O επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, πρώην Επιστημονικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Προμηθέα και πρόεδρος του Πολιτιστικού Ιδρύματος 1948 μίλησε στο Κοσμοδρόμιο για τις επικείμενες κυπριακές κοινοβουλευτικές εκλογές, την επιρροή του εθνικού ζητήματος στα πολιτικά πράγματα, το κομματικό και πολιτικό σύστημα του νησιού και την κληρονομιά που άφησε η εμπειρία διακυβέρνησης της Αριστεράς. Ολόκληρη η συνέντευξη στο κανάλι του Κοσμοδρομίου στο YouTube.

Στο τέλος του μήνα οι πολίτες της Κύπρου προσέρχονται στις κάλπες για την ανάδειξη των 56 βουλευτών της Βουλής των Αντιπροσώπων. Η εντύπωση μας τα προηγούμενα χρόνια ήταν πως το Κυπριακό ζήτημα και η οικονομία είναι τα ζητήματα εκείνα που απασχολούν τους ψηφοφόρους. Στη φετινή συγκυρία όμως η διαχείριση της πανδημίας και η διαφθορά φαίνεται να έχουν κεντρικό ρόλο στον δημόσιο λόγο. Τι ισχύει τελικά, υπάρχει σε αυτές τις εκλογές ένα μόνο διακύβευμα των εκλογών ή μιλάμε για πολυθεματική αναμέτρηση;

Νομίζω πως αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει αυτό που θα λέγαμε το υπερκυρίαρχο ζήτημα, που να απλώνει τη σκιά του πάνω στα άλλα όπως ορθά επισήμανες ότι συνέβαινε επί δεκαετίες με το Κυπριακό ή τα προηγούμενα χρόνια με την οικονομία (ειδικότερα την οικονομική κρίση), τα δύο δηλαδή ζητήματα δηλαδή που έχουν καθορίσει τις επιλογές των Κύπριων ψηφοφόρων στη μετά το 1974 περίοδο.

Έχουμε λοιπόν μια μετατόπιση της ατζέντας, έχουμε νέα ζητήματα που δεν διαδραμάτιζαν καθοριστικό ρόλο στις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, για παράδειγμα το θέμα της διαφθοράς ιεραρχείται ως ένα από τα πλέον σημαντικά ή τουλάχιστον φαίνεται να απασχολούν περισσότερο από τα παραδοσιακά μεγάλα θέματα. Η διαφθορά και η διαχείριση της πανδημίας με ό,τι αυτά συνεπάγονται είναι μέσα στα 3-4 πλέον σημαντικά θέματα, θεωρώ απολύτως φυσιολογικά με τα γεγονότα των τελευταίων ενός-δύο ετών, την πανδημία και τον τρόπο διαχείρισής της, τις αποκαλύψεις γύρω από την διαφθορά στην Κύπρο με τα χαρακτηριστικό το σκάνδαλό των διαβατηρίων, που συνιστά πτυχή της διαφθοράς καθώς η Κύπρος βασίζει από το ένα σκάνδαλο στο άλλο. Όλα αυτά αθροίζονται, αφήνουν το αποτύπωμα τους στον δημόσιο διάλογο και επηρεάζουν τις επιλογές των ψηφοφόρων.

Παραμένουν όμως κατά τη γνώμη μου σημαντικά τα ζητήματα της οικονομίας και ότι σχετίζεται με αυτήν αφού τα μέτρα που λαμβάνονται έχουν προφανή και εν πολλοίς αρνητικό αντίκτυπο σε κλάδους της οικονομίας, όχι άλλους υπάρχουν και κερδισμένοι. Δεν θα έλεγα λοιπόν πως όλες αυτές οι θεματικές είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους και δεν θεωρώ αφύσικο αυτό το γεγονός, είναι συνέπεια των εξελίξεων στην κοινωνία. Σχετικά με το Κυπριακό θα σημείωνα πως η κούραση που άρχισε να φαίνεται από το 2004 δεν αφήνει τον Κύπριο ψηφοφόρο να το ιεραρχεί τόσο υψηλά σε σταθερή βάση, επανέρχεται ως σημαντικό ζήτημα περιστασιακά και συγκυριακά, χωρίς να έχει πάψει να είναι σημαντικό αφού συνιστά υπαρξιακό ζήτημα για την Κυπριακή Δημοκρατία.

