Τεταμένη είναι κατάσταση στην Τουρκία μετά την κοινή δήλωση των 103 απόστρατων ναυάρχων όπου καλούσαν την κυβέρνηση Ερντογάν να σταματήσει οποιαδήποτε συζήτηση για την κατάργηση της συνθήκης του Μοντρέ για τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων, κατηγορώντας την επίσης για την “ισλαμοποίηση” των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Σήμερα το πρωί (Δευτέρα 5/4), η τουρκική αστυνομία προχώρησε στη σύλληψη του Τζέμ Γκιουρντενίζ και τουλάχιστον ακόμη εννέα απόστρατων ναυάρχων.
Σημειώνεται ότι η παρέμβαση των 103 προκάλεσε πολιτικές αναταράξεις, ο Ερντογάν φοβάται πραξικόπημα και συγκαλεί έκτακτη κυβερνητική σύσκεψη, ένω ο Γενικός Εισαγγελέας της Άγκυρας ξεκίνησε έρευνα εναντίον των συντακτών της δήλωσης, η οποία δημοσιεύτηκε υπό τον τίτλο “Διακήρυξη Μοντρέ από 103 ναυάρχους” σε ιστότοπους και μέσα κοινωνικής δικτύωσης το βράδυ του Σαββάτου, θεωρώντας ότι αποτελεί παρέμβαση στους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας και τη λαϊκή βούληση.
Όπως αναφέρουν τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, έχουν διαπιστωθεί τα ονόματα των απόστρατων ναυάρχων που πρωτοστάτησαν στην σύνταξη της ανακοίνωσης και οι οποίοι αναμένεται να κληθούν για ανάκριση.
Σύμφωνα με όσα μετέδωσε το Open ξεκίνησαν οι συλλήψεις ναυάρχων ανάμεσα στους οποίους είναι και ο Τζον Γκιουρντενίζ ο οποίος θεωρείται “πατέρας” της Γαλάζιας Πατρίδας.
Τη σύλληψη του Γκιουρντενίζ επιβεβαίωσε η σύζυγός του με ανάρτησή της στο Twitter, όπου αναφέρει ότι η αστυνομία συνέλαβε τον άντρα της.
“Λίγο πριν, στις 18:30 το πρωί, η αστυνομία εισέβαλε στο σπίτι μας και συνέλαβε τον Τζεμ”, αναφέρει η κ. Γκουρντενίζ.
Έκτακτη σύσκεψη υπό τον Ερντογάν
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η κυβερνητική σύσκεψη θα πραγματοποιηθεί στις 15.00 το μεσημέρι. Λίγες ώρες αργότερα, στις 18.00, συγκαλείται η Κεντρική Επιτροπή του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης με μοναδικό θέμα συζήτησης την ανακοίνωση των ναυάρχων.
Εκτός από το ΑΚΡ, έντονη ήταν και η αντίδραση του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, κυβερνητικού συμμάχου του Ερντογάν, αρχηγού των Γκρίζων Λύκων και του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης.
“Πρέπει να καθαιρεθούν από τον βαθμό τους όλων των ναυάρχων που υπογράφουν το κείμενο το οποίο δημοσιοποιήθηκε μεσάνυχτα και φέρει τα χαρακτηριστικά ενός προνουντσιαμέντο. Πρέπει να τους αφαιρεθούν όλα τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα και να κοπεί η σύνταξή τους. Πρέπει να γίνει πολύπλευρη δικαστική και διοικητική έρευνα για την ανακοίνωση. Το ζήτημα αφορά την πατρίδα, τη δημοκρατία, τη λαϊκή βούληση. Το κόστος του συμβιβασμού και τη καθυστέρησης θα είναι μεγάλο”, ξεκαθαρίζει ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί.
Η κεμαλική αντιπολίτευση του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) αμφισβήτησε τα σενάρια πραξικοπήματος με τονπρόεδρο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου να μιλά για “ψευδεπίγραφες ατζέντες” που αποπροσανατολίζουν τον λαό από τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή την στιγμή. “Η μοναδική πραγματική ατζέντα του λαού μας είναι το καλάθι της νοικοκυράς. ‘Μεγάλε’ και ‘διάσημε’ οικονομολόγε Ερντογάν, θα σε κάνω να αντιμετωπίσεις την οικονομική καταστροφή που προκάλεσες”, προειδοποιεί ο Κιλιτσντάρογλου.
