Τον Δεκέμβριο του 2019, ο Μπόρις Τζόνσον εξελέγη πρωθυπουργός στη Βρετανία με κοινοβουλευτική πλειοψηφία 80 εδρών – η μεγαλύτερη για μια Συντηρητική κυβέρνηση μετά την τρίτη εκλογική νίκη της Μάργκαρετ Θάτσερ το 1987. Ωστόσο, μέσα σε λίγους μήνες, οι άνθρωποι εξέφραζαν επιφυλάξεις ότι ο Μπόρις είχε χάσει τον έλεγχο και εξακολουθούν να υπάρχουν αμφιβολίες για το αν θα παραμείνει πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου μέχρι το τέλος του 2021.
Οι ανησυχίες σχετικά με την πρωθυπουργία του Τζόνσον ξεκίνησαν με τη συγκεχυμένη αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού. Ο Τζόνσον δίστασε να εισαγάγει μέτρα για τον έλεγχο του ιού. Ακόμη και ο ίδιος νόσησε τον Απρίλιο του 2020, καταλήγοντας στην εντατική. Το ακατανίκητο σύστημα εντοπισμού και ανίχνευσης του Ηνωμένου Βασιλείου απέτυχε παταγωδώς να ελέγξει την εξάπλωση του ιού. Ο Τζόνσον στη συνέχεια ξόδεψε σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο για να προστατεύσει τον ειδικό σύμβουλό του και υπέρμαχο του Brexit, Ντόμινικ Κάμινγκς, ο οποίος παραβίασε τους κανόνες του απαγορευτικού. Για να καθησυχάσει τους δεξιούς φιλελεύθερους στο κόμμα των Τόρηδων που διαμαρτύρονταν για τις απαγορεύσεις λόγω Covid-19, ο Τζόνσον είχε υποσχεθεί τη μείωση των περιορισμών, για παράδειγμα κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, ενώ αναγκάστηκε να υποχωρήσει και να εισαγάγει αυστηρότερα μέτρα. Μερικές φορές, ο Τζόνσον έχει φανεί αδύναμος.
Οι ανησυχίες αυξήθηκαν επίσης σχετικά με το Brexit. Πολλοί ανησύχησαν με την απόρριψη από μέρους του της προσφοράς των Βρυξελλών για παράταση της μεταβατικής περιόδου αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. μετά τον Δεκέμβριο του 2020, παρά την πανδημία που καθυστερεί τα σχέδια προετοιμασίας για το Brexit των επιχειρήσεων. Ο Τζόνσον επικρίθηκε επίσης ευρέως για την απειλή ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να παραβιάσει το διεθνές δίκαιο και να παραιτηθεί από τη συμφωνία αποχώρησης του Δεκεμβρίου του 2019 με την Ε.Ε., εάν δεν είχε συναφθεί ικανοποιητική εμπορική συμφωνία. Ο Τζόνσον δέχτηκε επίθεση από σκληροπυρηνικούς υπέρμαχους του Brexit που φοβήθηκαν την προδοσία, καθώς η πίεση αυξήθηκε για κάποια εμπορική συμφωνία με την Ε.Ε.
Ο Τζόνσον έχει επίσης συχνά ενοχληθεί από τον Κιρ Στάρμερ, αρχηγό του αντιπολιτευόμενου Εργατικού Κόμματος. Η νομική προσέγγιση του Στάρμερ (είναι πρώην Διευθυντής Δημοσίων Διώξεων) έχει εκθέσει την έλλειψη προσοχής του Τζόνσον στη λεπτομέρεια. Τον Ιούλιο του 2020, ο Στάρμερ ταπείνωσε τον Τζόνσον, καθιστώντας προφανές ότι ο πρωθυπουργός δεν είχε διαβάσει μια έκθεση για το πώς να προετοιμαστεί για την Covid-19 για τον ερχόμενο χειμώνα.
