Ο Χάλιντ, 36 χρονών, Παλαιστίνιος πρόσφυγας από τη Συρία, παντρεμένος, πατέρας τεσσάρων κοριτσιών και ενός αγοριού, γεννήθηκε και έζησε σε καταυλισμό προσφύγων στα περίχωρα της Δαμασκού. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στη Συρία και οι μάχες απείλησαν τους καταυλισμούς όπου ζούσαν οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες επί δεκαετίες, ο Χάλιντ και οι συμπατριώτες του έγιναν ακόμη μία γενιά Παλαιστινίων που έπρεπε να υπομείνει τον εκτοπισμό και την εκδίωξη. Η ιστορία του είναι η ιστορία των Παλαιστινίων προσφύγων αλλά και των απόκληρων του κόσμου, ενός εξορισμένου ανθρώπου που παρά τις δυσκολίες και τα βάσανα, συνεχίζει να προσπαθεί και να ελπίζει. Έρημες ελπίδες, γεννημένες μέσα στην ίδια τη ζωή που του επιβάλλεται να ζει.
Ο Χάλιντ, αναγκάστηκε να φύγει από τη Συρία το 2019. Πέρασε στη Χίο όπου και αιτήθηκε άσυλο στην Ελλάδα. Από το 2020 ζει μαζί με την οικογένειά του στη Θεσσαλονίκη με τη βοήθεια του προγράμματος RE.A.CT.* Ακόμη δεν έχει αναγνωριστεί ως πρόσφυγας από τις ελληνικές αρχές.
Το 2016 ο Χάλιντ και η οικογένειά του αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον καταυλισμό της Δαμασκού όπου διέμεναν για δεκαετίες. Μαζί με χιλιάδες άλλους Παλαιστίνιους μεταφέρθηκαν σε άλλον προσφυγικό καταυλισμό στη Βόρεια Συρία, όπου έζησαν κάτω από άθλιες συνθήκες μέχρι το 2019. Εκεί τον συνέλαβαν, τον ανέκριναν και τον βασάνισαν κατηγορώντας τον πως είναι “συνεργάτης του καθεστώτος του Άσαντ”. Σώθηκε όπως λέει “μόνο και μόνο επειδή είχε οικογένεια”.
“Εμείς, ως Παλαιστίνιοι, υποστηρίζαμε τον συριακό λαό. Δεν θέλαμε όμως να πάρουμε δημόσια θέση εναντίον του συριακού καθεστώτος. Η κυβέρνηση της Συρίας μας θεωρεί φιλοξενούμενους αν και οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ζήσει ολόκληρη τη ζωή μας σε Παλαιστινιακούς καταυλισμούς στη Δαμασκό και σε άλλες περιοχές της Συρίας. Η εμπλοκή στη συριακή σύγκρουση θα μπορούσε να είναι επικίνδυνη για εμάς” λέει.
O άοικος που “φτιάχνει” σπίτια
Υπάρχει η καλλιέργεια της γνώσης αλλά υπάρχει και η καλλιέργεια της ευαισθησίας και της κατανόησης του κόσμου. Ο Χάλιντ τελείωσε το λύκειο, έγινε ηλεκτρολόγος αλλά το μεράκι του ήταν να “φτιάχνει” όμορφα σπίτια. Πριν από το ξέσπασμα του πολέμου, σμίλευε ταπεινά υλικά και σκάλιζε “την πρόσοψη των σπιτιών με αγάπη και υπομονή”, λέει. “Ήθελα να τα κάνω όμορφα. Πριν τον πόλεμο, ήμασταν σε μεγάλο βαθμό αυτάρκεις, δεν ήμασταν πλούσιοι αλλά είχαμε μία άνετη ζωή και έκανα αυτό που μου αρέσει. Είχα δουλειά, κάλυπτα τις ανάγκες της οικογένειάς μου, ζούσαμε αξιοπρεπώς”.
