Με βιβλία ανοικτά, στα αραιωμένα θρανία σε αίθουσες με ελάχιστο αριθμό παρόντων, πάντα με μάσκες, έχουν αποφασίσει να αντιμετωπίσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες του Λυκείου “Βιργίλιος” στο Μιλάνο τις ανακοινώσεις και της τοπικής περιφέρειας της Λομβαρδίας για παράταση της τηλεδιδασκαλίας και πέραν της 25ης Ιανουαρίου. Παρόλο που την Κυριακή αποφασίσθηκε να κηρυχθεί σε “πορτοκαλί συναγερμό” η περιφέρεια και να ανοίξουν τα σχολεία για τους 200.000 μαθητές των Γυμνασίων, η τηλεδιδασκαλία θα παραμείνει για το 50% των 400.000 μαθητών στα Λύκεια, τα οποία θα επαναλειτουργήσουν, και όχι όλα, σε διαφορετικές βάρδιες και για λιγότερες ώρες. 

Δεκάδες πάντως είναι τα Λύκεια στο ντόμινο των μαθητικών κινητοποιήσεων μόλις που έχει ξεκινήσει στην οικονομική πρωτεύουσα της Ιταλίας), καθώς οι μαθητές και οι μαθήτριες έχουν προχωρήσει σε κατάληψη των σχολικών μονάδων, διαμαρτυρόμενοι για την απαγόρευση της φυσικής διδασκαλίας, της αλληλεπίδρασης δασκάλου-μαθητή, που όλοι ανεξαιρέτως, ακόμη και οι υπεύθυνοι που την αποφάσισαν, συμφωνούν πως δεν μπορεί να αντικατασταθεί με όποιο προηγμένο τηλεματικό σύστημα και εάν υπάρξει. 

Η καταιγίδα των καταλήψεων είναι αλλωστε έτοιμη από καιρό να ξεσπάσει στην Ιταλία. Στις 18 Ιανουαρίου χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες, από τη Ρώμη ως το Μιλάνο και την Τεργέστη, διαδήλωσαν εξω από το υπουργείο Παιδείας και τις κατά τόπους Περιφέρειες ενάντια στην απόφαση να παραμείνουν οι μαθητές στο σπίτι, πασχίζοντας να καλύψουν την ύλη με τη μισερή και άψυχη (παρά την εικόνα) παράδοση μέσω υπολογιστή. Μαζύ τους και οι γονείς, που πλειοδότησαν στο επιχείρημα των παιδιών τους, τα οποία αναρωτιούνται πως είναι δυνατόν να παραμένουν ανοικτά τα εστιατόρια και τα μπαρ, να λειτουργούν τα εργοστάσια και οι επιχειρήσεις, να σχεδιάζεται η διάθεση τόσων κονδυλίων από το Recovery Fund για την οικονομία και να μένουν τα σχολεία κλειστά και με ανεπαρκείς πρόνοιες για ασφαλή διδασκαλία, πρόσληψη προσωπικού και εξεύρεση επιπλέον αιθουσών. Εύλογα ερωτήματα, στα οποία όμως η μόνη απάντηση παραμένει η παράταση του κλεισίματος των σχολείων και η τηλε-εκπαίδευση.

Μία πρακτική για την οποία ήδη είχαν διαμαρτυρηθεί οι Ιταλοί μαθητές καθ’ όλη τη διάρκεια της παράτασής της, αντιτάσσοντας την τακτική της “τηλε-απεργίας”: την άρνηση δηλ. μεγάλου ποσοστού των μαθητών να συνδεθούν στην τηλεδιδασκαλία, αρνούμενοι να συμμετάσχουν στην παρωδία τούτη σχολικού προγράμματος, παρουσιάζοντας και το σχετικό σύνθημα στην οθόνη.

Συνθήματα ειρωνικά, λογοπαίγνια με τα αρχικά της τηλεδιδασκαλίας Dad (Didattica a Distanza), όπως το “Ξέχασα από απόσταση” (Dimenticai a Distanza). Ή ακόμη πιο εύγλωττα, όπως το “απεργώ γιατί θέλω να μου ξαναδώσουν το μέλλον μου” ή το “Η Dad είναι ταξική”, που απηχεί την αναντίρρητη πραγματικότητα του τοπίου που διαμορφώνεται στην εκπαίδευση, σχεδόν σε όλες τις δυτικές χώρες, τόσο κατά τη διάρκεια του πανδημίας, όσο και κυρίως στην “επόμενη μέρα”, όπως αυτή σχεδιάζεται.

