Έχει επισημανθεί ξανά και ξανά ότι η διαχείριση της πανδημικής κρίσης από την κυβέρνηση είναι, συνειδητά, καθαρά επικοινωνιακή: «λίστα Πέτσα» και θεάματα χωρίς άρτο, αντί για προσλήψεις επαρκούς αριθμού ιατρών και νοσηλευτών, μαζικά τεστ, και έγκαιρη προμήθεια… συρίγγων, πλην των εμβολίων.
Θεμέλιο αυτής της αποκλειστικά επικοινωνιακής στρατηγικής είναι η απόσειση της ευθύνης από την κυβέρνηση. «Κάθε επιτυχία πιστώνεται σε εμάς, κάθε αποτυχία χρεώνεται στους πολίτες». Και βασικό σκέλος της είναι ο κοινωνικός αυτοματισμός: αν αρχίσουν να τρώγωνται οι ομάδες των πολιτών μεταξύ τους για την ευθύνη, τόσο το καλύτερο. «Δεν προσέξατε, μας φέρνετε στη δύσκολη θέση να σας περιορίσουμε και άλλο».
Με πρώτο υπαίτιο την αδράνεια της κυβέρνησης για τα στοιχειώδη και δεύτερο υπαίτιο την πολύ μεταδοτικότερη μετάλλαξη του κορονοϊού που θα έρθει και σε εμάς, η κυβέρνηση γνωρίζει ότι σύντομα επίκειται καταστροφή (υγειονομική για αρχή, οικονομική ήδη και οσονούπω). Αν στη Μεγάλη Βρετανία με 66.000.000 έχουν 60.000 κρούσματα την ημέρα (επίσης χωρίς όντως μαζικά τεστ), μπορούμε κατ’ αναλογία να φανταστούμε τι έρχεται εδώ. Άρα, υπάρχει πολλή ευθύνη για να αποσεισθεί, για να μεταφερθεί στους πολίτες.
Συνταγή μαγειρικής το «διαίρει και βασίλευε». Για την κάποτε αύξηση των κρουσμάτων έφταιγε κατά τον Υπουργό Ανάπτυξης «το Εφετείο, η δίκη της Χρυσής Αυγής»: βέβαια τα κρούσματα ήταν στη… Θεσσαλονίκη, ενώ το Εφετείο στην Αθήνα. Μετά έφταιγε «η γιορτή του Αγ. Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη»: και ας είχε αρχίσει η μετεωρική αύξηση των κρουσμάτων ήδη πριν, με κορύφωση πολύ πριν λάβει χώρο ο χρόνος επώασης από τη γιορτή. Και βέβαια το Πολυτεχνείο: με μόνους συνωστισμένους superspreaders τους αστυνομικούς.
Το σκηνικό που σήμερα στήνει η «λίστα Πέτσα» αφορά έναν παλιό και πιστό σύμμαχο της κυβέρνησης, την εκκλησία – ώστε να αξιοποιηθεί σε 15, 20, 30 μέρες αρμοδίως. Σε αυτήν την ευκαιρία δε θα αναφερθούμε στις ευθύνες της εκκλησίας, ιδίως αρκετών εκπροσώπων της με πράξεις και δηλώσεις τους, ούτε στην απροθυμία της έστω και να συζητήσει την προσωρινή αλλαγή του (μη σχετιζόμενου με τη θεολογία της) τρόπου μετάληψης. Λαμβάνουμε αυτά ως δεδομένα (κάτι που η αναγνώστρια παρακαλείται να το θυμάται μέχρι το τέλος του κειμένου) και προχωράμε στη μεγάλη εικόνα. Ποια είναι αυτή; Χρονολόγιο:
