Η 6η Ιανουαρίου σήμανε την ημέρα που χρεοκοπεί και πλήρως πλέον η, ακατανόητη άλλωστε, ιδέα πως οι ΗΠΑ αποτελούν παγκόσμιο πρότυπο δημοκρατικής λειτουργίας. Η υπερδύναμη έζησε μια (αιματηρή) βερσιόν αναταραχής ως όπερα μπούφα, το είδος της αποσταθεροποίησης που εξάγουν οι κυβερνήσεις της συστηματικά εδώ και 100 και πλέον χρόνια ανά τον κόσμο. Τα γεγονότα της ημέρας χαρακτηρίστηκαν ως πραξικόπημα. Όμως η εισβολή στο Καπιτώλιο είναι τοποθετημένη μέσα σε ένα πλέγμα πραξικοπημάτων και “πραξικοπημάτων”, συντελεσμένων, εν εξελίξει και επερχόμενων.
1 // Δεν είμαι σίγουρος ακόμα πως η λέξη “πραξικόπημα” είναι η δέουσα για να περιγράψει τα ιλαροτραγικά διαδραματισθέντα την 6η Ιανουαρίου του 2021 στο Καπιτώλιο της Ουάσιγκτον. Αν και οι ορισμοί μπορεί να ποικίλλουν, για να μιλήσουμε για πραξικόπημα εκτιμώ πως θα έπρεπε να υπάρχει κάποια πραγματική απειλή στο πολίτευμα ή τέλος πάντων στους θεσμούς της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Έστω μια συνωμοσία κρατικών μηχανισμών για να συμβεί αυτό (όπως αφήνουν να εννοηθεί Γάλλοι αξιωματούχοι). Αν δεν αποδειχθεί πως η αδράνεια και η ανοχή της αστυνομίας (ο αντίστοιχος αρχι-Μπαλάσκας της αστυνομίας του Σικάγο, υπερασπίστηκε τους επιτιθέμενους και εκφράστηκε υπέρ των θεωριών συνωμοσίας του Τραμπ) και τα ανύπαρκτα μέτρα προστασίας απέναντι σε μια προαναγγελθείσα πανεθνική κάθοδο εξαγριωμένων τραμπικών και επικίνδυνων τραμπούκων, ήταν μέρος ενός οργανωμένου σχεδίου, ή πως ο Τραμπ εμπόδισε την ανάπτυξη επαρκών δυνάμεων προστασίας του Καπιτωλίου, δεν είμαι σίγουρος πως μπορούμε καν να μιλήσουμε για πραξικόπημα-οπερέτα.
2 // Μπορούμε όμως να μιλήσουμε για να μια κίνηση δημοκρατικής εκτροπής η οποία στηρίχθηκε από τον Τραμπ. Και η οποία υπονομεύει σίγουρα τη λειτουργία της αμερικανικής δημοκρατίας – μια προπαγάνδα της πράξης ενάντια στην κοινοβουλευτική ομαλότητα. Η εισβολή, την οποία οι μισοί οπαδοί του Τραμπ αποδίδουν σε “προβοκάτσια των Αντιφα” και οι άλλοι μισοί εξυμνούν ή δημοσιεύουν υπερήφανα τις σέλφι τους μέσα στο κατειλλημένο Καπιτώλιο, θα γίνει κινητήρας της ακροδεξιάς και ενδέχεται να είναι η πρώτη πράξη μιας επίθεσης για την οποία ήδη εκφράζονται φόβοι πως θα συνεχιστεί την ημέρα της ορκωμοσίας του Τζο Μπάιντεν, στις 20 Ιανουαρίου. Είναι επίσης καύσιμο στην εκρηκτική έξαρση της ακροδεξιάς τρομοκρατίας στις ΗΠΑ (η οποία έχει κατά πολύ ξεπεράσει την αντίστοιχη ισλαμιστική σε έκταση)
3 // Δεν έχει παρά να ακούσει (ή να διαβάσει) τον Ντόναλντ Τραμπ να επιπλήττει και να απειλεί τον υπεύθυνο (ρεπουμπλικάνο) πολιτειακό υπουργό της Τζόρτζια, (μιας πολιτείας της οποίας ο κυβερνήτης δεν είναι απλά Ρεπουμπλικάνος, αλλά ανήκει στην τραμπική πτέρυγα του κόμματος, προωθημένος από τον ίδιο τον Τραμπ), προκειμένου να του “βρει 11.780 ψήφους” (“All I want to do is this. I just want to find 11,780 votes, which is one more than we have because we won the state”), για να