Με μεγάλο νικητή το οικολογικό, αριστερό και αυτονομιστικό κόμμα των ιθαγενών Ίνουιτ, Ataqatigiit έληξε η εκλογική αναμέτρηση στη Γροιλανδία που συγκέντρωσε τα βλέμματα του διεθνούς Τύπου, πρώτη φορά τόσο έντονα για εκλογές σε αυτήν την απομακρυσμένη, αλλά τόσο σημαντική από γεωστρατηγική σκοπιά, γωνιά του κόσμου. Οι κάτοικοι της Γροιλανδίας, του μεγαλύτερου όσο και πιο άγνωστου ίσως νησιού της υφηλίου, προσήλθαν σε διπλές κάλπες για να εκλέξουν αφενός το νέο τους κοινοβούλιο και αφετέρου τις νέες δημοτικές διοικήσεις της αυτόνομης περιοχής που τυπικά υπάγεται ακόμη στην υψηλή εποπτεία της Δανίας. Οι βουλευτικές εκλογές ήταν ταυτόχρονα και ένα άτυπο δημοψήφισμα για την εξαιρετικά αμφιλεγόμενη εξόρυξη σπάνιων γαιών σε γροιλανδικό έδαφος, προοπτική που δίχασε τις πολιτικές δυνάμεις και την κοινωνία του νησιού.
Το Ataqatigiit πήρε το 36,6% των ψήφων και 12 έδρες, οι απερχόμενοι συμπολιτευόμενοι Σοσιαλδημοκράτες του Siumut το 29,4% και δέκα έδρες, τρίτο τερμάτισε το λαϊκιστικό κεντροδεξιό κόμμα Naleraq με 12,1% και τέσσερις έδρες, ενώ τέταρτοι κατετάγησαν οι επίσης συγκυβερνώντες φιλελεύθεροι Δημοκράτες με 9,1% και τρεις έδρες.
Σε πρώτη ανάγνωση, το αποτέλεσμα θεωρείται ευθεία αποδοκιμασία από την γροιλανδική κοινωνία των εξορύξεων, καθώς οι περισσότεροι κάτοικοι αντιδρούν στη μετατροπή της Νότιας Γροιλανδίας σε “παγκόσμιο ορυχείο” σπάνιων γαιών. Οι Ίνουιτ και ο 34χρονος αρχηγός τους, Μούτε Εγκέντε δεν μπορούν να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση 16 κοινοβουλευτικών εδρών στο 31μελές κοινοβούλιο της χώρας. Επομένως, οι όποιες πολιτικές ζυμώσεις γίνουν για τον σχηματισμό κυβέρνησης θα τραβήξουν τους ιθαγενείς σε ένα τραπέζι διαπραγματεύσεων, όπου τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα θα απαιτούν παραχωρήσεις και συμβιβασμούς – ειδικά στο θέμα των εξορύξεων και της εκμετάλλευσης του γροιλανδικού υπεδάφους.
Οι πρόωρες αυτές εθνικές εκλογές ουδέποτε θα συγκέντρωναν την προσοχή της διεθνούς κοινής γνώμης, αν ειδικά φέτος τα βασικά διακυβεύματα της αναμέτρησης δεν σχετίζονταν τόσο έντονα με τη διεθνή πολιτική και οικονομική σκηνή. Η Γροιλανδία είναι μια από τις πρώτες περιοχές της Γης που ζει τις τρομακτικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, καθώς το περίφημο Φύλλο Πάγου της (Greenland Ice Sheet) χάνει κάθε χρόνο χιλιάδες τόνους παγετώνων που λιώνουν και χύνονται στον ωκεανό λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Παράλληλα, βρίσκεται στην “είσοδο” του Βόρειου Ατλαντικού Περάσματος προς την Αρκτική και κυρίως διαθέτει το μεγαλύτερο διαπιστωμένο κοίτασμα σπάνιων γαιών και ορυκτών στο Δυτικό Ημισφαίριο στην περιοχή του Κβάνεφελντ.
Αυτή ακριβώς η συνδυασμένη πρωτοτυπία έφερε τη Γροιλανδία από το πουθενά στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας. Ο κυβερνητικός συνασπισμός ανάμεσα στους κεντροαριστερούς Σοσιαλδημοκράτες και τους φιλελεύθερους Δημοκράτες κατέρρευσε στο κοινοβούλιο της πρωτεύουσας Νούουκ έπειτα από πολύμηνες διεργασίες, λόγω των έντονων εσωτερικών κραδασμών που προκάλεσε η συμφωνία έναρξης εξορύξεων στο πεδίο του Κβάνεφελντ. Τη συμφωνία υπέγραψε ο απερχόμενος πρωθυπουργός, Κιμ Κίλσεν με την κινεζο-αυστραλιανή κοινοπραξία των Greenland Minerals και Shenghe Resources, εταιρείες στις οποίες οι Κινέζοι διαθέτουν τη διπλή και απόλυτη πλειοψηφία σε μετοχές, μάνατζμεντ και διοικητικά στελέχη.