Μια ματιά στις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις και σε δημοσκοπήσεις φανερώνει πως παρότι ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ παραμένουν τα μεγαλύτερα κόμματα, την τελευταία δεκαετία έχουμε μια σταθερά πτωτική τάση όσον αφορά τα ποσοστά τους και περισσότερα μικρά κόμματα να εμφανίζονται στο προσκήνιο. Εκτιμάται πως το πολιτικό σύστημα μετά το 2016 βαίνει ως έχει προς σταθεροποίηση ή είναι υπαρκτός ο κίνδυνος ανατροπών που θα αλλάξει πλήρως τα πολιτικά δεδομένα, όπως βλέπουμε σε άλλες χώρες της Ευρώπης;

Η Κύπρος διατηρούσε ένα από τα πιο σταθερά πολιτικά και κομματικά συστήματα στον χώρο της Ευρώπης, ειδικά μετά το 1974, την εισβολή και το πραξικόπημα, που σταθεροποιείται ένα τετρακομματικό σύστημα, που σιγά-σιγά διευρύνεται. Οι πολιτικές αλλαγές που γίνονται στον υπόλοιπο ευρωπαϊκό χώρο ακόμη και στην Ελλάδα έρχονται στην Κύπρο παραδοσιακά με κάποια αργοπορία μερικές φορές δεκαετιών. Αυτό αποδίδεται στην αργοπορημένη προέλαση του καπιταλισμού στην Κύπρο, μετά από μια μεγάλη περίοδο οθωμανικής κατοχής, την αγγλική αποικιοκρατία, τα προβλήματα στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων, τις εξωτερικές επεμβάσεις με αποκορύφωμα το πραξικόπημα και την εισβολή, το δεδομένο μικρό μέγεθος της χώρας. Όλα αυτά αν τα μπλέξεις μαζί σου εξηγείται για στην Κύπρο έχουμε μια αργοπορημένη έκφραση φαινομένων που έχουν συμβεί πριν σε άλλες χώρες της Ευρώπης ή την Ελλάδα.

Αυτό που κατά τη γνώμη μου άλλαξε δραστικά την κατάσταση στην Κύπρο έχει επισυμβεί το 2004 με την διπλή συγκυρία της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση αφενός και η κορύφωση των προσπαθειών επίλυσης του Κυπριακού τότε με το Σχέδιο Ανάν. Και τα δύο αυτά λειτούργησαν ως επιταχυντές ιστορικών διεργασιών και εξελίξεων, διότι έκτοτε ο πολιτικός χρόνος στην Κύπρο φαίνεται να συμπυκνώνεται σε πολύ μικρές διαστάσεις. Από το 2004 έχουμε ένα πολιτικό σύστημα που δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστο από όλες αυτές τις αλλαγές αλλά για τους λόγους που αναφέραμε πριν όπως η ιστορία και το μέγεθος του νησιού, το πολιτικό και κομματικό μας σύστημα δεν βίωσε μέχρι τώρα τις ανατροπές που βίωσαν τα αντίστοιχα πολιτικά και κομματικά συστήματα άλλων χωρών της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Για παράδειγμα είχαμε πολύ έντονη οικονομική κρίση το 2013, θεωρώ εξίσου μεγάλη με την έκταση που είχε στην Ελλάδα, όμως ενώ στην Ελλάδα είδαμε μια τεράστια αναδόμηση του κομματικού συστήματος ενώ στην Κύπρο δεν το είδαμε αυτό.