καταλάβει πως ο Τραμπ προσπάθησε επίμονα να ακυρώσει νόμιμα εκλογικά αποτελέσματα με (δεν υπάρχει δυστυχώς καταλληλότερη λέξη) παπατζήδικα επιχειρήματα, χωρίς πραγματική βάση, τα περισσότερα αλιευμένα από τις συνωμοσιολογίες των οπαδών του. Αυτό, όπως και οι (άκαρπες τελικά, καθότι πλήρως αβάσιμες) πιέσεις του στους ρεπουμπλικάνους κυβερνήτες των εκλογικά αμφίρροπων πολιτειών για παρέμβαση στο εκλογικό αποτέλεσμα, αλλά και στα τοπικά κοινοβούλια (όπου σε όλες τις αμφίρροπες πολιτείες οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν πλειοψηφία και στα δύο νομοθετικά τους σώματα) για την ακύρωση των νομίμων εκλογικών καταμετρήσεων, συνιστούν πολύ πιο πειστικά απόπειρα (θεσμικού) πραξικοπήματος
4 // Η ισορροπία πολιτικών δυνάμεων στις ΗΠΑ είναι αποτέλεσμα ενός συνεχούς επί μια δεκαετία αντιδημοκρατικού πραξικοπήματος. Δεν αναφέρομαι στο γραφικό σύστημα των εκλεκτόρων, ένα πολιτικό απολίθωμα του 19ου αιώνα, που συντηρεί “λευκές” πλειοψηφίες στη Γερουσία. Αναφέρομαι στο αποτέλεσμα μιας σειράς μικρών τοπικών αλλά κεντρικά προσχεδιασμένων εκλογοπαρακευαστικών “πραξικοπημάτων”: από ένα εν εξελίξει, καλά οργανωμένο και προετοιμασμένο σχέδιο κεντρικά από τους Ρεπουμπλικάνους στην αρχή της προηγουμενης δεεκαετίας, όταν διαπίστωσαν πως ο νέος δημογραφικός χάρτης θα τους καθιστούσε κόμμα μιας μόνιμης μειοψηφίας. Όταν μετά το σοκ της εκλογής Ομπάμα, οι υπό την ηγεσία των ακροδεξιών του Tea Party, Ρεπουμπλικάνοι, έβαλαν μπροστά ένα σχέδιο διπλής υπονόμευσης της αντιπροσωπευτικότητας του Αμερικανικού Κογκρέσου:
- την μαζική επαναχάραξη των εκλογικών περιφερειών, με τρόπο, ώστε τα κοινά που ψηφίζουν δημοκρατικούς να βρίσκονται συγκεντρωμένα σε όσο το δυνατόν λιγότερες περιφέρειες των βουλευτικών εκλογών, και οι περισσότεροι βουλευτές (ομοσπονδιακοί και πολιτειακοί) να εκλέγονται σε περιοχές όπου οι ρεπουμπλικάνοι θα έχουν μια μικρή αλλά ασφαλή πλειοψηφία. Έτσι το 2012 για παράδειγμα οι Δημοκρατικοί υποψήφιοι είχαν συγκεντρώσει 1.4 εκατομμύρια ψήφους περισσότερους από τους Ρεπουμπλικάνους, αλλά οι Ρεπουμπλικάνοι είχαν άνετη πλειοψηφία στο Κογκρέσο 33 εδρών
- την μαζική προσπάθεια αποκλεισμού, όσο το δυνατόν, ψηφοφόρων από τις ομάδες που ψηφίζουν δημοκρατικούς: μαύρους, λατινοαμερικάνους, νέους με εξωφρενικούς νόμους ταυτοποίησης (στο Τέξας: δεκτή η άδεια οπλοφορίας, μη-αποδεκτή η φοιτητική ταυτότητα), αποκλεισμό ψηφοφόρων για τυπικούς λόγους, αποκλεισμούς πρώην καταδίκων, κλείσιμο εκλογικών κέντρων σε περιοχές που μένουν μειονότητες, επιβάλλοντας ακόμα και τέλη εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους κτλ
Πρόκειται λοιπόν για ένα εκτυλισσόμενο πολιτειακό πραξικόπημα υπονόμευσης της αντιπροσωπευτικότητας της ψήφου, νομιμοποιημένο από ένα υπερσυντηρητικό Ανώτατο Δικαστήριο και εργαλειοποιημένο με τεράστια επιτυχία από την μηχανή εκλογικής παραχάραξης που είναι το Ρεπουμπλικανικό κόμμα από το 2008 και μετά.