Με αυτή τη συμφωνία, το Πεκίνο βρέθηκε να κατέχει άμεσα ή έμμεσα, μέσω κρατικών εταιρειών ή κοινοπρακτικών σχημάτων, το 90% των ορυχείων και των σχεδιαζόμενων επεκτάσεων σε εξορύξεις σπάνιων γαιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Μάλιστα, οι επίσημες ανακοινώσεις έκαναν λόγο για μια επένδυση σε βάθος 37 ετών που θα απέφερε 240 εκατομμύρια δολάρια για κάθε έτος εξορύξεων στα κρατικά ταμεία της γροιλανδικής αυτόνομης κυβέρνησης και θα δημιουργούσε 700 νέες θέσεις εργασίας σε μια περίοδο όπου μεταξύ άλλων τα ποσοστά αυτοκτονίας λόγω ανεργίας έχουν αυξηθεί κατά 46% μέσα σε δύο χρόνια για μια κοινότητα μόλις 56.000 μόνιμων κατοίκων, εκ των οποίων, οι 6.700 είναι άνεργοι για τουλάχιστον τρία χρόνια. Μάλιστα περίπου 300 από αυτούς τους μακροχρόνια άνεργους είναι μόνιμοι κάτοικοι του Νάρσακ, του πλησιέστερου οικισμού στο σχεδιαζόμενο ορυχείο του Κβάνεφελντ.
Στα χαρτιά, επομένως, η κινεζική εξορυκτική βούληση έμοιαζε ένα πολύ ελκυστικό πακέτο για πολιτική και επικοινωνιακή εκμετάλλευση και οικονομική αναζωογόνηση. Δεν συμφωνούσαν όμως όλοι με αυτόν τον σχεδιασμό. Η πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Κίλσεν να υπογράψει συμφωνία με τους Κινέζους έφερε αλυσιδωτές αντιδράσεις. Οι Σοσιαλδημοκράτες του συγκυβερνώντος κόμματος Siumut έριξαν τον Κίλσεν από την αρχηγία του σχηματισμού τους τον περασμένο Νοέμβριο και επέβαλαν ως νέο αρχηγό τους, τον παλιό υπουργό Έρικ Γιένσεν. Ο Γιένσεν, αμέσως μόλις εξελέγη πρόεδρος του Siumut εξέφρασε την αντίθεση του στην συμφωνία εκχώρησης δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης με το υπονοούμενο πως αυτή θα διατάρασσε τις σχέσεις της αυτόνομης περιοχής με τη μητρόπολη, Δανία και γενικότερα τη Δύση, δηλαδή τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μόλις ο Γιένσεν αμφισβήτησε τη συμφωνία, οι συμπράττοντες στον κυβερνητικό συνασπισμό Δημοκράτες, που κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος με τον νέο πρόεδρο των Σοσιαλδημοκρατών, απέσυραν την ψήφο εμπιστοσύνης τους προς την κυβέρνηση στην πρώτη προγραμματισμένη συνεδρίαση του κοινοβουλίου για την επικύρωση της συμφωνίας, τον περασμένο Φεβρουάριο και η χώρα οδηγήθηκε κατά αυτόν τον τρόπο στις πρόωρες εκλογές που πήραν τη μορφή δημοψηφίσματος για το “ναι” ή το “όχι” στην εξόρυξη – όπου στο “ναι” εμπεριέχονται ως αντιμέτωπα τα αντιτιθέμενα σχέδια της Κίνας και της Δύσης, δηλαδή των Ηνωμένων Πολιτειών. Με το “όχι” τάχθηκε κάθετα μόνο το κόμμα των Ίνουιτ Ataqatigiit που υποστηρίζει πως οι εξορύξεις και το ενδιαφέρον το οποίο αυτές έχουν συγκεντρώσει, θα πλήξουν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής της πλειοψηφίας των κατοίκων της Γροιλανδίας. Οι Γροιλανδοί, ειδικά οι Ίνουιτ (Εσκιμώοι) ιθαγενείς, βιοπορίζονται από την αλιεία, την κτηνοτροφία και τη γεωργία. “Ουδείς αγοράζει και τρώει κρέας από μια φάρμα που βρίσκεται δίπλα σε ορυχείο ουρανίου”, ήταν ένα από τα βασικά προεκλογικά συνθήματα τους, πολύ περισσότερο μάλιστα όταν το 80% των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων της Γροιλανδίας βρίσκεται σε μια ακτίνα 12 χιλιομέτρων από το Κβάνεφελντ, καθώς μόνο εκεί επικρατούν καιρικές συνθήκες φιλικές προς τη μαζική εκτροφή ζώων.
