Η εκρηκτική κατάσταση στην περιφέρεια της Μαδρίτης, έπειτα από τις πρόωρες εκλογές που προκήρυξε για τις 4 Μαΐου η περιφερειάρχης, εκλεγμένη με το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ), Ισαβέλ Ντίαθ Αγιούσο και την απόφαση του ηγέτη των Unidas Podemos Πάμπλο Ιγκλέσιας να διεκδικήσει την προεδρία της περιοχής, παραιτούμενος από τη θέση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης συνασπισμού με τους Σοσιαλιστές αλλά και την κομματική ηγεσία, υπέρ της δημοφιλούς υπουργού Εργασίας Γιολάντα Ντίαθ, μοιάζει να έχει βγει από κάποιο τηλεοπτικό πολιτικό θρίλερ, όπως το Borgen ή το House of Cards. Όμως είναι πέρα για πέρα αληθινό.
Τόσο η απόφαση της Αγιούσο, όσο και του Ιγκλέσιας αποτελούν σαφή προσπάθεια επίδειξης πολιτικής ισχύος. Η Αγιούσο προκαλώντας τις εκλογές, έδειξε πνεύμα πολιτικής υπεροχής, αλλά και ρεβανσισμού απέναντι στους Ciudadanos, έπειτα από την κίνηση των φυσικών εταίρων της δεξιάς σε πολλές αυτοδικοικητικές κυβερνήσεις να τερματίσουν την περιφερειακή συνεργασία τους στη Μούρθια, λόγω των σκανδάλων με τον παράτυπο εμβολιασμό άνω των 400 τοπικών αξιωματούχων. Από την πλευρά του ο Ιγκλέσιας, με την απόφασή του να ρίξει το ειδικό πολιτικό του βάρος στην σημαντική τούτη περιφέρεια της πρωτεύουσας, αφενός δίνει μία προσωρινή λύση στην ενδοκυβερνητική τριβή ανάμεσα στους δύο εταίρους (Σοσιαλιστές/Podemos), αφετέρου εγείρει ένα προοδευτικό κρηπίδωμα απέναντι στον δεξιό/ακροδεξιό λαϊκισμό του ΡΡ της Αγιούσο και του ακροδεξιού Vox (της συμμάχου της, Ροθίο Μοναστέριο) στη Μαδρίτη, όπου η παρουσία του μπορεί να κινητοποιήσει τους αριστερούς ψηφοφόρους και δυνητικά να ενώσει τις κερματισμένες περιφερειακές δυνάμεις της (παρ’ όλο που η παράταξη του αποσχισθέντος Ίνιγο Ερεχόν, Mas Madrid απέρριψε εν τέλει την ενωτική πρόταση του Ιγκλέσιας).
Η κίνηση της Αγιούσο σηματοδοτεί μία πιθανή ανατροπή των δεδομένων στις συνεργασίες μεταξύ των δυνάμεων της Δεξίας στην τοπική αυτοδιοίκησ: προοδευτική απομάκρυνση από τους καθημαγμένους εκλογικά και σε ποσοστά Ciudadanos και προσέγγιση με το επελαύνον ακροδεξιό Vox. Πάντως, η άμεση ανάληψη πρωτοβουλίας από την Αγιούσο έχει αναμφίβολα ένα ευρύτερο πολιτικό ενδιαφέρον, καθώς η περιφερειάρχης διοικεί μία Αυτόνομη Κοινότητα που συμβάλλει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στο συνολικό ΑΕΠ της Ισπανίας και εκ των πραγμάτων έχει στα χέρια της μια οικονομική, πολιτική και θεσμική εξουσία, που τις επιτρέπει να βρίσκεται διαρκώς στο προσκήνιο. Επιπλέον, όπως έχει αποδείξει και στα σχεδόν δύο χρόνια που βρίσκεται στην περιφέρεια, η Αγιούσο έχει αποτελέσει (ιδίως δε στην περίοδο της πανδημίας) τον πολιορκητικό κριό απέναντι στην κυβέρνηση PSOE/Podemos και συσπειρώνει στο πρόσωπό της, τη συντηρητικότερη πτυχή του ΡΡ και εκείνη που συνάπτεται με τις απόψεις του ακροδεξιού Vox, ενώ ο ηγέτης του κόμματός της, Πάμπλο Κασάδο προσπαθεί να δείξει ένα μετριοπαθέστερο, πιο κεντρώο πρόσωπο, όπου χρειάζεται, ώστε να διεμβολίζει τους ψηφοφόρους που διαρρέουν από τους καταρρέοντες Ciudadanos. Μία προσπάθεια που η στάση της Αγιούσο, που όλο ετούτον τον καιρό λοξοκοιτούσε προς τα ακροδεξιά, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο. Η Αγιούσο συνιστούσε την αντιπολιτευτική ακκίδα στο πόδι της κυβέρνησης, ανυποχώρητα και ανοικτά προτάσσοντας αρνήσεις και δικές της πρωτοβουλίες απέναντι σε κάθε διάταγμα της κυβέρνησης για τη διαχείριση της πανδημίας. Μάλιστα κσγχαστική, έως και θριαμβολογική, ήταν και η αντίδρασή της στην ανακοίνωση του Ιγκλέσιας να αντιπαρατεθεί απέναντί της: “Είδατε, βοήθησα να πετάξουμε τον Ιγκλέσιας από το Μονκλόα (έδρα της κυβέρνησης)”.