α. Αρχικά η κυβέρνηση συζήτησε εκτενώς με την εκκλησία για «φόρμουλα» δραστικού περιορισμού των εορτασμών των Χριστουγέννων και των Θεοφανίων, με αποτέλεσμα την Κοινή Υπουργική Απόφαση της 15ης Δεκεμβρίου για 25 πιστούς σε κάθε ναό. Και πώς θα μπορούσε να κάνει αλλιώς, αφού όσο κι αν αγνοεί επιδεικτικά το Σύνταγμα, ο πρωθυπουργός δεν μπορεί παρά να διαπιστώσει ότι το άρθρο 13§2 του Συντάγματος προστατεύει τη συλλογική θρησκευτική λατρεία συγκεκριμένα (όχι μόνο τη θρησκευτική «συνείδηση»), η οποία εύλογα θα περισταλεί κατά τη διάρκεια μιας πρωτόγνωρης κατάστασης όπως η παρούσα, αλλά με την αρχή της αναλογικότητας που υπαγορεύει το 25§1. Όπου αλλού καταπατήθηκε η ελευθερία της λατρείας πλήρως και χωρίς αναλογικότητα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα ανώτατα και συνταγματικά δικαστήρια αναίρεσαν αμέσως την απόφαση: στη Γαλλία της laïcité, στη Γερμανία, στο Βέλγιο. Οπότε αποφασίστηκε λατρεία «δι’ αντιπροσώπων», με όριο 25 ατόμων. Θα ήθελα εδώ να σημειώσω μετά λόγου γνώσεως ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των ενοριών τα μέτρα αποστάσεων και μασκών τηρούνται με (no pun intended) θρησκευτική ευλάβεια – και, αν προσθέσουμε στην εξίσωση και τις παρεκκλίνουσες εξαιρέσεις, πολύ-πολύ πληρέστερα απ’ ό,τι στα σουπερμάρκετ (ούτε λόγος για χώρους όπως τα μέσα μαζικής μεταφοράς φυσικά).
Παρέκβαση: «Μα και πάλι είναι επικίνδυνο!» Τα πάντα είναι επικίνδυνα, εκτός από το να κλειστούμε σε ατομικά ψυγεία μέχρι να παρέλθουν εβδομάδες από την τελευταία δόση του εμβολιασμού μας. Σε κάθε χώρα γίνεται ιεράρχηση προτεραιοτήτων, στην καλή περίπτωση σταθμίζοντας κοινωνικές ανάγκες, πρακτικά ζητήματα (σουπερμάρκετ π.χ., αν και θα ήταν εφικτό να σταλούν με delivery) και, φυσικά, συνταγματικές δεσμεύσεις.
Αυτά συμβαίνουν την ώρα της τραγικής κατάργησης τόσων και τόσων πτυχών της κοινωνικής ζωής και δραστηριότητας. Η αδράνεια της κυβέρνησης σε αυτό είναι εξωφρενική, ενίοτε εγκληματική. Ταυτόχρονα είναι αλήθεια ότι δεν χαίρουν όλες οι πτυχές της ζωής μας της ίδιας συνταγματικής προστασίας. Ο εξοντωμένος χώρος του πολιτισμού, επί παραδείγματι, δυστυχώς δεν την έχει, αφήνοντας έτσι την κυβέρνηση αχαλίνωτη. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι εάν καλούμαστε να υπερασπιστούμε το Σύνταγμα, και το Σύνταγμα είναι για όλους, αυτό δεν το τσιμπολογάμε εν είδει salad-bar αλλά το υπερασπιζόμαστε ολόκληρο: εξ ου και αποτελεί χυδαίο σκάνδαλο η άρνηση του κ. Μητσοτάκη να υπηρετήσει βασικές συνταγματικές δεσμεύσεις: δημόσιας υγείας (άρθρο 21§3), εργατικών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων (άρθρο 22), και όχι μόνο.
β. Λίγες μέρες μετά, η κυβέρνηση… άλλαξε γνώμη στις αρχές Ιανουαρίου, βγάζοντας νέα ΚΥΑ με απαγόρευση λατρείας, συμπεριλαμβάνοντας τα Θεοφάνεια. Pacta sunt non servanda προφανώς, …εκτός και αν τα εκδίδει το Eurogroup. Η εκκλησία αποφάσισε ότι θα προασπιστεί το 13§2 μονομερώς, με αναλογικότητα και όλα τα μέτρα προστασίας της ΚΥΑ της 15ης Δεκεμβρίου, πηγαίνοντας κόντρα στην κυβέρνηση.