Οι σπάνιες γαίες και τα ορυκτά στην περιοχή του Κβάνεφελντ, όπως ο μοζανίτης, ο τσερίτης και ο γαδολινίτης, χρησιμοποιούνται στην παραγωγή μπαταριών, ηλεκτρονικών ειδών, κινητών τηλεφώνων και αυτοκινήτων κινούμενων με ηλεκτρική ενέργεια, για αυτό και οι υποστηρικτές της εξόρυξης δεν χάνουν την ευκαιρία να υπερτονίζουν το “πράσινο” αποτύπωμα των εξορυκτικών εργασιών σε ένα αρκετά οξύμωρο σχήμα, αν σκεφτεί κανείς πως η εξόρυξη θα δεσμεύσει μια τεράστια περιοχή, εξαφανίζοντας πολύ από το μοναδικό πράσινο που διαθέτει η Γροιλανδία για την κτηνοτροφία των παραγωγών της. Την ίδια στιγμή, στα έγκατα του βουνού Κουανερσούιτ, όπου σχεδιάζεται η εγκατάσταση του βασικού ορυχείου, και όπως συμβαίνει σε όλες τις υπόγειες περιοχές όπου παρατηρείται συγκέντρωση των χημικών στοιχείων των σπάνιων γαιών, υπάρχει ένα πολύ μεγάλο, αν και απροσδιόριστο ως προς τον συνολικό όγκο του, κοίτασμα ουρανίου που ως γνωστόν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας και όπλων.
Ο εντοπισμός αυτού ακριβώς του κοιτάσματος πριν από δύο χρόνια, είχε κάνει τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ να εκφραστεί με τον γνωστό του τρόπο για τις προοπτικές ανάπτυξης της Γροιλανδίας με βάση πια όχι την αλιεία ή την κτηνοτροφία στις οποίες βασίζεται σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν η τοπική οικονομία, αλλά την εξορυκτική βιομηχανία, εφόσον η κυβέρνηση στο Νούουκ έβαζε πωλητήριο στο σύνολο του νησιού που θα περνούσε στην ιδιοκτησία των Ηνωμένων Πολιτειών, “όπως είχε γίνει με την Αλάσκα”, που η Ουάσιγκτον είχε αγοράσει από την αυτοκρατορική Ρωσία τον 19ο αιώνα. Μέσα στην ιδιόμορφη διατύπωση του, ο Αμερικανός πρόεδρος ομολογούσε πως στην κούρσα που ξεκίνησε καταρχάς για έναν και μόνο δρομέα θα κέρδιζαν χωρίς αντίπαλο οι Κινέζοι που έχουν καμουφλαριστεί κάτω από το κοινοπρακτικό σχήμα της αυστραλιανής Greenland Minerals. Ας σημειωθεί πως η εταιρεία εξαγοράστηκε επί τούτου από το Πεκίνο, όταν πριν από δεκαπέντε χρόνια ξεκίνησε τις πρώτες προκαταρκτικές έρευνες στην περιοχή, ενώ την ίδια περίοδο οι Αμερικανοί απλώς είχαν στρέψει την προσοχή τους αλλού, για την ακρίβεια στη Μέση Ανατολή. Με άλλα λόγια, οι Κινέζοι μαγείρεψαν πολύ προτού οι Αμερικανοί πεινάσουν και καταφύγουν σε άκομψες προτάσεις εξαγοράς της Γροιλανδίας, για να παρεμποδίσουν την κινεζική πολιτική και οικονομική επέκταση στον δρόμο προς την Αρκτική.
Ο πανικός των Δυτικών μπροστά στην κινεζική επιρροή στη Γροιλανδία και συνακόλουθα την αναζωπύρωση του αιτήματος πλήρους ανεξαρτησίας του νησιού από την Κοπεγχάγη με όχημα πλέον και την έγκριση της εξόρυξης στο Κβάνεφελντ και τα κρατικά έσοδα που θα προκύψουν για τον τοπικό προϋπολογισμό από την εκμετάλλευση των ορυχείων και τις κινεζικές ενισχύσεις, ώθησε παραμονές των εκλογών το γνωστό think tank Polar Research Policy Initiative, που εδρεύει στο Λονδίνο και προωθεί μια επιθετική ατζέντα εκμετάλλευσης των ορυκτών στην Αρκτική της κλιματικής αλλαγής, να απαιτήσει από την Ουάσιγκτον την ενεργοποίηση των “Πέντε Ματιών”. Το Ινστιτούτο ζητάει τον συντονισμό των μυστικών υπηρεσιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία, τη Νέα Ζηλανδία, την Αυστραλία και τον Καναδά, με άλλα λόγια τον πυρήνα της λεγόμενης Αγγλόσφαιρας, προκειμένου να κοπούν μια και έξω οι όποιοι δεσμοί σφυρηλατούνται ανάμεσα στο Πεκίνο και το Νούουκ. Αυτή η κίνηση, από μόνη της και ανεξαρτήτως αποτελεσμάτων, λέει πάρα πολλά για το διπλωματικό παρασκήνιο και την κεφαλαιώδη σημασία που προσδίδουν στη Γροιλανδία οι διαμορφωτές της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής με το βλέμμα στην Αρκτική και τα κοιτάσματα πετρελαίου, φυσικού αερίου και σπάνιων γαιών που βρίσκονται στην πάλαι ποτέ αφιλόξενη γη πέρα από τους πάγους.