“Ξυπνήσαμε το πρωί και είδαμε ότι απόστρατοι ναύαρχοι βαρέθηκαν τη ζωή τους και εξέδωσαν μια διακήρυξη. Προσωπική μου άποψη είναι ότι πρόκειται για μια σαχλαμάρα. Η Τουρκία έχει υποφέρει πολλά από τέτοιες σαχλαμάρες. Τέτοιες μεταμεσονύχτιες ανακοινώσεις θυμίζουν γενικά πραξικοπήματα άλλων εποχών στην Τουρκία, ανέφερε η Μεράλ Ακσενέρ, πρόεδρος του μικρότερου εθνικιστικού Καλού Κόμματος.
“Όλοι θα έπρεπε να έπρατταν το καθήκον τους όταν ήταν εν ενεργεία. Δεν είδα να κάνουν κάτι για τα νησιά που έχει υπό κατοχή η Ελλάδα. Αν δεν τους αρέσει η αντιπολίτευση, ας ιδρύσουν κόμμα”, είπε η Ακσενέρ.
Ωστόσο, συντάχτηκε και με την γραμμή του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου κάνοντας λόγο για προσπάθεια αλλαγής της ατζέντας από την Κυβέρνση Ερντογάν: “Δεν μπορούν (σ.σ. οι ναύαρχοι) να γίνουν αιτία με πράξεις που θυμίζουν πραξικόπημα να συγκαλύψουν την πραγματική ατζέντα. Δεν έχουν τέτοιο δικαίωμα και είναι πέραν των ορίων τους. Εμείς σε αυτή τη χώρα πρέπει να συζητήσουμε για τα βάσανα 104 νέων, για τα προβλήματα 104 μικρομεσαίων επιχειρηματιών, για τα προβλήματα της γυναίκα που δεν έχει να βάλει τη χύτρα».
Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος του Τούρκου προέδρου, Φαχρετίν Αλτούν, σε ανάρτησή του στο Twitter, έκανε λόγο για Πέμπτη Φάλαγγα.
“Και τι έγινε; Μερικοί απόστρατοι ναύαρχοι μαζεύτηκαν και εξέδωσαν μία “ανακοίνωση”. Αμέσως οι “πεμπτοφαλαγγίτες” ενθουσιάστηκαν. Καθίστε κάτω. Εκείνη η Τουρκία ανήκει στο παρελθόν! Το έθνος αυτό απέδειξε το πώς αντιμετωπίζει τους θιασώτες των πραξικοπημάτων στις 15 Ιουλίου. Να ξέρετε τα όριά σας! Ποιοι νομίζετε ότι είστε; Με ποιο δικαίωμα κουνάτε το δάχτυλο στους νόμιμους εκπροσώπους της λαϊκής βούλησης; Η Τουρκία είναι Κράτος Δικαίου. Να μην το ξεχνάτε αυτό. Δεν θα βλάψουν τη δημοκρατία μας όσοι τη θέλουν υπό κηδεμονία. Τα καταπιεσμένα υποχείρια των ξένων δυνάμεων δεν θα ανακόψουν την πορεία της Τουρκίας που γίνεται ισχυρή”, έγραψε ο εκπρόσωπος του Ερντογάν.
Tο κείμενο των 103
Οι απόστρατοι ναύαρχοι εκφράζουν στο κείμενο τους την ανησυχία τους για το άνοιγμα της συζήτησης για τη Συνθήκη του Μοντρέ ενώ παράλληλα καταδικάζουν την παρουσία ενός ανώτατου αξιωματικού του Ναυτικού στις εγκαταστάσεις μίας ισλαμικής αδελφότητας με ράσο και σαρίκι, τονίζοντας ότι οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις και το Πολεμικό Ναυτικό απομακρύνονται από την πορεία που χάραξε ο Ατατούρκ.