γ. Στις 5 Ιανουαρίου, η κυβέρνηση κάλεσε την εκκλησία να… παρανομήσει: ενώ το άρθρο 7 της ΚΥΑ της 2ας Ιανουαρίου που οι ίδιοι έβγαλαν απαγόρευε πλήρως «τη διεξαγωγή κάθε είδους θρησκευτικών τελετών … που πραγματοποιούνται εκτός των χώρων θρησκευτικής λατρείας» (πέρα από την απαγόρευση εντός των χώρων), η κυβέρνηση ζήτησε από τον Αρχιεπίσκοπο να ορκίσει στο Προεδρικό Μέγαρο με θρησκευτική τελετή όσους ανασχηματισμένους υπουργούς το επιθυμούσαν.
Εκεί, στις 5 Ιανουαρίου, προφανώς έγινε μια συνεννόηση και συμφωνία πρωθυπουργού και αρχιεπισκόπου, η οποία έχει ως αποτέλεσμα να γίνει η λειτουργία των Θεοφανείων… 5.30 το πρωί, για να μην έρθει κόσμος. (Εδώ ο πρωθυπουργός ακύρωσε «προφορικά», διότι «το κράτος είμαι εγώ», υπουργική απόφαση υπουργών του, όχι νόμο του κράτους. Δυστυχώς, όλη η συζήτηση για τους «νόμους που είναι για όλους», ενώ αναφερόμαστε σε απλές κοινές υπουργικές αποφάσεις της εκτελεστικής εξουσίας, παίζει το χαρτί του συστηματικού συμφυρμού εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας που υλοποιεί η κυβέρνηση).
δ. Από το μεσημέρι της Τετάρτης των Θεοφανείων ξεκίνησε δυναμικά το μηχανάκι κοινωνικής μηχανικής της “λίστας Πέτσα”, αλλά και αριστερών συμπορευομένων (την ώρα που λ.χ. στο Αίγιο για υπαίθριο αγιασμό των υδάτων είχαν πέσει πρόστιμα των 300 ευτώ σε απλούς πιστούς και το προβλεπόμενο πρόστιμο των 1500ων στον μητροπολίτη Ιερώνυμο, κατ’ εφαρμογή της νέας ΚΥΑ). Έγινε είδηση το ότι ο μητροπολίτης Λαρίσης πήγε στις 5 του μηνός (!)… μόνος του σε ένα ποτάμι να κάνει αγιασμό με δύο διάκους, κάτι που μας δείχνει ότι το θέμα δεν είναι η αποφυγή συνωστισμού, αλλά η πειθάρχηση καθεαυτήν ως αυταξία. Ειδικά ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός ΣΚΑΪ έδωσε ρέστα όλη μέρα στη διαπασών και από κοντά το ALPHA και STAR. Μεταξύ άλλων τα κανάλια έφτασαν να δείξουν πλάνα του… 2015 (!) ως σημερινά, σημειώνοντας ότι «κανείς δε φοράει μάσκα και συνωστίζονται» (το… 2015). «Θεοφάνεια: απίστευτες εικόνες συνωστισμού». Αξίζει να σημειωθεί χάριν αληθείας το εξής, διότι υπάρχει μια σύγχυση: οι σκηνές συνωστισμού επιπέδου σουπερμάρκετ που είδαμε, καλώς ή κακώς θα λάμβαναν χώρα και με την ΚΥΑ της 2ας Ιανουαρίου και δεν προκύπτουν λόγω της ανυπακοής της εκκλησίας. Διότι αυτός ο συνωστισμός αφορούσε πρωτίστως, όπως βλέπουμε σε όλα τα πλάνα και τις φωτογραφίες, όσους πήγαιναν μετά τη λειτουργία να πάρουν αγιασμό – κάτι το οποίο θα μπορούσαν να κάνουν και μετά την κεκλεισμένων των θυρών λειτουργία που προβλεπόταν στην ΚΥΑ 02.01.2021 που δεν τηρήθηκε. (Το αν αυτός ο συνωστισμός θα συνέβαινε και με τη νέα ΚΥΑ δεν τον καθιστά λιγότερο επικίνδυνο, όπως και κάθε «νόμιμο» συνωστισμό σε σουπερμάρκετ ή στην καμένη γη των λεωφορείων, όμως εδώ συζητάμε το αν συναρτάται με την εκκλησιαστική ανυπακοή). Αυτό το γεγονός όμως δεν περιέστειλε τη μηντιακή πολυρρυθμία, στην οποία επιστρατεύθηκαν άπειρες ομιλούσες κεφαλές που μέχρι σήμερα απειλούν τον πολίτη: «αυτό θα το πληρώσουμε σύντομα» (Πότε; Ε, περίπου την ίδια εποχή που θα πιάσει καλά και η νέα μετάλλαξη στα μέρη μας…). Κοινώς, «παρακαλούνται οι μισοί να φάνε τους άλλους μισούς».