Αυτό δεν σημαίνει πως δεν γίνονται διεργασίες στο κοινωνικό πεδίο, η Κύπρος έχει μπει αρκετά χρόνια σε ένα περίεργο σκηνικό ρευστοποίησης, με φαινόμενα όπως η αποστοίχιση από τα παραδοσιακά κόμματα, η μείωση των κομματικών ταυτίσεων, η απογοήτευση προς τους πολιτικούς θεσμούς αλλά δεν έχουμε αποκρυστάλωση όλων αυτών των τάσεων και διαδικασιών. Σωστά όμως παρατηρείς πως ο βαθμός δόμησης του κομματικού συστήματος γύρω από τα 3-4 κόμματα έχει παρέλθει. Τα 4 κόμματα άθροιζαν σε μια περίοδο μέχρι το 200 σχεδόν 80-85% του εκλογικού κόμματος, τώρα τα ποσοστά αυτά είναι πολύ μικρότερα, τα δύο μεγαλύτερα κόμματα από ένα άθροισμα περίπου 70% τώρα υπάρχει το ενδεχόμενο οριακά να είναι πάνω από 50% και το πολιτικό μας σύστημα από ένα αρκετά συναινετικό σύστημα όπως διαμορφώθηκε μετά το 1974 χαρακτηρίζεται πια από έντονη πόλωση. Οπότε το σκηνικό ευνοεί νέα και μικρότερα κόμματα, έχουμε μια Βουλή με οκτώ κόμματα και όλα δείχνουν πως θα έχουμε τουλάχιστον οκτώ και αυτή τη φορά, αλλά συνεχίζουμε να έχουμε αυτόν τον τριπολισμό με ΑΚΕΛ, ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ να αντέχουν έστω και με μικρότερους αριθμούς.

Έχω την αίσθηση πως η εκκρεμότητα του εθνικού ζητήματος έχει χρησιμοποιηθεί για την παγίωση της πολιτικής στασιμότητας και της πελατοκρατείας. Είναι αυτός ο ισχυρός δεσμός που έχουν τα τρία μεγαλύτερα κόμματα με την κυπριακή κοινωνία και επιτρέπει τις διαβόητες κουμπαριές ή έχει αποδυναμωθεί;

Εξακολουθεί να ισχύει σε έναν βαθμό. Το μέγεθος της Κύπρου ευνοεί αυτές τις καταστάσεις ακόμη και στη σφαίρα του μικρόκοσμου, όχι κατ’ ανάγκη στα πολύ μεγάλα ζητήματα. Δεδομένο είναι κατ’ εμέ ότι η εκκρεμότητα του Κυπριακού δεν αφήνει την κοινωνία, την πολιτεία, την οικονομία να λειτουργήσει φυσιολογικά, ορθολογικά, κανονικά, όπως θέλετε ονομάστε το. Είναι δυστυχώς ένα εμπόδιο που έχει αναγνωριστεί πολλές φορές κι από πολλούς ότι το Κυπριακό λειτουργεί με έναν τρόπο που δεν επιτρέπει να προωθήσουμε πολλά άλλα ζητήματα γιατί θεωρούμε ότι θα επιλυθούν ή καλύτερα να επιλυθούν όταν επιλυθεί πρώτα το μεγάλο ζήτημα του Κυπριακού.

Πρόκειται για ένα εκτεταμένο φαινόμενο στην Κύπρο, που αγγίζει μέχρι και τον μικρόκοσμο σε πολλά ζητήματα και θεωρώ πως μπορεί ο κόσμος στην Ελλάδα να το αντιληφθεί αυτό, αφού χαρακτηρίζει και την Ελλάδα. Η στασιμότητα στο Κυπριακό έχει συμβάλει στην διαιώνιση αυτών των πρακτικών, αφού μάθαμε να κρύβουμε –καλοπροαίρετα ίσως στην αρχή- τα προβλήματα κάτω από το χαλί. Αυτή η πρακτική έγινε θεσμός, έκτισε συνειδήσεις.

Νομίζω έχει δημιουργηθεί κι ένα κλίμα συντηρητικοποίησης, καθώς η προσδοκία της επανένωσης (με κάθε τρόπο) έχει γίνει το άλλοθι προοδευτικών δυνάμεων για την αδυναμία τους να ανατρέψουν τον πολιτικοκοινωνικό συσχετισμό.

