Πολλές αντιδράσεις πολιτικών και πολιτιστικών φορέων της Σάμου, αλλά και ερωτήματα για σκανδαλώδη πολιτική διαπλοκή, προκαλεί η αιφνίδια δωρεάν παραχώρηση από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου του ιστορικού κτιρίου που είναι γνωστό ως Επικούρειο Πολιτιστικό Κέντρο Σάμου στην μη κυβερνητική οργάνωση “Ινστιτούτο έρευνας για την μακροζωία και την πρόληψη ασθενειών γήρατος”, ιδρυτής και πρόεδρος της οποίας είναι ο βουλευτής Σάμου-Ικαρίας της ΝΔ Χριστόδουλος Στεφανάδης.
Θυμίζουμε πως ο συγκεκριμένος βουλευτής είχε πρόσφατα απασχολήσει και πάλι την επικαιρότητα, καθώς ήταν εκείνος που είχε διοργανώσει στο σπίτι του στην Ικαρία το τρικούβερτο γλέντι, με τη συμμετοχή δεκάδων ατόμων, αλλά και του ίδιου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, όταν ο τελευταίος επισκέφθηκε το νησί στις αρχές Φεβρουαρίου. Όπως είχε τότε αποκαλυφθεί, εν μέσω πανδημίας και περιοριστικών μέτρων και ενώ οι πολίτες καλούνταν να τηρήσουν ευλαβικά τα μέτρα κατά του κορονοϊού, στο σπίτι του βουλευτή είχε στηθεί, προς τιμήν του πρωθυπουργού, μια πολυπληθής συγκέντρωση ατόμων που, σε προφανή συνωστισμό, δεν τηρούσαν κανένα από τα προβλεπόμενα υγειονομικά μέτρα.
Το ζήτημα που έρχεται τώρα στην επιφάνεια και εμπλέκει εκ νέου του όνομα του Χριστόδουλου Στεφανάδη σε μια σκανδαλώδη υπόθεση αφορά την τύχη του κτιρίου του παλαιού Καπνεργοστασίου, επί των οδών Σαχτούρη και Κανάρη, στο ιστορικό κέντρο της πόλεως Σάμου (Βαθύ), ένα χαρακτηριστικό δείγμα βιομηχανικού κτιρίου της εποχής του, μικρογραφία του Δημόσιου Καπνεργοστασίου της Αθήνας στην οδό Λένορμαν. Το κτίριο είχε παραχωρηθεί το 2010 από την Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου (ΚΕΔ) στην Περιφερειακή Ενότητα Σάμου, προκειμένου να αναπαλαιωθεί και να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά ως πολιτιστικό κέντρο για την συστέγαση των πολιτιστικών συλλόγων της περιοχής. Μάλιστα, το έργο εντάχθηκε αρχικά στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα” ΕΣΠΑ 2007-2013 με τίτλο “Επικούρειο Πολιτιστικό Κέντρο Σάμου” και με προϋπολογισμό 5.230.000 ευρώ και στη συνέχεια στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2014-2020 της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου με προϋπολογισμό 3,1 εκατ. ευρώ.
Τον Ιούλιο του 2020 οι εργασίες στο κτίριο είχαν ολοκληρωθεί: πραγματοποιήθηκε σειρά ενισχύσεων, επισκευών και επεμβάσεων στην εσωτερική διαρρύθμιση και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, αποκαταστάθηκαν οι εξωτερικές όψεις στην αρχική τους μορφή, επισκευάστηκαν και αναδιαρρυθμίστηκαν οι εσωτερικοί χώροι, με σκοπό την εξυπηρέτηση νέων πολιτιστικών χρήσεων.
Οι νέες χρήσεις που είχαν προβλεφθεί και από την ένταξη στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα χρηματοδότησης ήταν ξεκάθαρες: αίθουσα θεάτρου και εκδηλώσεων, εργαστήρια θεάτρου, μουσικής, χορού, ζωγραφικής, φωτογραφίας και λοιπών πολιτιστικών δραστηριοτήτων, χώροι περιοδικών εκθέσεων, βιβλιοθήκη, αίθουσα συσκέψεων, γραφεία υποστήριξης των πολιτιστικών συλλόγων και των δραστηριοτήτων τους, κυλικείο, σκοτεινός θάλαμος για εμφάνιση φωτογραφιών κτλ.