Οπότε δημιουργούνται πολεμοφόδια για το αυριανό blame game μιας εντελώς προδιαγεγραμμένης, ανεξάρτητης και αναπόδραστης εξέλιξης, αυτής της έκρηξης των κρουσμάτων. Γιατί, αν δεν ήταν αναπόδραστη, θα είχε…. αποδράσει η Μεγάλη Βρετανία, όπου ίσχυε ήδη αυστηρό tier system. Αυτό που δεν είναι αναπόδραστο είναι το εάν θα έχεις μετά τραγικές, εγκληματικές ελλείψεις σε γιατρούς, ΜΕΘ και νοσηλευτικό προσωπικό. Αλλά η κυβέρνηση φροντίζει να είναι αυτό το κατεξοχήν αναπόδραστο.
Το γεγονός ότι μέγα μέρος της Αριστεράς «τσιμπάει» στον κοινωνικό αυτοματισμό και επιρρωνύει συντασσόμενη με τη “λίστα Πέτσα”, την ίδια ώρα που έχει υποστεί ακριβώς μα ακριβώς τα ίδια με Εφετείο, πορείες, Πολυτεχνείο, δείχνει ότι ο κ. Μητσοτάκης έχει λαμβάνειν. Οι πολίτες που πήγαν εκκλησία στη μεγάλη γιορτή απ’ τις 5.30 το πρωί (…και οι 25) δεν είναι «οι μητροπολίτες με τα χρυσά»: οι τελευταίοι θα ήταν ούτως ή άλλως στο ναό. Η εικόνα μιας κοινωνίας όπου οι μισοί «τρώνε» τους άλλους μισούς επικαιροποιώντας παλιά μίση, είτε με τις πορείες είτε με τις εκκλησίες, και ρίχνοντάς τους ευθύνες που ανήκουν στην κυβέρνηση (για την οποία οι ΜΕΘ και οι γιατροί αποτελούν περιττές πολυτέλειες) είναι η εικόνα μιας ευτυχισμένης κυβέρνησης. Μιας κυβέρνησης που διαιρεί – και έτσι βασιλεύει.
Και η εικόνα ενός μέρους της κοινωνίας που δεν έχει κανένα πρόβλημα να αναστέλλεται το Σύνταγμα, χωρίς την αναλογικότητα που υπαγορεύουν οι έκτακτες περιστάσεις, φτάνει η πλήρης αναστολή/ακύρωση να αφορά τα δικαιώματα των «απέναντι», είτε αυτά είναι οι πορείες είτε είναι οι εκκλησίες, δεν μας λέει τα καλύτερα για τη δυνατότητα της κοινωνίας να αμυνθεί. Προχθές ήρθαν στις τηλεοράσεις μας για τη δίκη της Χρυσής Αυγής στο Εφετείο, εχθές για το Πολυτεχνείο, σήμερα τα Θεοφάνεια. Και αύριο θα θυμηθούμε και πάλι το, δυστυχώς πλέον κλισέ, ποίημα του παπά Martin Niemöller, που λανθασμένα αποδίδεται στον Bertolt Brecht.