Δυστυχώς σε μεγάλο βαθμό ισχύει αυτό. Αν και υπάρχει ποιοτική διαφορά, οι προοδευτικές και αριστερές δυνάμεις στην κυπριακή κοινωνία -οι οποίες ιστορικά έχουν λειτουργήσει στο περιθώριο για να είμαστε ειλικρινείς- δεν ήταν εμπλεκόμενες στην οικοδόμηση των πελατειακών σχέσεων δεν μπορείς να λειτουργείς εκτός κοινωνίας. Επομένως, σιγά-σιγά επηρεάζεσαι, αυτή είναι και μια διαπίστωση που έχει κάνει το κόμμα της Αριστεράς, ότι δεν αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα δραστικά. Για να είμαι ειλικρινής δεν ξέρω κατά πόσο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα δραστικά με την έννοια πως αυτές οι πρακτικές δεν έχουν να κάνουν μόνο με το ποιος κυβερνά, τις θεωρώ δομικές πρακτικές, εγγενείς στο καπιταλιστικό σύστημα. Και είναι λάθος να θεωρούμε καμιά φορά να νομίζουμε πως αυτά τα φαινόμενα συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα ή την Κύπρο.

Επανερχόμενος στο αρχικό ερώτημα το Κυπριακό έχει χρησιμοποιηθεί για να «δέσει» ανθρώπους με πολιτικούς χώρους. Για την Αριστερά και τις προοδευτικές δυνάμεις ευρύτερα το Κυπριακό έχει λειτουργήσει και ως περιορισμός και ως ευκαιρία. Περιορισμός γιατί δεν μπορεί να κάνει αυτές τις αλλαγές μέσα στην κοινωνία και «ευκαιρία» γιατί το να θέτεις ένα πρόγραμμα για μετασχηματισμό της κοινωνίας ενώπιον του εκλογικού σώματος σημαίνει πως διακινδύνευες το ρίσκο να μη γίνει αυτό αποδεκτό άρα ή θα αλλάξεις εσύ εντελώς είτε θα περιθωριοποιηθείς εντελώς από το κοινωνικό σώμα.

Ποια κληρονομιά, θετική ή αρνητική, αφήνει η εμπειρία της διακυβέρνησης από την Αριστερά και πώς αυτή χρωματίζει τις πιθανότητες ανάκαμψής της στην Κύπρο;

Πραγματικά τεράστιο θέμα, το οποίο συζητείται ενός της κυπριακής Αριστεράς από την περίοδο που αποφάσισε το ΑΚΕΛ ως θεσμικός εκπρόσωπος της Αριστεράς να διεκδικήσει εξουσία και μετά να συμμετέχει σε κυβερνητικό συνασπισμό. Είναι μια συζήτηση που ειδικά από το 2011 και την υπόθεση με την έκρηξη στο Μαρί έγινε σε καθεστώς πόλωσης και έντασης. Σε έναν βαθμό η πόλωση και η ένταση έχει φύγει, όσο απομακρυνόμαστε από μια χρονική περίοδο πιο νηφάλιες ερμηνείες επιτρέπονται, όμως το θέμα δεν έχει επιλυθεί και νομίζω μπορείτε να το καταλάβετε κι εσείς πολύ καλά, αφού είναι παρόμοιες οι συζητήσεις στην Ελλάδα και τη διεθνή Αριστερά και δεν υπάρχουν εύκολες και μονοσήμαντες απαντήσεις, διότι υπάρχουν γενικά και καθολικά ζητήματα που πρέπει να απαντήσει ένας αριστερός σχηματισμός αλλά υπάρχουν και ιδιαιτερότητες σε κάθε εθνικό πλαίσιο.