Όλα αυτά επέφεραν επιπτώσεις. Τον Απρίλιο του 2020, οι Τόρηδες είχαν προβάδισμα 20 μονάδων έναντι του Εργατικού Κόμματος στις δημοσκοπήσεις. Τώρα το Εργατικό Κόμμα υπολείπεται μόνο μιας μονάδας. Η προσωπική βαθμολογία έγκρισης του Τζόνσον ως πρωθυπουργού μειώθηκε επίσης από 66% τον Απρίλιο του 2020 (όταν ήταν στο νοσοκομείο) σε 39% τον Ιανουάριο του 2021.
Περισσότερα προβλήματα ενόψει
Τα προβλήματα του Τζόνσον δεν έχουν τελειώσει. Παρά την έγκαιρη διάθεση εμβολίων κορονοϊού, τον Ιανουάριο του 2021 το Ηνωμένο Βασίλειο είχε το υψηλότερο αναλογικό ποσοστό θανάτων στον κόσμο από Covid-19. Η συμφωνία για το Brexit, που συνάφθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2020 και πέρασε από τη Βουλή των Κοινοτήτων μέσα σε μια μέρα, για να γίνει νόμος την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, έχει ήδη προκαλέσει σημαντική δυσαρέσκεια. Οι ανησυχίες αυξάνονται καθώς οι τελωνειακές διασαφήσεις, οι χρεώσεις και τα τέλη διεκπεραίωσης αυξάνουν, μερικές φορές απαγορευτικά, το κόστος εμπορικών συναλλαγών με την Ε.Ε. Ακόμη και κυβερνητικές υπηρεσίες συμβουλεύουν τις βρετανικές επιχειρήσεις να μετεγκατασταθούν στην Ε.Ε., για να αποφύγουν το κόστος του Brexit.
Η ανησυχία εντείνεται με την αύξηση του δημόσιου χρέους και ο Τζόνσον αντιμετωπίζει πίεση να μειώσει την οικονομική υποστήριξη που παρέχεται κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Μια αμφιλεγόμενη πρόταση είναι να σταματήσει η πρόσθετη πληρωμή 20 λιρών την εβδομάδα σε όσους λαμβάνουν universal credit (καταβάλλεται σε φτωχούς και άνεργους). Ακόμη και με την επιπλέον πληρωμή, το universal credit πληρώνει λιγότερο από ό,τι το 2011. Η περικοπή της επιπλέον πληρωμής θα είναι δημοφιλής στους Τόρηδες που θέλουν να μειώσουν το δημόσιο χρέος, αλλά θα πλήξουν τις πιο φτωχές περιοχές της χώρας, πολλές από τις οποίες ψήφισαν τον Τζόνσον τον Δεκέμβριο 2019.
Το μέλλον του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο περιλαμβάνει την Αγγλία, τη Σκωτία, την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία, είναι επίσης αμφίβολο. Θα διεξαχθούν εκλογές για το κοινοβούλιο της Σκωτίας το καλοκαίρι του 2021. H Νίκολα Στέρτζον, πρωθυπουργός της Σκωτίας και ηγέτιδα του Εθνικού Κόμματος της Σκωτίας (SNP), θα ζητήσει εντολή για ένα δεύτερο δημοψήφισμα με το ερώτημα της ανεξαρτητοποίησης της Σκωτίας. Ο Τζόνσον έχει ήδη πει “όχι” σε δεύτερο δημοψήφισμα, δεδομένου ότι η Σκωτία απέρριψε την ανεξαρτησία το 2014. Το SNP υποστηρίζει ότι δικαιολογείται μια νέα ψηφοφορία για την ανεξαρτησία, καθώς η Σκωτία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ε.Ε. ενάντια στη θέλησή της. Το δημοψήφισμα του 2016 έδειξε ότι η ψήφος της Σκωτίας υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. αντισταθμίστηκε από την ψήφο της Αγγλίας για αποχώρηση, οδηγώντας στο Brexit.
