους (μεταξύ των οποίων τα διαλυμένα τους συστήματα υγείας) δεν θα το δώσουν σε αυτούς που το έχουν ανάγκη. Σύμφωνα μάλιστα με τις εκτιμήσεις του Speedometer (μιας πρωτοβουλίας που μοιάζει με συνομωσιολογική παρωδία, αφού συμμετέχουν σε αυτήν τα Ιδρύματα Rockefeller και Gates, η Παγκόσμια Τράπεζα, η USAID, το Google και το Facebook), επαρκείς δόσεις εμβολίου για να καλυφθεί ο πλανήτης, και δη οι φτωχές χώρες, δεν θα έχουμε πριν το 2023 ή 2024. Και σίγουρα, για χώρες όπως η δική μας, δεν θα υπάρχουν δόσεις για τις κρίσιμες κατηγορίες για τουλάχιστον μερικούς δύσκολους μήνες ακόμα.
Και όμως, οι κυβερνήσεις μας, αντί να μιλήσουν με βάση τη λογική και την πραγματικότητα, να θέσουν τα υπαρκτά διλήμματα και τα κενά στις γνώσεις μας, να εκκινήσουν έναν αναγκαίο πολιτικό διάλογο, να καθορίσουν προτεραιότητες, να δώσουν έμφαση όχι στα εμβόλια και τα λοκντάουν αλλά στα συστήματα υγείας και στις ευπαθείς κατηγορίες του πληθυσμού, συνεχίζουν τον βομβαρδισμό με γενικόλογες ηθικολογίες περί επιφυλάξεων, σοβαροφανείς νουθεσίες περί ελευθερίας και πυροτεχνήματα περί σωτήριων εμβολίων – σφίγγοντας την ίδια στιγμή όλο και περισσότερο τη μέγγενη του λοκντάουν. Μη έχοντας απολύτως καμιά πολιτική για το ζήτημα, έχοντας αφήσει εδώ και σχεδόν έναν χρόνο τα ζητήματα της υγείας και της περίθαλψης στη τύχη τους, αναγκάζονται να γυρνάνε ξανά και ξανά στο λόκντάουν ως μόνη «λύση», «λύση» στην οποία τώρα προστίθενται και τα (μη) εμβόλια.
Ο διαρκής καταναγκασμός του λόκντάουν θα επιταθεί έτσι από τον διπλό καταναγκασμό του (αν)εμβολιασμού. Μέχρι τώρα είχαμε τον κακομοίρη που φώναζε από το μπαλκόνι του στον άλλο που έβγαινε να πιεί τη μπύρα του στα σκαλάκια. Τώρα θα έχουμε τον (αν)εμβολιασθέντα που θα επιχειρεί να επιβάλει τον (αν)εβολιασμό στον μη-(αν)εμβολιασθέντα. Το κύριο επιχείρημα αυτής της πρωτοφανούς στα χρονικά εμβολιο-υστερίας που τα γιγάντια βήματά της τα έχουμε ήδη ακούσει θα είναι «επιστημονικό»:
α) Δεν υπάρχουν ακόμα αποδείξεις ότι όποιος έχει εμβολιαστεί σταματάει να μεταδίδει τον ιό. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αντίθετα συνεχίζει να τον μεταδίδει. Άρα, θα πρέπει να υποθέσουμε μέχρις αποδείξεως του εναντίου ότι όσοι έχουν κάνει το εμβόλιο μεταδίδουν τον ιό.
β) «Ξέρουμε» όμως ότι, ακόμα κι αν τον μεταδίδει, όποιος το έχει κάνει προστατεύεται ο ίδιος. (Για την ακρίβεια, δεν το ξέρουμε με βεβαιότητα ακόμα: υπάρχουν ισχυρές σχετικές ενδείξεις, όχι όμως αποδείξεις).
γ) Επομένως, καθένας που αρνείται να εμβολιαστεί, κινδυνεύει να κολλήσει ιό από κάποιον που θα έχει ήδη εμβολιαστεί και επομένως να συνεχίσει την μετάδοση της ασθένειας. Άρα, προκειμένου να υπάρξει προστασία γενική θα πρέπει να εμβολιαστούν υποχρεωτικά οι πάντες και τα δέντρα. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να σταματήσουμε τα λοκντάουν και να βγάλουμε τις μάσκες. Μόνο τότε (πώς το είπε ο Μωυσής;) η ελευθερία της άρνησης δεν θα γίνεται άρνηση της ελευθερίας.
Έτσι έχουμε ένα ακόμα παράδοξο. Έχουμε εμβόλια των οποίων η αποτελεσματικότητα δεν έχει ακόμα ποσοτικοποιηθεί πλήρως (αν και οπωσδήποτε αυτό θα συμβεί κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον) και τα οποία στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν καν ακόμα (τουλάχιστον όχι για αυτούς που τα χρειάζονται επειγόντως). Με αφορμή αυτό το (αν)εμβόλιο, το οποίο (υποτίθεται) θα μας απελευθερώσει από τα δεινά της αρρώστιας, οι κατά τεκμήριο πιο αποτυχημένες κυβερνήσεις στην αντιμετώπιση των συνεπειών της νόσου, αυτές για την ακρίβεια που προκάλεσαν τις μεγαλύτερες συνέπειες οι ίδιες, χρησιμοποιούν έναν λεξιλόγιο γεμάτο απελευθερώσεις, εφαρμόζοντας όλο και πιο καταπιεστικές πολιτικές με τη συναίνεση αυτών των λαϊκών στρωμάτων που είναι ο στόχος των εν λόγω πολιτικών.
Οι διαφωτιστές που θα υποστηρίξουν ενεργά αυτές τις πολιτικές θα πρέπει ίσως να εξηγήσουν στους εαυτούς τους γιατί ο δικός τους μαγικός βιολογικός ντετερμινισμός («κίνδυνος μετάδοσης ασθένειας», «εμβόλιο») και ο αναγκαστικός κοινωνικός κομφορμισμός στον οποίον αυτός οδηγεί διαφέρει από τον μαγικό βιολογικό ντετερμινισμό («φυλή») και τον αναγκαστικό κοινωνικό κομφορμισμό της μισητής τους οργάνωσης της οποίας πρόσφατα πανηγύρισαν την καταδίκη. Ειδικά αυτοί ανάμεσά τους που υποστηρίζουν ταυτόχρονα και τη θεωρία των δύο άκρων.