Στην ανακοίνωσή τους οι 103 απόστρατοι ναύαρχοι επισημαίνουν μεταξύ άλλων:
«Τα Τουρκικά Στενά είναι μια από τις σημαντικότερες θαλάσσιες οδούς στον κόσμο και το καθεστώς τους διέπονταν καθ’ όλη τη διάρκεια της Ιστορίας από διεθνείς συνθήκες. Η τελευταία από αυτές τις συνθήκες, εκείνη του Μοντρέ, που προστατεύει τα δικαιώματα της Τουρκίας με τον καλύτερο τρόπο, δεν αποτελεί μόνο ένα συμβόλαιο για το καθεστώς διελεύσεων από τα Τουρκικά Στενά, αλλά αποτελεί μία μεγάλη διπλωματική νίκη της Τουρκίας με την οποία ανέκτησε τα πλήρη δικαιώματα κυριαρχίας στην Κωνσταντινούπολη, το Τσανάκκαλε (Δαρδανέλια), τη Θάλασσα του Μαρμαρά και τα Στενά, συμπληρώνοντας τη Συνθήκη της Λωζάννης.
Η Συνθήκη του Μοντρέ είναι βασικό έγγραφο για την ασφάλεια των Παρευξείνιων Χωρών και μετέτρεψε τη Μαύρη Θάλασσα σε μια θάλασσα ειρήνης. Το Μοντρέ, είναι ένα συμβόλαιο που σε περίπτωση πολέμου προστατεύει την Τουρκία από το να εισέλθει ακούσια σε αυτόν, στο πλευρό ενός από τα εμπόλεμα μέρη. Το Μοντρέ επέτρεψε στην Τουρκία να διατηρήσει την ουδετερότητά της κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για αυτούς και για παρόμοιους λόγους, πιστεύουμε ότι θα πρέπει να αποφεύγεται οποιαδήποτε λεκτική αναφορά και πράξη, που θα άνοιγε τη συζήτηση / θα έθετε στο τραπέζι των συζητήσεων τη σημαντική για την επιβίωση της Τουρκίας Συνθήκη του Μοντρέ”.
Η Συνθήκη του Μοντρέ
Η Συνθήκη του Μοντρέ σε συνδυασμό με εκείνη της Λωζάννης θεωρούνται οι διεθνείς ιδρυτικές πράξεις της Τουρκικής Δημοκρατίας και οι συνθήκες με τις οποίες κατοχυρώθηκε η πλήρης ανεξαρτησία της χώρας, συμπεριλαμβανομένης και της πλήρους κυριαρχίας του τουρκικού κράτους στα Στενά.
H Συνθήκη του Μοντρέ αφορά άμεσα και την Ελλάδα, καθώς επηεράζει και το καθεστώς των ελληνικών νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου και είναι συμβαλλόμενο μέρος αυτής.
Η Συνθήκη του Μοντρέ ή αλλιώς η Συνθήκη για το καθεστώς των Στενών, υπογράφηκε στις 20 Ιουλίου 1936 στην ελβετική πόλη Μοντρέ. Με τη συνθήκη παραχωρήθηκε στην Τουρκία ο πλήρης έλεγχος επί των Στενών, της δόθηκε το δικαίωμα να διατηρεί σε αυτά στρατιωτικές δυναμείς, καταργώντας τους σχετικούς περιορισμούς της προγενέστερης Συνθήκης της Λωζάννης του 1923. Εξασφάλιζε παράλληλα την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Επιτρέπει επίσης τη διέλευση πολεμικών πλοίων των παρευξείνιων χωρών με ειδοποίηση μιας εβδομάδας και υπό κάποιους όρους εκτοπίσματος, μεγέθους, οπλισμού. Περιορίζει, ωστόσο, σημαντικά το πέρασμα των πολεμικών πλοίων που δεν ανήκουν στα παρευξείνια κράτη, θέτοντας όρια στο εκτόπισμά τους και τον οπλισμό που φέρουν, ενώ επιβάλλει επίσης προειδοποίηση διέλευσης.
Συμβαλλόμενα μέρη είναι η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Σοβιετική Ένωση, η Τουρκία, η Αυστραλία, η Γαλλία, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γιουγκοσλαβία.