To στοίχημα της Αγιούσο είναι πολλαπλό και δεν είναι βέβαιο πως θα κατορθώσει να το κερδίσει. Η διοίκηση της περιφέρειας στηρίζεται εν πολλοίς στη συνεργασία με τους Ciudadanos και την κοινοβουλευτική συνεργασία του Vox, καθώς το ΡΡ υπερφαλαγγίσθηκε από τους Σοσιαλιστές (37 έναντι 30 εδρών, δηλ. μείον 18 από την προηγούμενη κοινοβουλευτική της δύναμη). Σε περίπτωση που δεν κατορθώσει να εξασφαλίσει τις 25 έδρες που της λείπουν από τη σημερινή της δύναμη και της εγγυώνται την συνεργασία, και εάν οι Ciudadanos παρά τις δυσμενείς δημοσκοπήσεις κατορθώσουν να διατηρήσουν έστω και ένα ισχνό 5% (από το 19,5% πριν δύο χρόνια) της δύναμής τους, τότε η Αγιούσο (που ήδη ήταν ο πρώτος επικεφαλής της λίστας του PP που έχασε τις περιφερειακές εκλογές στη Μαδρίτη από το 1987) ενδέχεται να γίνει εκείνη η αιτία που η παράταξη θα χάσει τον έλεγχο της περιφέρειας της Μαδρίτης για πρώτη φορά από το 1995. Εξέλιξη που θα έχει τεκτονικές συνέπειες στο ίδιο το ΡΡ, καθώς ο Κασάδο έχει εξαρτήσει όλο το πολιτικό του μέλλον στο αποτέλεσμα της Αγιούσο, την άγνωστη πρώην δημοσιογράφο που επέδειξε ως “πουλέν” στη μάχη για τη Μαδρίτη και την έθεσε υπό τις φτερούγες του επικοινωνιακού γκουρού του κόμματος Μιγέλ Άνχελ Ροδρίγεθ. Αλλά και η Αγιούσο στήριξε με όλες τις δυνάμεις της τον Κασάδο, ιδίως σηκώνοντας το βάρος της αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση και εν μέρει το ξαναπράττει τώρα, τη στιγμή που το ΡΡ έχει δεχθεί ένα ισχυρό πολιτικό ράπισμα με την αποτυχία του στις περιφερειακές εκλογές της Καταλωνίας, όπου το κόμμα έχασε την πρωτοκαθεδρία της “ενωτικής” πτέρυγας από το Vox.