Με άλλα λόγια, η Σάμος έμοιαζε καθόλα έτοιμη να παραλάβει ένα κτίριο κόσμημα, αναστηλωμένο, ανασχεδιασμένο εσωτερικά και εξοπλισμένο κατάλληλα για να στεγάσει τις δράσεις των πολιτιστικών συλλόγων της, όπως έδειχναν και τα φωτορεπορτάζ των τοπικών μέσων
Και όμως, η ηγεσία της Περιφέρειας είχε άλλα σχέδια. Με μία εντελώς αδικαιολόγητη και αιφνιδιαστική της κίνηση έφερε στο Περιφερειακό Συμβούλιο για συζήτηση και υπερψήφιση, στις 18 Μαρτίου 2021, πρόταση για να παραχωρηθεί το κτίριο για χρήση, επί μία εικοσαετία, στην μη κυβερνητική οργάνωση με την επωνυμία “Ινστιτούτο έρευνας για την μακροζωία και την πρόληψη ασθενειών γήρατος”.
Το Ινστιτούτο αυτό ίδρυσε πριν από λίγα χρόνια ο βουλευτής Σάμου-Ικαρίας της ΝΔ Χριστόδουλος Στεφανάδης, ο οποίος είναι καθηγητής Καρδιολογίας και ασχολείται, μεταξύ άλλων, με τη μελέτη του φαινομένου της μακροζωίας στην Ικαρία.
Η αιφνιδιαστική αυτή κίνηση της Περιφέρειας προκάλεσε την αντίδραση των πολιτιστικών συλλόγων της Σάμου που περίμεναν επί χρόνια την αποπεράτωση των εργασιών για να εγκατασταθούν εκ νέου στην έδρα που και πριν από την έναρξη των εργασιών είχαν οι τρεις εξ αυτών. Με κοινό τους αίτημα η Ένωση Μικρασιατών Σάμου, η Θεατρική Ομάδα Σάμου, η Κινηματογραφική Λέσχη Σάμου, το Λύκειο Ελληνίδων Σάμου, η Μουσική Παρέα Σάμου, το Περιοδικό Απόπλους, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βαθέος Σάμου “Ο Καπετάν Λαχανάς”, ο Σύλλογος Μουσικής και Πολιτιστικής δημιουργίας “Ηδύλη” και ο Φιλοτεχνικός Όμιλος Σάμου ζήτησαν καταρχήν την αναβολή της συζήτησης του συγκεκριμένου θέματος από το Περιφερειακό Συμβούλιο Βορείου Αιγαίου, προκειμένου να ενημερωθούν πληρέστερα για το θέμα.
Το αίτημα αγνοήθηκε, η συζήτηση έγινε και η παραχώρηση αποφασίστηκε, παρά τις αντιδράσεις και παρατάξεων της αντιπολίτευσης.
Η “Λαϊκή Συσπείρωση Βορείου Αιγαίου” κατήγγειλε την απόφαση της πλειοψηφίας του Περιφερειακού Συμβουλίου Βορείου Αιγαίου, κάνοντας λόγο για εκχώρηση του Επικούρειου στους ιδιώτες και καλώντας όλο τον λαό να αντιδράσει άμεσα τις επόμενες ημέρες, “ώστε να ακυρωθεί η απόφαση και να παραχωρηθεί ο χώρος του Επικούρειου στους φορείς πολιτισμού και της ερασιτεχνικής δημιουργίας και στο λαό του νησιού μας”.