Το ΑΚΕΛ έναν χρόνο μετά τη λήξη της θητείας Χριστόφια σε ειδική συνδιάσκεψη που έκανε και αργότερα στο συνέδριο του 2015 διατύπωσε τη θέση πως η συμμετοχή δεν ήταν λάθος παρά τα επιμέρους λάθη που έχουν γίνει και ότι θα επιδιωχθεί ξανά, αν και υπήρξαν αρκετές αντίθετες φωνές εντός κόμματος και εκτός από την ευρύτερη Αριστερά. Σε ό,τι αφορά το θεσμικό αποτύπωμα, δεν άλλαξε κάτι δραστικά στο κράτος, την κυβέρνηση και την κοινωνία όμως άφησε πίσω και θετικά στην πρακτική της διακυβέρνησης, οπότε θα έλεγα οι κληρονομιές ήταν και των δύο ειδών και θετικές και αρνητικές, αλλά περισσότερο η εμπειρία διακυβέρνησης από την Αριστερά άφησε προβληματισμούς και διστακτικότητα ως προς το πώς πρέπει να κινηθεί μετά.

Η εμπειρία διακυβέρνησης από την Αριστερά άφησε προβληματισμούς και διστακτικότητα ως προς το πώς πρέπει να κινηθεί μετά

Διαπιστώνουμε επίσης αύξηση της αποχής από εκλογές σε εκλογές, κυρίως σε ότι αφορά τις νεότερες γενιές. Πως ερμηνεύεται αυτό κατά τη γνώμη σας; Ως αντίδραση στο παλαιοπολιτικό σύστημα ή ως αδιαφορία.

Θα απαντούσα όλα μαζί. Η αποχή στην Κύπρο ήρθε για να μείνει κι είναι εύκολο να το παρατηρήσει κανείς κοιτώντας και μόνο τα αποτελέσματα, η πορεία είναι συνεχώς ανοδική, μετά το 2001 όλες οι εκλογές έχουν αυξημένα ποσοστά αποχής, κάτι που δείχνει πως η Κύπρος δεν είναι πλέον εξαίρεση στον κανόνα όλων των φιλελεύθερων δημοκρατιών.

Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτό το εγγενές πια  χαρακτηριστικό των εκλογών στην Κύπρο και αφού πάμε σε εκλογές σε τρείς εβδομάδες πρέπει να πω ότι οι δημοσκοπήσεις δύσκολα μπορούν να το αντιμετωπίσουν στην πραγματική του διάσταση το φαινόμενο. Κι αυτό διότι όσοι απαντούν στις δημοσκοπήσεις και λένε πως θα απέχουν και υπολογίζουμε ένα ποσοστό 30% αποχής όπως και τις προηγούμενες φορές ανήκουν σε αυτούς που απαντούν και δεν ξεπερνούν το 10% του πληθυσμού, οπότε δεν μπορείς να ξέρεις στο τέλος της ημέρας την πραγματική έκταση.

Η παρουσία του ακροδεξιού ΕΛΑΜ δεν δείχνει να ακολουθεί πορεία αντίστοιχη της ΧΑ στην Ελλάδα. Αντιθέτως, παρουσιάζει μια σταθερότητα και φαίνεται να διεκδικεί την 4η θέση από την ΕΔΕΚ. Που αποδίδεται αυτή του την ανθεκτικότητα;

Υπήρξε η συγκυρία της εγγραφής τους ως πολιτικό κόμμα στην Κύπρο, το οποίο στην πορεία φάνηκε ότι τους έχει βοηθήσει συμβολικά και σημειολογικά. Είχαν επιδιώξει να εγγραφούν ως «Χρυσή Αυγή Κύπρου» και η Γενική Εισαγγελέας της Κύπρου το αρνήθηκε διότι είναι το όνομα πολιτικού κόμματος άλλης χώρας και τους επέβαλε να αλλάξουν, οπότε επινόησαν το ΕΛΑΜ. Το τονίζω γιατί θεωρώ ότι θα ήταν εντελώς διαφορετικός ο αντίκτυπος στην Κύπρο σε σχέση του τι έγινε στην Ελλάδα με την Χρυσή Αυγή, αν ονομάζονταν έτσι και όχι Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο.