Η ίδια η υπερφιλόδοξη Αγιούσο έχει πλήρη επίγνωση του διακυβεύματός του εγχειρήματος των πρόωρων εκλογών. Ένα αποτέλεσμα που μπορεί να την εκτοξεύσει (ιδίως σε περίπτωση που εξασφαλίσει αυτοδυναμία) σε βαθμό που να ελπίζει ότι μία των ημερών θα βρεθεί και στην ηγεσία του κόμματος και ακόμη ψηλότερα, ή απεναντίας να την βυθίσει στα Τάρταρα της πολιτικής αποτυχίας, μαζύ με τον Κασάδο και όλο το κόμμα. Αν μη τι άλλο η περιφερειάρχης σε κάθε περίπτωση βασίζεται στην δεδηλωμένη υποστήριξη του Vox, το οποίο γνωρίζει εκλογική άνοδο και ιδίως μετά την επιτυχία στην Καταλωνία αναμένεται να καρπωθεί κι αυτό, όπως εξάλλου και η ίδια η Αγιούσο προσδοκά να κορφολογήσει, μεγάλο μέρος των ψήφων από τους Ciudadanos. Επιπλέον ποντάρει πολλά στην εικόνα της “Πασιονάρια της δεξιάς”, ή της βασίλισσας “Ισάβελ της Μαδρίτης” όπως την ψέγουν πολλοί, που έχει καταστεί αρεστή με τις υπερβολικές, στο επίπεδο της τερατολογίας πολλές φορές, δηλώσεις της για θέματα αδιαπραγμάτευτα στο συντηρητικό ακροατήριο: όπως οι δηλώσεις της για το “συλληφθέν, αλλά όχι γεννημένο παιδί”, που δύναται να θεωρηθεί μέλος της οικογένειας με όλα τα προνόμια που το συνοδεύουν, τη νοσταλγική επίκληση της εποχής που η Μαδρίτη υπέφερε από το κυκλοφοριακό, τις ακραίες θέσεις της για τον ρόλο της γυναίκας και τον (αντι)φεμινισμό, τον προσβλητικό χαρακτηρισμό ορισμένων επαγγελμάτων ως “σκουπίδια”, την άρνηση ότι η ρύπανση σκοτώνει. Στάση που έχει κερδίσει τις καρδιές όχι μόνο των ψηφοφόρων αλλά και ‘βαρώνων’ του κόμματος. Η Αγιούσο ως πρώην δημοσιογράφος εκμεταλλεύεται άριστα το γεγονός ότι τα μεγαλύτερα και περισσότερα μέσα ενημέρωσης εδρεύουν στη Μαδρίτη και διαρκώς τα τροφοδοτεί με “πολεμικές” ή “απίστευτες” δηλώσεις.
Η Αγιούσο εμφανίσθηκε ως μετεωρίτης στην πολιτική ζωή , καθώς μέχρι την εκλογή της περνούσε απαρατήρητη ως προσωπικότητα του ΡΡ: το 2011 ως περιφερειακή βουλευτής και το 2015 αναλαμβάνοντας ένα από τα τοπικά “υφυπουργεία”. Όμως παρέμεινε σχετικώς άγνωστη, μέχρι ο Κασάδο να της εμπιστευθεί το ψηφοδέλτιο. Η αποτυχία της στις εκλογές του 2019 μετριάσθηκε από το γεγονός ότι η δεξιά παράταξη συνολικά (οι “τρεις δεξιές” σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ) κατόρθωσαν να εξασφαλίσουν την πλειοψηφία, αλλά και από το ότι μέσα στην πανδημία η Αγιούσο μετατράπηκε σε ένα είδος “μάρτυρα” που αντιστάθηκε στον αυστηρό εγκλεισμό που εισηγείτο η κεντρική κυβέρνηση και πρότασσε πάντοτε την “οικονομία έναντι της (δημόσιας) υγείας”. Ανοικτή ακόμη και σήμερα, η αντιπαράθεσή της με την κυβέρνηση κατά του κλεισίματος της Μαδρίτης για το Πάσχα που εισηγείται το υπουργείο, απειλώντας πως καίτοι θα το τηρήσει θα προσβάλλει την απόφαση της κυβέρνησης στα δικαστήρια.
Αλλά και οι δημόσιες συγκρούσεις με τους αυτοδιοικητικούς εταίρους της, Ciudadanos και ιδίως η προσωπική της αντιδικία με τον επικεφαλής τους, Ιγνάθιο Αγουάδο της προσέδωσε μία άλω “μαχητικής πολιτικού” με ακατάβλητο θάρρος της γνώμης.