Ο Χάλιντ “έντυνε” τις προσόψεις των σπιτιών χρησιμοποιώντας φτηνά υλικά όπως ο γύψος και η άμμος. “Αγαπώ τη δουλειά μου”, τονίζει. “Οι πέτρες και τα τούβλα, υλικά που χρησιμοποιούνταν παραδοσιακά στις προσόψεις των σπιτιών στη Συρία, ήταν ακριβά. Δεν υπήρχαν πολλές δυνατότητες στην επιλογή των υλικών, δεν είχαμε κι εργαλεία. Σκέφτηκα λοιπόν ότι θα μπορούσα να αναπτύξω τη δική μου τεχνοτροπία με απλά και χαμηλού κόστους υλικά. Έτσι, ξεκίνησα να δουλεύω με γύψο και άμμο κι άρχισα να αναπτύσσω δικά μου σχέδια για τις προσόψεις των σπιτιών. Δεν πρόκειται απλώς για μία μπογιά που βάφει τα σπίτια, η τεχνοτροπία μου δίνει ένα τρισδιάστατο αποτέλεσμα στις προσόψεις όπως οι πραγματικές πέτρες” τονίζει. “Αφήνω τον κόσμο να κρίνει τη δουλειά μου” λέει σεμνά, “προσπαθώ πάντα να βρω νέες ιδέες, έχω αναπτύξει πολλά δικά μου σχέδια, προσπαθώ πάντα να βγάζω κάτι καινούριο…”.
Είμαστε άλλη μία γενιά αντιμέτωπη με τον ξεριζωμό.Εμείς οι Παλαιστίνιοι είμαστε χωρίς πατρίδα. Ποτέ δεν είχαμε στον ήλιο μοίρα
O Xάλιντ δεν είχε ποτέ του σπίτι. Δεν είχε ποτέ του μία πατρίδα που να τον περιμένει να επιστρέψει. Όμως, πιστεύει ότι όλοι δικαιούνται να έχουν ένα όμορφο σπίτι, ακόμη και οι πολύ φτωχοί. Έτσι, αποφάσισε ν’ ανοίξει, πέρα από το “τίποτα” που αντιπροσωπεύει η έλλειψη του σπιτιού και της πατρίδας, ένα δικό του παράθυρο στη ζωή και αφιερώθηκε σ’ αυτόν τον σκοπό. “Ξεκίνησε από την ανάγκη μου να έχω ένα σταθερό σπίτι και μία πατρίδα”, ομολογεί, “από κει και πέρα όμως η δουλειά μου έχει και ένα ηθικό βάρος. Είναι θέμα ευθύνης. Ο άνθρωπος που έρχεται σε μένα για να του φτιάξω το σπίτι του, αποταμίευε επί πολλά χρόνια τον ιδρώτα του για να καταφέρει να φτιάξει αυτό το σπίτι. Έρχεται λοιπόν και εμπιστεύεται σ’ εμένα τους κόπους μιας ζωής. Οφείλω να μην τον απογοητεύσω”.
Ο Χάλιντ δικαιούται να εργαστεί στην Ελλάδα, ωστόσο δεν έχει καταφέρει να βρει δουλειά πουθενά. “Προσπάθησα να δουλέψω στην Ελλάδα, αλλά εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας δεν έχω καταφέρει να βρω δουλειά. Μαζί μ’ έναν φίλο μου κάναμε ένα δοκιμαστικό για έναν εργολάβο. Δουλέψαμε για δύο περίπου ώρες. Ο υπεύθυνος έμεινε ικανοποιημένος, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν μας πήρε ποτέ για κάποιο μεροκάματο. Επειδή αγαπώ αυτό που κάνω κι επειδή εδώ στην Ελλάδα υπάρχουν και τα υλικά και τα εργαλεία πιστεύω ότι στη χώρα σας μπορώ να κάνω θαύματα”.
Νάκμπα: “Πουλήσατε τη γη σας στο Ισραήλ”
Ο Χάλιντ είχε περάσει τα πρώτα χρόνια της ζωής του στη Συρία προσπαθώντας να καταλάβει τι ήταν αυτό ακριβώς που είχε συμβεί στην οικογένεια των παππούδων του, όταν εκείνοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους, τη γη τους, την πατρίδα τους. “Οι Άραβες φίλοι μου, μου έλεγαν ότι εμείς οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι πουλήσαμε τη γη μας στο Ισραήλ, ότι εμείς φταίγαμε που δεν είχαμε πλέον πατρίδα. Με προβλημάτισε πολύ αυτό και ρώτησα τη γιαγιά μου αν κάτι τέτοιο ίσχυε στην πραγματικότητα. Εκείνη μου απάντησε πικραμένα ότι αφήσανε το χωριό τους (το οποίο κατέλαβε το Ισραήλ) γιατί τους είχαν υποσχεθεί ότι θα φύγουν για λίγο και ότι θα επέστρεφαν σύντομα, ότι θα γύριζαν πίσω όταν θα λυνόταν το πρόβλημα…”.