Οι Ιταλοί μαθητές με αφορμή την παράταση της τηλεδιδασκαλίας αντιδρούν συνολικά στα μέτρα που λαμβάνονται, ή μάλλον δεν λαμβάνονται από την πολιτεία για την προστασία των εκπαιδευτικών μονάδων και των μαθητών. Στις διαμαρτυρίες τους πέρα από την ανάγκη για φυσική παρουσία στο μάθημα και τον τερματισμό της τηλεδιδασκαλίας, “που δεν δύναται να αποτελέσει εναλλακτική για το σχολείο”, προσθέτουν τα αιτήματα της παρουσίας ιατρικού προσωπικού στις σχολικές μονάδες, την ενίσχυση και πύκνωση των δρομολογίων στις αστικές συγκοινωνίες και τον προγραμματισμό τους ανάλογα με την ώρα μετάβασης κι επιστροφής των μαθητών και των εκπαιδευτικών που τα χρησιμοποιούν, την θέσπιση σαφών πρωτοκόλλων για τη λειτουργια των σχολείων και την ασφάλειά τους, την πρόσληψη περισσότερου προσωπικού.

Τα αιτήματα των μαθητών σχεδόν ταυτίζονται με εκείνα των δασκάλων τους, όμως γίνονται πιο άμεσα αισθητά, καθώς φαντάζουν ειλικρινή και απαλλαγμένα από όποια κατηγορία για πολιτική σκοπιμότητα.

Τα αιτήματά τους διεισδύουν πολύ αμεσότερα όταν υπογραμμίζουν πως η Covid-19 ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι: “ένα ποτήρι γεμάτο για τριάντα χρόνια με περικοπές στην εκπαίδευση και αδιαφορία εκ μέρους των κρατικών θεσμών. Το πρόβλημα του χώρου είναι κεφαλαιώδους σημασίας ακόμη και στο εσωτερικό των σχολείων, όπου όλο και περισσότερο πολλαπλασιάζονται οι αίθουσες-“κοτέτσια”, εκεί που είναι δύσκολο να εξασφαλισθεί μία ασφαλής απόσταση. Ζητούμε να μεγαλώσουν οι χώροι των σχολείων ώστε να εγγυώνται την απαιτούμενη ασφάλεια για να επιστρέψουμε στις τάξεις”. Με τούτη τη σαφή χειρονομία διαμαρτυρίας, προσθέτουν οι μαθητές, “επιδιώκουμε να αξιώσουμε από την κυβέρνηση να θεωρηθούν όλοι εκείνοι που καθημερινά διαβιούν στο σχολικό περιβάλλον ως ύψιστη προτεραιότητα”.

Οι μαθητές στην Ιταλία, με τις καταλήψεις όλο και περισσότερων σχολικών μονάδων δηλώνουν κουρασμένοι από τον παρατεταμένο εγκλεισμό και ανήσυχοι για τη συνεχιζόμενη υποβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης στο δημόσιο σχολείο, διεκδικούν με όποιον τρόπο μπορούν την αποκατάσταση εκείνου του “συλλογικού υποκειμένου” που συγκροτείται από τη συνάντηση του εκπαιδευτή και του εκπαιδευόμενου και αντιτάσσουν στην απολυταρχία της αναγκαστικής τηλεδιδασκαλίας, τη συναίνεση της εκπαιδευτικής σφαίρας, που σφυρηλατείται στην ανταλλαγή της επικοινωνίας μέσα στο “γνωσιακό πλαίσιο” και την “αυτονομία” του πλαισίου τούτου.

Οι καταλήψεις αναδεικνύουν ακριβώς, όχι την κομματικοποίηση όπως πολλοί καλοθελητές θέλουν να στιγματίζουν τις μαθητικές διαμαρτυρίες, αλλά την ποιοτική έκφραση του ίδιου του περιεχομένου της εκπαίδευσης (ως γνώση και κοινωνικοποίηση) και του στόχου της (υποκειμενική ανάπτυξη της αντικειμενικής γνώσης από τον μαθητή ως δέκτης και δημιουργό παράλληλα) και πως αυτό εξακτινώνεται ως πολιτειακή συμπεριφορά έξω από το πλαίσιο του σχολείου μέσα στην κοινωνία.

Οι καταληψίες μαθητές απειθαρχούν, έχοντας αντιληφθεί μέσα στον αναγκαστικό εγκλεισμό, πως πρέπει να πειθαρχήσουν ακριβώς σε εκείνο το οποίο ο Αντόνιο Γκράμσι (που στις 22 Ιανουαρίου έκλεισαν 130 χρόνια ακριβώς από τη γέννησή του) χαρακτήριζε ως “αναγνώριση μίας πολιτιστικής αναγκαιότητας”. Μίας αναγκαιότητας κοντολογίς στην οποία το σχολείο και η εκπαιδευτική σφαίρα παίζει μεγάλο ρόλο, γιατί συνδέεται άμεσα με τη διαμόρφωση της “κοινωνίας των πολιτών”, που είναι ουσιαστικά “σφαίρα ελευθερίας”. Ασφάλεια ουσιαστική ώστε να υπάρξει πραγματική παιδεία, αξιώνουν αναντίρρητα οι Ιταλοί μαθητές. Μόνο που τα αιτήματά τους θα μείνουν αναπάντητα και μετά τις 25 Ιανουαρίου.