Βέβαια, οι πραγματικές περγαμηνές της στην ουσιαστική διοίκηση της περιφέρειας ουδόλως είναι εντυπωσιακές. Ο μόνος νόμος που μπορεί να της πιστωθεί ότι έχει περάσει είναι εκείνος για την ίδρυση ενός ιδιωτικού πανεπιστημίου. Ενώ μέχρι στιγμής δεν έχει κατατεθεί κανένα σχέδιο προϋπολογισμού για έγκριση. Όσο για την περιλάλητη μεταρρύθμιση για τη χρήση γης στην περιφέρεια, που εφέρετο να διευκολύνει τις οικοδομικές και κατασκευαστικές δραστηριότητες, το ίδιο το Συνταγματικό Δικαστήριο έχει ασκήσει έφεση γιατί η ψήφισή του έγινε χωρίς τον απαραίτητο αριθμό βουλευτών. Η δε πολυδιαφημισμένη κατασκευή εν μέσω πανδημίας του τεράστιου νοσοκομείου Ισαβέλ Θενδάλ, που στοίχισε τέσσερις φορές περισσότερα από τον αρχικό προύπολογισμό και δεν διαθέτει προσωπικό κτλ., ανταγωνίζεται μόνο τον… επιτυχημένο σχεδιασμό εμβολιασμού, που τελικά τον ανέθεσε έναντι 800.000 ευρώ σε ιδιώτες.
Βέβαια, η Αγιούσο από την πρώτη στιγμή είχε στρέψει πάνω της τα πυρά της αντιπολίτευσης, καθώς την ακολουθούσε το σκάνδαλο της κρατικής εταιρείας πιστώσεων επιχειρήσεων Avalmadrid, από την οποία είχε λάβει δάνειο 400.000 ευρώ ο πατέρας της και ουδέποτε επέστρεψε καθ’ ολοκληρίαν, ενώ προηγουμένως είχε μεταβιβάσει με δωρεά το οικογενειακό ακίνητο, ώστε να παραμείνει προστατευμένο από τις κατασχέσεις. Παρά την υπερασπιστική γραμμή της περιφερειάρχου, πότε ότι οι γονείς της είχαν υποθηκεύσει άλλη περιουσία για το δάνειο, πότε ότι θίγονται τα προσωπικά τους δεδομένα, τα στοιχεία δείχνουν πως λίγες ημέρες προτού εκλεγεί, το 2011, η Αγιούσο στην τοπική βουλή είχε έλθει σε επαφή μέσω ενός υψηλά ιστάμενου για να ενημερωθεί για τους όρους και τις προϋποθέσεις της πίστωσης στον πατέρα της.
Το γεγονός ότι είναι επικεφαλής της σημαντικότερης περιφέρειας στημ Ισπανία, προσδίδει στον εκάστοτε πρόεδρο της Comunidad έναν χαρακτήρα εναλλακτικού μίνι-πρωθυπουργού. Μία από τις πρώτες αποφάσεις της Αγιούσο ήταν να επισκεφθεί επισήμως την Καταλονία με σκοπό να ενισχύσει το εθνικιστικό στρατόπεδο που δεν θέλει την απόσχιση της Αυτόνομης Περιφέρειας. Λίγο αργότερα, υποδέχθηκε τον Χουάν Γουαϊδό, τότε αυτόκλητο πρόεδρο της Βενεζουέλας, με διακρίσεις αρχηγού κράτους, επικρίνοντας ταυτόχρονα τον Πέδρο Σάντσεθ γιατί δεν δεν τον υποδέχτηκε στο πρωθυπουργικό μέγαρο της Μονκλόα. Και φυσικά η πανδημία της έδωσε τη δυνατότητα να ασκήσει δική της πολιτική, διαφωνώντας orbi et urbi με την κυβέρνηση για τα δημοσιονομικά κι οικονομικά μέτρα για την αντιμετώπισή της, για την εκπαιδευτική πολιτική (τασσόμενη και κατά της ανεκτικότητας και της ανεξιθρησκίας ή της κατάργησης των “θεσμίων του έθνους” από τον νόμο Θελάα), έως και τη διεθνή πολιτική της κυβέρνησης, που θεωρούσε ότι θίγει την Μαδρίτη.
Γενικότερα, η Αγιούσο, υπό τη μπαγκέτα του επικοινωνιακού μαέστρου Ροδρίγεθ (που είχε αναλάβει και τον πρώην πρωθυπουργό Χοσέ Μαρία Αθνάρ) έχει επιδοθεί σε μία εκστρατεία να αποδείξει πως η πρωτεύουσα είναι διαφορετική, έχει τους δικούς της ρυθμούς και χρειάζεται έναν ηγέτη σαν και την ίδια που θα υπερασπισθεί τη “μαδρελινιδάδ” – όπως την αποκαλούν.