5 // Ενώ βρισκόταν υπό εξέλιξη η εισβολή πάσης φύσεως τραμπικών στο Καπιτώλιο, ένα άλλο “πραξικόπημα” λάμβανε χώρα, υπό τις επευφημίες και την προτροπή μάλιστα των Δημοκρατικών: οι μεγάλες υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης “έκλειναν το στόμα” του Τραμπ: το Twitter μπλόκαρε τον λογαριασμό του για 12 ώρες, μετά τον επανέφερε, για να τον εκδιώξει τελεσίδικα και “εφ’όρου ζωής” από την πλατφόρμα χθες βράδυ. Το Facebook του έκλεισε τον λογαριασμό μέχρι μετά την ορκωμοσία του Τζο Μπάιντεν στις 20/12 – με το ίδιο να ισχύει και για το Instagram. Το Google (δηλαδή το You Tube) κατέβασε αρκετά από τα πρόσφατα βίντεο του Τραμπ, το twitch (ιδιοκτησίας Amazon) αφαίρεσε από τον Τραμπ τη δυνατότητα ανάρτησης, το Τik Τok (υπέροχη εκδίκηση στον άνθρωπο που προσπάθησε να το απαγορεύσει στις ΗΠΑ, λόγω Κινέζικης ιδιοκτησίας) κατέβασε βίντεο με προτροπές του Τραμπ προς τους οπαδούς του, ακόμα και το Shopify τον εμπόδισε να πουλάει ηλεκτρονικά μπλουζάκια, κύπελλα κτλ με το όνομά του. Όλα αυτά κατόπιν έντονων προτροπών δημοκρατικών πολιτικών και μη, ακόμα και το νεοσύστατο συνδικάτο εργαζομένων στην Alphabet (την μητρική εταιρεία της Google) διαμαρτυρήθηκε για τη χλιαρή, όπως την αποκάλεσε, αντίδραση της Google, ζητώντας της να μπλοκάρει τον λογαριασμό του Τραμπ, τονίζοντας πως η πλατφόρμα “θα συνεχίσει να λειτουργεί σαν φορέας ανάπτυξης του φασιστικού κινήματος αν επιμένει να δίνει προτεραιότητα σε διαφημιστές, εκθέτοντας το κοινό”. Η Apple απείλησε το “εναλλακτικό twitter” Parler, πως αν δεν αρχίσει να λογοκρίνει τα όσα γράφονται στην πλατφόρμα – η οποία είναι σημείο συνάντησης και ζύμωσης των τραμπικών – θα το αφαιρέσει από το AppStore της. Η Google το απέκλεισε ήδη από το Google Play…
Είναι όμως καλή ιδέα να δίνεται η εξουσία πάνω στο ποιος λέει τι στο διαδίκτυο σε ψηφιακά ολιγοπώλια; Η σφαίρα του δημοσίου διαλόγου διαμεσολαβείται πλέον σχεδόν εξολοκλήρου από το Διαδίκτυο, και ιδιαίτερα από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Πρόκειται για μια δημόσια εντέλει υπηρεσία που διεκπεραιώνεται από ιδιωτικές εταιρείες. Δεν ήταν δικαστική αρχή, ούτε πολιτικά εκλεγμένο σώμα αυτό που αποφάσισε την αφαίρεση της δυνατότητας δημόσιου λόγου στον Τραμπ, όπως θα μπορούσε και ενδεχομένως θα όφειλε. Δεν είναι καθόλου σώφρον να επικαλούμαστε την αυθαίρετη εξουσία ιδιωτικών κολοσσών (που ανήκουν σε τελική ανάλυση σε μερικούς από τους πλουσιότερους ανθρώπους του πλανήτη) για να περιορίσουμε την εξουσία του επικίνδυνου, πλην εκλεγμένου, Προέδρου των ΗΠΑ. Πέρα από όλα τα άλλα πρόκειται για οργανισμούς που δεν έχουν δείξει τον παραμικρό ενδοιασμό να “κόβουν” ό,τι ενοχλεί το πολιτικό κατεστημένο των ΗΠΑ, όχι φυσικά μόνο ακροδεξιούς. Το facebook και το twitter έχουν