Μόλις δέκα μέρες μετά την ορκωμοσία του νέου προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν και πριν καν συμπληρωθεί ο πρώτος μήνας του 2021, στις πολιτείες της Αμερικής παρατηρείται μια έντονη και δυσάρεστη καταρχάς κινητικότητα αναφορικά με την εκλογική νομοθεσία που θα διέπει τις προεδρικές εκλογές του 2024.
Κάτω από τη βαριά σκιά της τοξικής, κάλπικης και “φεηκνιουσγραφικής” επιχειρηματολογίας του Ντόναλντ Τραμπ, βουλευτές και γερουσιαστές σε 35 πολιτείες εισηγούνται αντικρουόμενες και αντιφατικές εκλογικές νομοθεσίες, που είτε κινούνται προς την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων χορήγησης του πολιτικού δικαιώματος, είτε προς την επανάκαμψη της στοιχειώδους αναγνώρισης του εκλέγειν. Όπως διαπιστώνει στη σχετική απολογιστική έκθεση του, το Ινστιτούτο Μπρέναν για την Κοινωνική Δικαιοσύνη στις ΗΠΑ, σε 28 από αυτές τις πολιτείες έχουν προταθεί ήδη 106 διαφορετικά σχέδια νόμου με αντικείμενο των προτεινόμενων ρυθμίσεων τη διεξαγωγή των προεδρικών εκλογών, την απονομή του δικαιώματος ψήφου και τις μεθόδους ψηφοφορίας, όπως αυτό το πλαίσιο μπορεί να καθοριστεί από τα πολιτειακά νομοθετικά σώματα και ακολουθώντας ουσιαστικά τις αβάσιμες κατηγορίες Τραμπ για “νοθεία”.
Ο αριθμός των σχετικών νομοσχεδίων που έχουν κατατεθεί είναι κατά τρεις φορές μεγαλύτερος από τους αντίστοιχους του 2017 και του 2020 και σε κάθε περίπτωση ο μεγαλύτερος τα τελευταία είκοσι χρόνια. Ποτέ πριν δεν υπήρξε τόση ζέση να ρυθμιστούν προκαταβολικά οι όροι διεξαγωγής των επόμενων προεδρικών εκλογών από τις πολιτείες ενώ καλά-καλά δεν έχει ξεκινήσει η θητεία του νέου προέδρου.
Στο ίδιο πλαίσιο και από αντίθετη οδό σκέψης, σε επτά ακόμη πολιτείες έχουν κατατεθεί ήδη 406 προτάσεις νόμου με τις οποίες επαναδιαβεβαιώνεται το δικαίωμα ψήφου σε μια σειρά από δικαιούχους και διευκολύνονται οι διαδικασίες προσέλευσης και ψηφοφορίας. Σε κάθε περίπτωση στο επίκεντρο της πληθωρικής αυτής νομοθετικής πρωτοβουλίας βρίσκονται η επιστολική ψήφος και το δικαίωμα ψήφου στους μετανάστες και τους αποφυλακισμένους κρατούμενους που έχουν στερηθεί τα πολιτικά τους δικαιώματα ως παρεπόμενη ποινή και είναι κυρίως Αφροαμερικανοί.
Η επιστολική ψήφος στον τραχύ δρόμο για το 2024
Στις 28 πολιτείες όπου βουλευτές και του Ρεπουμπλικανικού και του Δημοκρατικού Κόμματος εισηγούνται περιορισμούς, ο κοινός παρονομαστής των σχεδίων νόμου εδράζεται στην περιστολή και την αυστηροποίηση των κανόνων που διέπουν την επιστολική ψήφο, την ισχυροποίηση της ταυτοποίησης των ψηφοφόρων στη φυσική και εκ του σύνεγγυς διαδικασία ψηφοφορίας, την επανεξέταση των τυπικών διαδικασιών παροχής του δικαιώματος του εκλέγειν και την “επιθετική” εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων από “μη-ενεργούς” ψηφοφόρους.