“Η Μαδρίτη έχει ζήσει τη δυσκολότερη στιγμή που θυμόμαστε στη Δημοκρατία”, δήλωσε η περιφερειάρχης στην πρώτη της εμφάνιση (11 Μαρτίου) μετά την προκήρυξη των εκλογων, αναφορικά με την πανδημία που έχει στοιχίσει τουλάχιστον 20.000 ζωές στην περιοχή της. “Είναι καιρός να σκεφτούμε σε μεγάλη κλίμακα, να αφήσουμε παράμερα το προσωπικό και να αποφασίσουμε τι είναι καλύτερο για τους πολίτες”.
Μία πολιτική που συνεπικουρεί και ο Κασδάδο που την ίδια μέρα δήλωνε πως “δεν μπορώ να επιτρέψω στη Μαδρίτη να χάσει την ελευθερία της. Σήμερα όλοι απολαμβάνουμε την ελευθερία και δικαιώματα που δεν είναι διαθέσιμα σε όλη την Ισπανία. Αυτός ο τρόπος ζωής των Μαδριλένων είναι μοναδικός. Θέλω τώρα οι άνθρωποι της Μαδρίτης να είναι αυτοί που θα επιλέξουν ανάμεσα στο σοσιαλισμό ή την ελευθερία”.
Το δίλημμα για τους ψηφοφόρους είναι λίγο πολύ όμοιο με εκείνο που έθεσε το Vox: σοσιαλισμός ή ελευθερία – και η Αγιούσο προβάλλει ως σημαιοφόρος μίας ελευθερίας που ταυτίζεται με τη δεξιά ιδεολογία απεναντι στον αυταρχισμό (κοινωνικό και οικονομικό) των Σοσιαλιστών.
Μπορεί το αποτέλεσμα για τις 4 Μαΐου να είναι αβέβαιο, όμως η απερχόμενη περιφερειάρχης ξεκινά από πλεονεκτική θέση. Μολονότι υπάρχει μεγάλη κρίση, όσο και εάν είναι αμφισβητήσιμη η διακυβέρνησή της,το βέβαιο είναι πως οι αντίπαλοί της θα εστιάσουν την εκστρατεία τους σε μία ad hominem (ή ad feminam) επίθεση εναντίον της, επιμένοντας όχι για αλλαγές στη διακυβέρνηση ή κριτική για την διαχείρισή της, αλλά στο μοτίβο ότι η Αγιούσο δεν πρέπει να επιστρέψει στην εξουσία. Ήδη στο διάγγελμά του ο Ιγκλέσιας έδωσε έμφαση στην επιτακτικότητα να υψωθεί ανάχωμα στην Αγιούσο με την ακροδεξιά καιροσκοπική στροφή της, αλλά και τις αναχρονιστικες απόψεις της για τους φτωχούς, τις γυναίκες, την εκπαίδευση και τα δικαιώματα για να θέσει προ των ευθυνών τους όλους τους πολίτες, από εκείνους που ονειρεύονται γενοκτονίες, όπως πρόσφατα εκστόμισε ο απόστρατος στρατηγός Φρανθίσκο Μπέκα Καζανόβα, που σε μήνυμά του σε ομάδα συνομιλιών στο WhatsApp μιλούσε για τυφεκισμό 26 εκατομμυρίων Ισπανών αριστερών. Ακόμη κι η εκλογή του Άνχελ Γαβιλόνδο, κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του PSOE ως αντίπαλο δέος, δύσκολα μπορεί να πείσει ότι θα οδηγήσει σε μία δεύτερη επιτυχή “επιχείρηση Ίγια”, όπως στην Καταλωνία, όπου οι Σοσιαλιστές θριάμβευσαν. Επιπλέον η διαίρεση Podemos/Mas Madrid, εξασθενίζει την Αριστερά και αποθαρρύνει ιδίως τους νέους ψηφοφόρους, που καλούνται να αποφασίσουν ποιό είδος λαϊκισμού προτιμούν, τον δεξιό-“Τραμπικού” τύπου της Αγιούσο, ή τον αριστερό λαϊκισμό του Ιγκλέσιας;