Η περιφερειακή παράταξη Βορείου Αιγαίου “Ο Άλλος Δρόμος”, στη δική της ανακοίνωση επισήμανε, πως “μετά το τέλος των εργασιών, αυτό που ήταν λογικό, πέρα από την παραχώρηση σε κάποιο δημόσιο πολιτιστικό οργανισμό (είχε προταθεί ο Πολιτιστικός Οργανισμός του Ενιαίου Δήμου Σάμου), ήταν να γίνει κάποιος κανονισμός λειτουργίας σε συνεργασία με όλους ανεξαιρέτως τους πολιτιστικούς φορείς του νησιού, έτσι ώστε να μην ακολουθήσει ένας διαγκωνισμός παραχώρησης χώρων σε ημετέρους και αποκλεισμού άλλων. Είχαν ακουστεί επίσης και προτάσεις να στεγάσει ένα μικρό μουσείο για την ιστορία της πόλης της Σάμου, ή ακόμα και για ένα χώρο αφιερωμένο στους Φιλοσόφους της Σάμου Πυθαγόρα, Επίκουρο, Αρίσταρχο”. Αντ’ αυτού η Περιφέρεια κινήθηκε πως μια εντελώς διαφορετική κατεύθυνση. Όπως παρατηρεί η παράταξη “φαίνεται ότι η περιφερειακή διοίκηση και η κυβέρνηση, μάλλον μπροστά στην απαίτηση να χρηματοδοτηθεί η λειτουργία του Πολιτιστικού Κέντρου υπό δημόσια διοίκηση και με συνεργασία με τους συλλογικούς πολιτιστικούς φορείς του Νησιού, βρήκαν σωστή την λογική της παραχώρησης σε “ατζέντηδες”. Τον ρόλο αυτό θέλησε να παίξει ο τοπικός βουλευτής”.
“Ο Άλλος Δρόμος” επισημαίνει, πάντως, όπως και η “Ανταρσία στο Αιγαίο – Αντικαπιταλιστική Αριστερά”, πως την πρόταση του Περιφερειάρχη υπερψήφισε και ο επικεφαλής της παράταξης του ΣΥΡΙΖΑ στην Περιφέρεια Μανώλης Κάρλας. Ο περιφερειακός σύμβουλος της “Ανταρσίας στο Αιγαίο” Νίκος Μανάβης τόνισε πως “το κτήριο πρέπει να παραμείνει στον έλεγχο της Περιφέρειας και να αποτελέσει στέγη για τα πολιτιστικά σωματεία της Σάμου που έχουν την έδρα τους στο Βαθύ, όπως άλλωστε προβλέπονταν στον αρχικό σχεδιασμό της ανακαίνισης του”. Και πρόσθεσε πως είναι “απαράδεκτο να παραμένουν άστεγα τα δραστήρια πολιτιστικά σωματεία του νησιού και η Περιφερειακή Αρχή να παραχωρεί την χρήση δημοσίων κτηρίων στους προσωπικούς σχεδιασμούς των πολιτικών της φίλων”.
Στο δικό του σχόλιο για το θέμα, ο επικεφαλής της δημοτικής παράταξης “Η Σάμος αλλάΖΕΙ” Νίκος Ζάχαρης, σημείωσε: “Όσοι, με μικρή εμπλοκή στο όραμα και στην πράξη, πιστέψαμε ότι το Επικούρειο Πολιτιστικό Κέντρο ανακαινίσθηκε για να στεγάσει τις ομάδες Τέχνης και Πολιτισμού της Σάμου και τις κάθε είδους πολιτιστικές δραστηριότητες στο νησί, είμαστε θυμωμένοι με την απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου που το παραχωρεί στο Ινστιτούτο Μακροζωΐας του βουλευτή Σάμου κ. Στεφανάδη. Η απόφαση αυτή, χωρίς καμιά διαβούλευση, προσβάλει τους φορείς και συλλόγους πολιτισμού της Σάμου και δεν πρέπει να την αφήσουμε να υλοποιηθεί”.
Η απόφαση της Περιφέρειας προκάλεσε και την αντίδραση του Εργατικού Κέντρου Σάμου, αλλά και της Ομοσπονδίας Ερασιτεχνικού Θεάτρου Αιγαίου (ΟΕΘΑ), που σε επιστολή της, υπενθυμίζει πως το κτίριο είχε και πριν την ανακαίνιση, εδώ και 17 χρόνια, αναδειχθεί σε σημαντική εστία πολιτισμού με βασικό συντελεστή τη θεατρική Ομάδα Σάμου. Εκεί, σημειώνει η ΟΕΘΑ, “φιλοξενήθηκαν παραστάσεις και άλλες εκδηλώσεις δυο Συναντήσεων Ερασιτεχνικών Θιάσων Αιγαίου, το 2000 και το 2012. Σε κάθε μια από τις Συναντήσεις αυτές συμμετείχαν περί τις 25 ομάδες, παρουσιάζοντας παραστάσεις που παρακολουθούσε με εξαιρετικά μεγάλη συμμετοχή το κοινό της Σάμου. Παράλληλα προσφέρθηκαν στο νησί περί τις 4000 διανυκτερεύσεις δίνοντας ζωή και οικονομική στήριξη σε περιόδους τουριστικού…χειμώνα”.