Στη (φορτισμένη για τον Τραμπ που την έχασε και τους Δημοκρατικούς που την κέρδισαν και στις γερουσιαστικές εκλογές) Τζόρτζια, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα προτείνει μεταξύ άλλων την επανεξέταση της έκδοσης δελτίων ταυτότητας και αδειών οδήγησης για τους ψηφοφόρους και την οριστική κατάργηση της χρήσης καλπών για τη ρίψη κοινού χάρτινου ψηφοδελτίου, προκειμένου οι ψήφοι να συλλέγονται μόνο ηλεκτρονικά ή αποκλειστικά μέσω του διαδικτύου, μια εξαιρετικά παρακινδυνευμένη ενέργεια.
Στο ίδιο μήκος κύματος επαναπροσδιορισμού των τρόπων ψηφοφορίας και του δικαιώματος ψήφου κινούνται τα πολιτειακά νομοθετικά σώματα στην Πενσιλβάνια, το Νιού Τζέρσεϊ και το Νιού Χάμσαϊρ, που είχε πλειοψηφήσει ο Τζο Μπάιντεν, το Μιζούρι, το Μισισίπι και το Τέξας, όπου είχε επικρατήσει ο Ντόναλντ Τραμπ.
Το μεγάλο διακύβευμα είναι η επιστολική ψήφος. Στο Μιζούρι προτείνεται και από τους Δημοκρατικούς και από τους Ρεπουμπλικάνους, η εξάλειψη της πανδημίας ή οποιασδήποτε υγειονομικής κρίσης ως “δικαιολογίας” για την παροχή δικαιώματος στην επιστολική ψήφο (ή ψήφο “απουσίας” όπως αναφέρεται σε ορισμένες πολιτείες), όπως αυτή υπήρξε η αφορμή για την κατακόρυφη αύξηση του ενδιαφέροντος στη χρήση αυτής της νόμιμης μεθόδου για την έκφραση της λαϊκής βούλησης.
Στην Πενσιλβάνια, οι Ρεπουμπλικάνοι προτείνουν καταρχάς την πλήρη κατάργηση της επιστολικής ψήφου στην πολιτεία και σε δεύτερο επίπεδο αντιπροτείνουν μια δέσμη μέτρων που ουσιαστικά περιορίζουν σε έναν πολύ μικρό και προβλέψιμο αριθμό τους τελικούς “εξ αποστάσεως” ψηφοφόρους. Στην Αριζόνα και το Νιού Τζέρσεϊ, υπάρχει εισήγηση να δίνεται το δικαίωμα στους υπαλλήλους του πολιτειακού υπουργείου Δικαιοσύνης να διαγράφουν κατά την κρίση τους και αναιτιολόγητα για λόγους “εθνικού συμφέροντος” και “απάτης κατά του αμερικανικού δημοσίου”, ψηφοφόρους από τον κλειστό κατάλογο όσων έχουν επιλέξει την επιστολική ψήφο στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές και θέλουν να μεταφέρουν αυτό το δικαίωμα στις επόμενες, “αυτόματα”, όπως μπορούν έως σήμερα.
Ξανά στο Νιού Τζέρσεϊ, την Πενσιλβάνια (από τους Δημοκρατικούς), το Τέξας και την Ουάσιγκτον, εισάγεται η πρόταση νόμου περί “προσδιορισμένου εκ των προτέρων” μέγιστου αριθμού εκλογέων με επιστολική ψήφο που δεν θα μπορεί να αλλάξει στο διηνεκές και ανεξάρτητα από τις ειδικές συνθήκες, που θα απαιτούν τροποποιήσεις στον κατάλογο εγγεγραμμένων ψηφοφόρων διά επιστολής όπως π.χ. στην περίπτωση κήρυξης έκτακτης ανάγκης λόγω πανδημίας ή φυσικών καταστροφών. Την ίδια στιγμή όμως, στο Τέξας και το Μισισίπι υποστηρίζεται η πρόταση να εγγράφονται οι ψηφοφόροι “ακόμη και αυθημερόν” μέσω Διαδικτύου εφόσον ψηφίσουν αποκλειστικά ηλεκτρονικά και χωρίς “γραφειοκρατικές διαδικασίες”. Δεν μπορεί κανείς στα σοβαρά να ισχυριστεί ότι με τέτοιες αντικρουόμενες προτάσεις καταπολεμάται η “νοθεία” και για την ακρίβεια η διαμορφωμένη σε ευρύτατα στρώματα δυσπιστία περί καθαρής εκλογής. Παράλληλα, δεν διασφαλίζεται κατά αυτόν τον τρόπο το αδιάβλητο της εκλογικής διαδικασίας.