κλείσει κάθε είδους αριστερούς και αντιφασιστικούς λογαριασμούς χωρίς να μπουν στη διαδικασία να εξηγήσουν καν το γιατί, ενώ παραμένουν εργαλεία της Αμερικανικής γεωπολιτικής. Στο δε εσωτερικό αποφάσισαν δίκην λογοκριτή λίγο πριν από τις εκλογές να καταβάσουν από τα δίκτυά τους κάθε αναφορά σε σκάνδαλο με τον γιο του Μπάιντεν στην Ουκρανία, όχι γιατί γνώριζαν πως είναι ψευδές, αλλά για να μην επηρεαστούν οι εκλογές…
Είχα γράψει προ ετών σχετικά με την αφελή ιδέα να δοθεί η τελική απόφαση για το τι δημοσιεύεται στα διαδικτυακά ολιγοπώλια το παρακάτω:
“…η ιδέα να δοθεί στην Google και την Facebook η ευθύνη να «ελέγχει» και να «λογοκρίνει» την «ψευδοειδησεογραφία» κινείται προς λάθος κατεύθυνση: δίνει ακόμα περισσότερη εξουσία και αρμοδιότητα επί του τι λέγεται δημοσίως στο διαδίκτυο στις δύο αυτές εταιρείες, οι οποίες για λόγους νομικής προστασίας τους και μόνο θα έχουν κάθε κίνητρο να λογοκρίνουν το διαδίκτυο σε βαθμό που θα κάνει την Κίνα να μοιάζει με όαση πολυφωνίας. Έτσι, παρότι η ρύθμιση της ροής και της έντασης της διακινούμενης πληροφορίας θα βρεθεί και πάλι σε «συστημικά» χέρια, θα βρεθεί με όρους αγοράς που θα έχουν την τάση να καταπνίγουν κάθε αποκλίνουσα φωνή. Δεν υπάρχει άλλωστε πιο αυστηρή λογοκρισία από τη λογοκρισία της αγοράς…”
6 // Όπως η κρίση της 11ης Σεπτεμβρίου έγινε αφορμή για μια σκληρή και επιθετική στροφή προς το επιτηρητικό, αστυνομικό κράτος στις ΗΠΑ, έτσι και το όλο επεισόδιο με τους τραμπικούς στο Καπιτώλιο μοιάζει έτοιμο να χρησιμοποιηθεί για να ξεκινήσει ένας νέος γύρος Πολέμου στην Τρομοκρατία, που στην πραγματικότητα θα αντιμετωπίζει με σκληρή καταστολή κάθε αμφισβήτηση του νεοφιλελεύθερου “κέντρου”.
Ο Γκλεν Γκρίνγουολντ, αμερικανός δημοσιογράφος γνωστός μεταξύ άλλων για την ανάδειξη των αποκαλύψεων του Σνόουντεν, αλλά και για τις αποκαλύψεις του για τον Μπολσονάρου στη Βραζιλία, προειδοποιεί πως “είναι βέβαιο πως ένας νέος Πόλεμος Ενάντια στην Τρομοκρατία” ξεκινά – ετοιμαζόταν εδώ και καιρό, αλλά επιταχύνεται πλέον για προφανείς λόγους. Αυτός ο νέος πόλεμος έχει εσωτερική στόχευση, στις ΗΠΑ. Συνεπάγεται πολλά από τα ίδια πλαίσια λειτουργίας” παραπέμποντας σε ανακοίνωση του Προέδρου Μπάιντεν για την προτεραιότητα κατάθεσης νομοσχεδίου εναντίον της “εσωτερικής τρομοκρατίας”…
Νομίζω πως η χρησιμοποίηση της οπερετικής αθλιότητας που είδαμε στις 6 Ιανουαρίου θα είναι πολλαπλή και σε πολλά επίπεδα. Θα αποδειχθεί ίσως ένα κομβικό γεγονός που θα μετατοπίσει πολιτικά τις ΗΠΑ. Προς τα πού δεν είναι σαφές. Αλλά τίποτα που συμβαίνει στις ΗΠΑ δεν αφήνει ανεπηρέαστο τον υπόλοιπο κόσμο.
Φωτογραφία: Tyler Merbler – https://www.flickr.com/photos/37527185@N05/50812566861/, CC BY 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=98637748