Από εκεί και πέρα στην Κύπρο δεν λειτούργησαν ποτέ με τον τρόπο που λειτούργησε η Χρυσή Αυγή. Δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα βίαιοι, από το 2013 και έχοντας υπόψην τους τι έγινε στην Ελλάδα, καθόλου βίαιοι θα έλεγα, μόνο φραστικά ή σε χώρους που δεν μπορούν να συγκριθούν με την πολιτική (οπαδικούς πχ). Στην Κύπρο εκφράζονται περισσότερο ως εθνικιστές που αγαπούν την πατρίδα και υπάρχει έντονα το αντιτουρκικό στοιχείο. Αυτά τα δύο μαζί ευνοούν κόμματα σαν το ΕΛΑΜ λόγω της ύπαρξης του Κυπριακού, λόγω της παρουσίας κατοχικής δύναμης στην Κύπρο, οπότε υπάρχει ένα μεγάλο εθνικιστικό ακροατήριο στην Κύπρο για να απευθυνθεί ένα τέτοιο κόμμα. Σε αυτή τη ρητορεία έχουν εντάξει και το μεταναστευτικό που μιλά ως ζήτημα σε μεγάλη μερίδα του εκλογικού σώματος, ειδικά του εθνικιστικού. Και βοηθούνται και από την κανονικοποίηση του πολιτικού τους λόγου από άλλους πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς και μερίδα των ΜΜΕ, όπως επίσης το γεγονός πως μέχρι τώρα δεν έχει τεκμηριωθεί η εμπλοκή τους σε κάποιο σκάνδαλο, γεγονός που τους επιτρέπει να μιλούν ως καθαροί.

Aπό την πλευρά της Αριστεράς πάλι δεν διαπιστώνουμε μια φυγόκεντρη τάση. Υπήρχε η εντύπωση πως η παρουσία του κινήματος των Ως Δαμέ συνιστούσε και την διατύπωση μιας εξ αριστερών κριτικής στο ΑΚΕΛ. Ισχύει αυτό και υπάρχουν προοπτικές να υπάρξει κάτι αριστερά του ΑΚΕΛ;

Ο χώρος της Αριστεράς στην Κύπρο καλυπτόταν σχεδόν εξ ολοκλήρου από το ΑΚΕΛ. Η εμφάνιση μιας μικρής εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς είναι φαινόμενο των τελευταίων 10-15 χρόνων, αλλά ήταν πάντα περιθωριακή. Νομίζω πως αυτό που έχει αλλάξει και μεγαλώνει αυτή η μη καλυπτόμενη από το ΑΚΕΛ Αριστερά είναι συγκυρίες όπως το Κυπριακό για μια μερίδα από το 2004 και μετά, σε μια άλλη μερίδα που επικαλυπτόταν από την παρουσία του κόμματος στην κυβέρνηση η πορεία ενσωμάτωσης του κόμματος. Δημιουργήθηκαν σφαίρες εξωκοινοβουλευτικής παρουσίας έτσι που ήταν πάντα μικρές και λίγο σεχταριστικές. Δεν απειλούσαν όμως ποτέ το ΑΚΕΛ και στις εκλογές ελλείψει άλλης επιλογής το ψήφιζαν ενώ όσοι αποστασιοποιούνται πήγαιναν στην αποχή.

Η συγκυρία του Κυπριακού επί διακυβέρνησης Αναστασιάδη δημιούργησε κι ένα σημείο σύγκλισης Αριστεράς και εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, πράγμα που δημιουργεί χώρο δράσης για την τελευταία αφού βρίσκεται σε κοινά μέτωπα και χώρους. Το Ως Δαμέ είναι μια τέτοια περίπτωση, ξεκίνησε από την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, έθεσαν θέματα που κάλυπταν μεγάλο μέρος του αριστερού ακροατηρίου, εξού και υπήρξε άτυπη στήριξη των δράσεων από το ΑΚΕΛ, όμως δεν είναι σε όλους τους βαθμούς και τα ζητήματα αυτή η ταύτιση. Δεν ξέρω πως θα εξελιχθεί αυτή η δυναμική αυτή, μένει να αποδεχθεί, πάντως πέραν του ΑΚΕΛ δημιουργούνται αρκετές καταστάσεις, είτε κινηματικές είτε με πιο οργανωμένες μορφές που παραμένουν μικρές.