Με το ίδιο σκεπτικό, πάλι στην Πενσιλβάνια και στην Αριζόνα προτείνεται η πλήρης κατάργηση του δικαιώματος προσέλευσης σε διαδικασίες πρόωρης ψηφοφορίας είτε με επιστολική είτε με ψήφο διά φυσικής παρουσίας – προσοχή: δεν επιχειρείται να καταργηθεί η πρόωρη ψηφοφορία, που είναι ομοσπονδιακά κατοχυρωμένη πρόβλεψη, αλλά το δικαίωμα του πολίτη στις παραπάνω πολιτείες να προσέλθει και να ψηφίσει στην πρόωρη ψηφοφορία!
Στις ίδιες ράγες χρόνου, τόπου και μεθόδων κινούνται και οι προτάσεις νόμου στην Πενσιλβάνια, το Κάνσας και την Άιοβα, με τις οποίες φτιάχνεται η “περικύκλωση” της επιστολικής ψήφου και ο περιορισμός του δικαιώματος σε αυτήν, ανάλογα με κατά τόπους ιδιομορφίες, χρονικά στάδια και περιθώρια καταμέτρησης της. Για παράδειγμα, στην τελευταία πολιτεία προτείνεται η απόρριψη όλων των επιστολικών ψήφων εφόσον δεν θα έχουν σταλεί δέκα μέρες νωρίτερα από τη βασική και κεντρική ημερομηνία των επόμενων προεδρικών εκλογών, στις 5 Νοεμβρίου 2024.
Από το “συμβόλαιο ψήφου” στα εκλογικά δικαιώματα των Αφροαμερικανών
Στην Αλάσκα, το Κάνσας, το Κεντάκι και τη Νότια Καρολίνα, πολιτείες όπου νίκησε ο Ντόναλντ Τραμπ, προτείνεται ο προσδιορισμός των αιτούμενων και δικαιούχων επιστολικής ψήφου μετά από μια μακρόχρονη διαδικασία αναδρομικής επανεξέτασης και επικύρωσης των ταυτοποιητικών και νομιμοποιητικών τους εγγράφων που θα φέρουν πλέον υποχρεωτικά την υπογραφή διαπιστευμένου από την πολιτεία συμβολαιογράφου, προκειμένου να καταρτίζεται ένα ειδικό και δεσμευτικό για τον ψηφοφόρο “συμβόλαιο ψήφου”, ομαδικό ή ατομικό, με τη βαριά υποψία στο ενδεχόμενο αυτό το “συμβόλαιο’’ να υποκρύπτει και την ανάλογη χειραγώγηση της τελικής ψήφου από τον πληρεξούσιο συμβολαιογράφο. Το εντυπωσιακό στοιχείο εν προκειμένω είναι πως στις ίδιες πολιτείες κατατίθεται η πρόταση να απαγορευτεί επί ποινή φυλάκισης 3-5 ετών η οποιαδήποτε “βοήθεια” από τρίτα πρόσωπα, ακόμη και του οικογενειακού περιβάλλοντος, προς τους ανήμπορους, αναλφάβητους ή ηλικιωμένους ψηφοφόρους κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας, με επιστολική ή διά ζώσης ψήφο.