Την Παλαιστίνη τη γνωρίζω μόνο από τον χάρτη
Οι παππούδες του αναγκάστηκαν να φύγουν από την Παλαιστίνη για να ξεφύγουν από τη βία που οδήγησε στη δημιουργία του σύγχρονου Ισραήλ. Το ονομάζουν Νάκμπα. Όπως πολλοί άλλοι Παλαιστίνιοι τότε, η οικογένειά του κατέφυγε στη Συρία που τους δέχτηκε ως πρόσφυγες. Τελικά εγκαταστάθηκαν σ’ έναν καταυλισμό προσφύγων έξω από τη Δαμασκό. “Εκεί γεννήθηκα κι εκεί έζησα όλη τη ζωή μου” λέει ο Χάλιντ, “σ’ έναν καταυλισμό που μοιάζει με πόλη. Είχε σχολεία και νοσοκομεία και άλλες υπηρεσίες, όλα σε μια περιοχή περίπου ενός μιλίου. Ήταν γεμάτο από Παλαιστίνιους. Εκεί ήταν το σπίτι μου”.
Οι γονείς του και τα αδέρφιά του έμειναν πίσω στη Συρία. Οι αδερφές του ζουν ακόμη στον ίδιο καταυλισμό στη Δαμασκό και οι γονείς του σε καταυλισμό της βόρειας Συρίας, όπου διέμενε κι αυτός με την οικογένειά του μέχρι το 2016. “Δυστυχώς ξεκίνησε ο εμφύλιος στη Συρία, χτυπήθηκαν οι καταυλισμοί μας, χάσαμε ανθρώπους. Ο καταυλισμός δεν ήταν πλέον ασφαλής για μας τους αμάχους. Ο πόλεμος ακολούθησε κι εμάς τους Παλαιστίνιους που ζούσαμε στους καταυλισμούς κι έτσι ήταν αναγκαστική η λύση της φυγής”, ομολογεί.
Είναι η ιστορία των νεότερων Παλαιστίνιων προσφύγων. Κουρασμένοι, μηδαμινοί, εξόριστοι και μόνοι βρίσκονται στην άκρη της πραγματικότητας, είναι μαζί με τους υπόλοιπους εκτοπισμένους, τα “απορρίμματα” του δυτικού κόσμου.
Ο Χάλιντ σηκώνει τώρα στους ώμους του, πέρα από τις τραγικές ιστορίες της οικογένειάς του και του διπλού εκτοπισμού των Παλαιστινίων (1948 και1967), την ωμή αλήθεια και τον πόνο του δικού του ξεριζωμού. Άλλη μία ιστορία απώλειας συγγενών, φίλων, γειτόνων, ονείρων, σπιτιών και νοικοκυριών, που χάθηκαν μέσα στα συντρίμμια του συριακού πολέμου. Είναι η ιστορία των νεότερων Παλαιστίνιων προσφύγων. Κουρασμένοι, μηδαμινοί, εξόριστοι και μόνοι βρίσκονται στην άκρη της πραγματικότητας, είναι μαζί με τους υπόλοιπους εκτοπισμένους, τα “απορρίμματα” του δυτικού κόσμου.
Είμαι Παλαιστίνιος Σύρος, είμαι δύο φορές πρόσφυγας
“Είμαστε άλλη μία γενιά αντιμέτωπη με τον ξεριζωμό”, λέει. “Εμείς οι Παλαιστίνιοι είμαστε χωρίς πατρίδα. Ποτέ δεν είχαμε στον ήλιο μοίρα”.