Το ζήτημα έχει λάβει ήδη ευρύτερες διαστάσεις με τον ΣΥΡΙΖΑ Σάμου να μιλά για διπλό πολιτικό σκάνδαλο δεδομένου ότι “α) Ένα δημόσιο κτίριο, που ανακαινίστηκε με δημόσιο χρήμα (ΕΣΠΑ), για να λειτουργήσει ως πνευματικό, πολιτιστικό και συνεδριακό κέντρο, παραχωρείται δωρεάν σε μια ιδιωτική εταιρεία (Μ.Κ.Ο) και β) Η εταιρεία ανήκει σε εν ενεργεία πολιτικό πρόσωπο, τον κυβερνητικό βουλευτή κ. Χ. Στεφανάδη”.
Θέτοντας ζήτημα πολιτικής ηθικής και τονίζοντας πως “δεν μπορούμε να επιτρέψουμε, οι ζωντανές πολιτιστικές ομάδες του τόπου μας να είναι περιπλανώμενοι νομάδες και να μετατραπούν σε επαίτες, που θα παρακαλάνε πολιτικάντηδες και παράγοντες για να στεγάσουν τα όνειρά τους”, ο ΣΥΡΙΖΑ Σάμου προχωρά ακόμη περισσότερο και σημειώνει πως “αυτή η ιστορία είναι περίεργη από την αρχή, τα ερωτήματα πολλά και ζητούν απαντήσεις:
1. Για ποιο λόγο ένα ερευνητικό ινστιτούτο για την μακροζωία στην Ικαρία εγκαθίσταται στη Σάμο και όχι στην Ικαρία;
2. Γιατί δεν έχει αξιοποιηθεί το κτίριο πρώην ΚΕΓΕ στην Αγία Ειρήνη, που του έχει παραχωρηθεί εδώ και χρόνια με προηγούμενη απόφαση του Π.Σ;
3. Γιατί δεν ζητείται μέρος του κτιρίου για χρήση, αλλά παραχωρείται ολόκληρο;
4. Γιατί ένα ερευνητικό ινστιτούτο για την μακροζωία χρειάζεται περισσότερα από 1000 τετραγωνικά μέτρα; Τι είδους υπηρεσίες θα παρέχονται και τι είδους εξοπλισμός θα εγκατασταθεί;
5. Μήπως τελικά, δεδομένης της σχέσης του κ. Στεφανάδη με μεγάλο ιδιωτικό όμιλο παροχής υπηρεσιών υγείας, θα στηθεί με έξοδα του δημοσίου, ένα ιδιωτικό ιατρικό κέντρο”;
Επιχειρώντας να κατευνάσει τις αντιδράσεις, ο περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου Κώστας Μουτζούρης, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη υπεραμύνθηκε των επιλογών του μιλώντας για “παραφιλολογία” που αναπτύχθηκε γύρω από το ζήτημα και για “δοκιμαστική λειτουργία” του Ινστιτούτου του Στεφανάδη με τη μέθοδο της Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Ειδικότερα, είπε πως “το περιφερειακό συμβούλιο με 30 ψήφους έναντι 9, θεώρησε ότι μπορεί να δοκιμαστεί αυτό το ΣΔΙΤ και επειδή το παραχωρητήριο του κτηρίου του Επικούρειου που ήταν πριν από πολλά χρόνια, ανέφερε ότι θα στεγαστούν και τρεις σύλλογοι πολιτιστικοί. Είπαμε στην απόφαση ότι αφενός μεν ότι, θα παραχωρηθεί ο χώρος, ένα μέρος του Επικούρειου, δοκιμαστικά για δύο-τρία χρόνια να δούμε αν προχωρά το Ινστιτούτο, γιατί διατυπώθηκαν επιφυλάξεις για αυτό, αλλά αφετέρου χωρίς να ξεστεγαστούν οι πολιτιστικοί σύλλογοι της Σάμου, που έχουν προτεραιότητα. Αυτό το ξεκαθαρίζουμε λοιπόν γιατί κάπου υπάρχει παραφιλολογία”.