Στην Πενσιλβάνια ξανά και το Νιού Χάμσαϊρ θεσπίστηκε ήδη το δικαίωμα στον οποιοδήποτε ενδιαφερόμενο πολίτη να δηλώνει και να είναι “παρατηρητής” στην καταμέτρηση μόνο των επιστολικών ψήφων “για την άρση αμφιβολιών” και χωρίς να παρεμποδίζεται “το έργο των παρατηρητών από καμία κρατική αρχή” χωρίς να προσδιορίζεται ποιες θα είναι οι συντεταγμένες λειτουργίες που θα περιγράφουν αυτό το “έργο”. Αν επαληθευτούν οι φήμες πως ο Ντόναλντ Τραμπ ή άλλος χρισμένος από τον ίδιο υποψήφιος θα διεκδικήσει την προεδρία του 2024 με τρίτο κομματικό σχηματισμό, και ενώ η περιρρέουσα ατμόσφαιρα συνεχίζει να όζει αρώματος αμφισβήτησης του τελικού αποτελέσματος, ας φανταστούμε τι θα συμβεί από “παρατηρητές” χωρίς ξεκάθαρο ρόλο στην καταμέτρηση της επιστολικής ψήφου σε αυτές τουλάχιστον τις πολιτείες.
Από το αντίθετο ρεύμα πολιτικής κυκλοφορίας και νομοθετικής πρωτοβουλίας, καταγράφονται μέχρι σήμερα 406 διαφορετικά σχέδια νόμου με σκοπό να καθιερωθεί ως πλήρως ισότιμη και ανεξαρτήτως συγκυριών η εναλλακτική χρήση της επιστολικής ψήφου και να επεκταθεί η περίοδος της πρόωρης ψηφοφορίας προκειμένου να διευκολύνονται κυρίως οι εργαζόμενοι και γονείς ψηφοφόροι, καθώς η μέρα των προεδρικών εκλογών δεν είναι ομοσπονδιακή αργία στις ΗΠΑ και προαπαιτείται η χορήγηση ειδικής άδειας από τον εργοδότη για να προσέλθουν οι εργάτες και οι υπάλληλοι στα εκλογικά τμήματα.
Ταυτόχρονα γίνεται προσπάθεια αφενός επαναρρύθμισης της διαδικασίας εγγραφής των μεταναστών που έχουν πάρει την αμερικανική ιθαγένεια στους εκλογικούς καταλόγους και αφετέρου αποκατάστασης των δικαιωμάτων του εκλέγειν και εκλέγεσθαι για όσους κρατουμένους έχουν εκτίσει την ποινή τους, ρύθμιση που αφορά κυρίως αποφυλακισμένους Αφροαμερικανούς. Διόλου τυχαία σχεδόν το σύνολο των παραπάνω προτάσεων έχει κατατεθεί από Δημοκρατικούς βουλευτές της “αριστερής” πτέρυγας σε πολιτείες του Νότου που ελέγχονται από τους Ρεπουμπλικάνους (Μισισίπι, Τέξας, Μιζούρι) και στις οποίες έχουν διαπιστωθεί τα περισσότερα προβλήματα και εμπόδια στην άσκηση του δικαιώματος ψήφου από όλες τις παραπάνω κατηγορίες πολιτών: εργαζόμενους, δικαιούχους επιστολικής ψήφου, μετανάστες με απόδοση ιθαγένειας, πρώην κρατουμένους. Το Ινστιτούτο Μπρέναν διαπιστώνει σκωπτικά σε αυτό το σημείο ότι “η προσδοκία υιοθέτησης αυτών των νόμων από τις νότιες πολιτείες αποτελεί δύσκολη άσκηση ανάβασης σε έναν πολύ μεγάλο πολιτικό ανήφορο”.
Δυστυχώς το Ινστιτούτο δεν έχει το ανάλογο ύφος όταν διαπιστώνεται πως η παραφιλολογία του Τραμπ για την περιβόητη “νοθεία” στις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου έχει ανοίξει τον ασκό του Αιόλου και παρασέρνει τις πολιτείες σε ένα ταγκό με τον διάβολο που κρύβεται στις ακανθώδεις λεπτομέρειες των προτεινόμενων εκλογικών νόμων. Εκεί όπου με προμετωπίδα την επιστολική ψήφο επιχειρείται το σημάδεμα της τράπουλας των εκλογών του 2024 υπό το κράτος του κοινού φόβου που συνδέει Ρεπουμπλικάνους και Δημοκρατικούς πολιτειακούς νομοθέτες: εκείνου της μαζικής λαϊκής κινητοποίησης και συμμετοχής ανεξαρτήτως τελικής προτίμησης, επιλογής και εκλογής.