Ο Χάλιντ δεν έχει επισκεφτεί ποτέ στην πατρίδα του, την Παλαιστίνη. “Τη γνωρίζω μόνο από τον χάρτη” λέει πικραμένα. “Πιστεύω ότι η λέξη ‘Παλαιστίνη’ έχει γίνει πλέον ένας εμπορικός όρος. Αυτή η ιστορία ξεκίνησε πριν από 72 χρόνια. Ο πατέρας μου έζησε και πέθανε πρόσφυγας, φοβάμει ότι το ίδιο θα συμβεί και για μένα και τα παιδιά μου καθώς δεν ξέρω μέχρι πότε θα συνεχίσουμε να είμαστε σ’ αυτή την κατάσταση. Δυστυχώς κανένας δεν ενδιαφέρεται πλέον για εμάς. Ούτε οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι μας αναγνωρίζουν. Ζούσαμε σε καταυλισμό στη Συρία, μας έδιναν ένα διαβατήριο αλλά δεν είχαμε ποτέ βίζα. Μας αναγνωρίζουν όλοι ως πρόσφυγες που ζούμε εκτός Παλαιστίνης, αλλά δεν έχουμε δικαιώματα. Είμαστε ξεχασμένοι απ’ όλον τον κόσμο”.
Υπάρχουν και αυτοί που τους εκμεταλλεύεται ακόμη και ο ίδιος ο Θεός, έγραφε ο Πεσόα. Ο Χάλιντ όμως δεν παραπονιέται, δεν αποδίδει ευθύνες σε κανέναν. Πιστεύει πως σ’ έναν βαθμό ευθύνονται και οι Παλαιστίνιοι για όσα περνούν σήμερα. “Εχουμε κόμματα στην Παλαιστίνη τα οποία μαλώνουν μεταξύ τους, η κατάσταση επιδεινώνεται, φταίμε κι εμείς οι ίδιοι” λέει.
Καταφεύγει, λοιπόν, όπως άλλωστε κάνουμε όλοι, στην ελπίδα: “Θέλω να ζήσω σε κάποια χώρα όπου να με σέβονται ως οντότητα, να έχω τα ανθρώπινα δικαιώματά μου, τίποτα άλλο” λέει, “δεν θέλω τα παιδιά μου να ζήσουν την ταλαιπωρία που ζήσαμε εμείς”.
“Είμαι Παλαιστίνιος Σύρος. Αυτό σημαίνει ότι είμαι πρόσφυγας δύο φορές!Κατάγομαι από ένα χωριό που ανήκε στη Βόρεια Παλαιστίνη το οποίο έχει καταλάβει το Ισραήλ, οπότε δεν έχω δικαίωμα να γυρίσω στην πατρίδα μου. Κάθε άνθρωπος θέλει να έχει τη δική του πατρίδα και φυσικά αν είχα τη δυνατότητα να επιστρέψω στην Παλαιστίνη, θα επέστρεφα εκεί. Μακάρι να μπορέσουμε κάποτε να έχουμε μία πατρίδα. Δυστυχώς όμως είμαστε Παλαιστίνιοι πρόσφυγες και το μόνο που θέλουμε είναι, αν μη τι άλλο, κάποια άλλη πατρίδα που θα μας παραχωρήσει τα διακαιώματά μας. Αν πάρω άδεια παραμονής στην Ελλάδα και μπορώ να εξασφαλίσω το μέλλον των παιδιών μου εδώ, θα συνεχίσω να ζω στην Ελλάδα. Διαφορετικά θα προσπαθήσω να πάω σε κάποια άλλη χώρα. Δεν θα σταματήσω ποτέ να ψάχνω ένα σπίτι και μία πατρίδα”, καταλήγει.
Φωτογραφία: O Χάλιντ με τα πέντε παιδιά του 11,9,7 και 5 ετών και 8 μηνών.
*Το πρόγραμμα REACT (Refugee, Assistance, Collaboration, Thessaloniki) αποτελεί μέρος του προγράμματος “ESTIA 2021: Στεγαστικό πρόγραμμα για αιτούντες διεθνή προστασία”, που υλοποιείται από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Είναι Εταιρικό σχήμα με συντονιστή εταίρο τον Δήμο Θεσσαλονίκης στο οποίο συμμετέχουν και οι ακόλουθοι δήμοι και φορείς: Δήμος Νεάπολης-Συκεών, Δήμος Καλαμαριάς, Ανατολική Α.Ε. (Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρεία Ο.Τ.Α Ανατολικής Θεσσαλονίκης), ΜΑΘ ΑΑΕ/ΟΤΑ (Μητροπολιτική Αναπτυξιακή Θεσσαλονίκης, Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρεία ΟΤΑ), ΧΑΝΘ- Χριστιανική Αδελφότης Νέων Θεσσαλονίκης, PRAKSIS- Προγράμματα Ανάπτυξης Κοινωνικής Στήριξης και Ιατρικής Συνεργασίας, ΑΡΣΙΣ- Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων.