Δεν είναι βέβαιο ότι η Σκωτία θα ψηφίσει υπέρ της διάλυσης του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά υπάρχει μεγάλη πιθανότητα. Η διατήρηση ενός Ηνωμένου Βασιλείου που αρνείται τα δημοκρατικά δικαιώματα της Σκωτίας είναι ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα και ο Τζόνσον ενδέχεται τελικά να χρειαστεί να προχωρήσει ένα άλλο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας. Οι Άγγλοι εθνικιστές στο κόμμα των Τόρηδων θα αντισταθούν επίσης σε τυχόν παραχωρήσεις που γίνονται εις βάρος της Αγγλίας, για να καθησυχαστεί η Σκωτία και να διατηρηθεί η ένωση. Οποιαδήποτε βελτίωση στις σχέσεις μεταξύ Εδιμβούργου και Λονδίνου είναι απίθανη, ενόσω ο Τζόνσον παραμένει πρωθυπουργός.
Ποιος είναι ο επόμενος;
Η δημοτικότητα του Τζόνσον θα δοκιμαστεί στις τοπικές εκλογές στην Αγγλία και την Ουαλία, καθώς και στη Σκωτία το καλοκαίρι του 2021. Ωστόσο, ακόμη και αν οι εκλογές πάνε άσχημα και η δυσαρέσκεια απέναντι στο πρόσωπό του κλιμακωθεί, είναι δύσκολο να δούμε από πού θα προέλθει ένας υπολογίσιμος αντικαταστάτης. Το κόμμα των Τόρηδων δεν έχει κανέναν με το ανάστημα να τον διαδεχθεί. Ο Τζόνσον κατέκρινε αβίαστα μια επιστολή διαμαρτυρίας που επικρίνει την ηγεσία του, την οποία έστειλε τον Ιανουάριο του 2021 ο πρώην υπουργός και σκληροπυρηνικός υπέρμαχος του Brexit Στηβ Μπέικερ, ο οποίος γρήγορα υποχώρησε. Η κριτική της προκατόχου του Τζόνσον, Τερέζα Μέι, είχε μέχρι στιγμής ελάχιστο αντίκτυπο. Το τρέχον φαβορί για την αντικατάσταση του Τζόνσον είναι ο Ρίσι Σουνάκ, ο νέος, δισεκατομμυριούχος, υπουργός Οικονομικών. Ο Σουνάκ, ο οποίος κέρδισε επαίνους για τις οικονομικές του πολιτικές κατά τη διάρκεια της πανδημίας, προς το παρόν, παραμένει πιστός στον Τζόνσον.
Δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι η κατάσταση του Τζόνσον θα βελτιωθεί. H διάθεση εμβολίων μπορεί να θέσει υπό έλεγχο την πανδημία και οποιαδήποτε επακόλουθη οικονομική ανάκαμψη μπορεί να καλύψει τα προβλήματα του Brexit. Το SNP μπορεί επίσης να χάσει στις εκλογές της Σκωτίας ή να διχαστεί για το πώς να χειριστεί το ζήτημα της ανεξαρτησίας.
Το τεστ κάθε ηγέτη του κόμματος των Τόρηδων δεν είναι η καταλληλότητα, αλλά η ικανότητά του να κερδίζει εκλογές. Η Μάργκαρετ Θάτσερ, της οποίας η επιρροή παραμένει ισχυρή ακόμη και σήμερα στο κόμμα, κέρδισε τρεις συνεχόμενες εκλογές. Αντικαταστάθηκε μόνο επειδή δεν μπορούσε να κερδίσει και τέταρτες. Παρά την πρόοδο των Εργατικών στις δημοσκοπήσεις, ο Τζόνσον εξακολουθεί να έχει τεράστια κοινοβουλευτική πλειοψηφία και οι επόμενες γενικές εκλογές απέχουν έως και τέσσερα χρόνια. Η ιστορία δείχνει επίσης ότι ο Τζόνσον διεξάγει καλύτερες προεκλογικές εκστρατείες από ό,τι κυβερνά. Η απουσία πραγματικού διαδόχου υποδεικνύει ότι, παρά τη δυσαρέσκεια για την πρωθυπουργία του, ο Μπόρις Τζόνσον είναι πιθανό να διατηρήσει τη δουλειά του φέτος, ενώ παραμένει το φαβορί για να οδηγήσει τους Τόρηδες στις επόμενες εκλογές.