Συμπλήρωσε δε πως “σε αυτό το κτήριο υπολόγισαν ότι τα έξοδα συντηρήσεώς του, το χρόνο είναι 120 -150.000€. Είναι μεγάλο το ποσό, απευθυνθήκαμε αρχικά στον Δήμο Ανατολικής Σάμου και του προτείναμε να το αναλάβει. Ο Δήμος όπως και εμείς δεν μπορούσαμε να το αναλάβουμε αυτό με τόσα χρήματα, για αυτό δεχτήκαμε πολύ ευχαρίστως αυτή την πρόταση. Είναι πρόταση που θα εξεταστεί από το Υπουργείο, θα το δούμε και πόσο στέκει, νομίζω είναι καλή ιδέα και χωρίς να ξεστεγάσουμε τους τρεις πολιτιστικούς συλλόγους, οι οποίοι δεν μπορούν να αναλάβουν τα έξοδα”.
Σε άλλη του συνέντευξη ο περιφερειάρχης δήλωσε πως σε περίπτωση που τελικά υλοποιηθεί το σχέδιο για το Ινστιτούτο, αυτό θα δώσει μεγάλη ανάπτυξη και πνοή στο Βαθύ της Σάμου που στερείται πανεπιστημιακού τμήματος.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε, από τη δική του πλευρά, και ο βουλευτής Στεφανάδης, σε εκτενή ανακοίνωσή του, κάνοντας επίσης λόγο για συστέγαση με τους πολιτιστικούς συλλόγους, αλλά και για τα οφέλη που θα προκύψουν από τη στέγαση του Ινστιτούτου του στο Επικούρειο, μεταξύ άλλων και στην Παιδεία, καθώς “η συνεργασία με ανώτατα εκπαιδευτικά Ιδρύματα είναι στόχος να αποτελέσει πυρήνα για δημιουργία ανώτατής σχολής μεταπτυχιακού, ίσως και προπτυχιακού, επιπέδου στο Βαθύ”.
Απαντώντας στις δηλώσεις αυτές η περιφερειακή σύμβουλος της “Λαϊκής Συσπείρωσης Βορείου Αιγαίου” Αγλαΐα Κυρίτση σημείωσε πως επιβεβαιώνονται οι φόβοι για ουσιαστική “απαλλοτρίωση” ενός δημόσιου χώρου από ιδιώτες και “ότι με πρόσχημα το κόστος, προωθείται η ιδιωτικοποίηση του Επικούρειου, αρχικά με τη μορφή ΣΔΙΤ”, ενώ για τα περί πανεπιστημιακού τμήματος, παρατήρησε πως προκαλούν τη νοημοσύνη των κατοίκων του Βαθιού και ενδεχομένως εγείρουν και τοπικιστικές αντιπαλότητες – εκτός αν “σιγοντάρουν το αφήγημα της αρμόδιας υπουργού Παιδείας και της κυβέρνησης που εξισώνει τα πανεπιστήμια με τα ιδιωτικά κολλέγια, ίσως αργότερα και τα ιδιωτικά Ινστιτούτα…”.
Τέλος, το ζήτημα της παραχώρησης του κτιρίου στο Ίδρυμα του βουλευτή Στεφανάδη έφεραν στη Βουλή οι βουλευτές του ΚΚΕ Μαρία Κομνηνάκα, Διαμάντω Μανωλάκου και Μανώλης Συντυχάκης. Με ερώτησή τους προς τον υπουργό Εσωτερικών ζητούν από την κυβέρνηση να πάρει θέση για την σχετική απόφαση του περιφερειακού συμβουλίου, καθώς και για το αίτημα ανάκλησης της απόφασης αυτής και παραχώρησης του συγκεκριμένου κτιρίου στους πολιτιστικούς συλλόγους και φορείς της πόλης της Σάμου, όπως προοριζόταν.