Πώς αποτιμάται από την κυπριακή κοινωνία η έκβαση της τελευταίας πενταμερούς αλλά και την προοπτική επανάληψής της εντός τριμήνου; Απασχολεί όσο απασχολούσε να το θέσω απλά;

Μια σύντομη απάντηση θα ήταν όχι, δυστυχώς. Λέω δυστυχώς γιατί για μένα συνιστά υπαρξιακό και καθοριστικό ζήτημα. Η έκβαση ήταν αναμενόμενη, η πενταμερής έγινε για να εξυπηρετηθούν άλλοι στόχοι και άλλες διεργασίες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε σχέση με την Τουρκία παρά για να εξυπηρετηθεί ο σκοπός της επίλυσης του ίδιου του προβλήματος. Έχει δημοσιευτεί επίσημα από το ΑΚΕΛ η θέση ότι υπάρχει πληροφόρηση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πίεσε τον ΟΗΕ να συγκαλέσουν την άτυπη πενταμερή σε αυτή τη συγκυρία για να δείξει κινητικότητα ενόψει των αποφάσεων που θα λάβει η ίδια η ΕΕ για την Τουρκία τον επόμενο μήνα.

Το σκηνικό που διαμορφώνεται είναι πολύ δύσκολο, και σε σχέση με τις προσπάθειες επίλυσης αφού η Τουρκία κλιμακώνει την αρνητικότητά της, το ίδιο και η υφιστάμενη τουρκοκυπριακή ηγεσία που θέλει τη λύση των δύο κρατών, αλλά δύσκολο και εντός της ελληνοκυπριακής κοινότητας με πολλές αντικρουόμενες αναγνώσεις και ερμηνείες. Αν η πλειοψηφία του κόσμου δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα γιατί δεν περίμενε κάτι, όσοι ασχολούνται και δεν είναι μεγάλη μερίδα της κοινωνίας έχει πολύ αντιφατικές αξιολογήσεις και αναγνώσεις του τι έγινε και πως εξελίσσονται τα πράγματα.

Πόσο συμβατή με τις υψηλές προσδοκίες που την συνόδευσαν αποδείχθηκε τελικά η υπόθεση των υδρογονανθράκων της ανατολικής Μεσογείου; Ορισμένοι επισημαίνουν ότι ήταν λάθος να θεωρηθεί το όλο θέμα ισχυρό διαπραγματευτικό όπλο για την επίλυση του Κυπριακού.

Νομίζω πως σε έναν βαθμό ισχύουν τα περί προσδοκιών που δεν εκπληρώθηκαν, διότι όσο περνά ο καιρός καταδεικνύεται πόσο δύσκολο είναι το εγχείρημα. Και το έχουμε ως λαός δυστυχώς, όχι άδικα δεδομένου του μέγεθούς μας ή όσων έχουμε υποστεί, να θέλουμε να πιανόμαστε από σανίδες σωτηρίας. Αυτό με τους υδρογονάνθρακες είναι καλό παράδειγμα, όχι γιατί δεν μπορούν να γίνουν όλα αυτά ή δεν τα δικαιούμαστε αλλά διότι δεν επιτρέπεται να γίνει από άλλους παίκτες του διεθνούς συστήματος και ειδικά στην περίπτωσή μας την Τουρκία, την οποία φαίνεται ότι δεν μπορούν είτε δεν θέλουν να τιθασεύσουν, με αποτέλεσμα να μην επιτρέπεται η Κυπριακή Δημοκρατία να αξιοποιήσει κάτι το οποίο δικαιωματικά της ανήκει.

Τι είδους πιέσεις ασκεί στην Κύπρο, ως χώρα με ιδιαίτερες σχέσεις με την Ρωσία, το τοπίο του Νέου Ψυχρού Πολέμου;

Πιέσεις έντονες και πολλές φορές διλημματικές. Όλα αυτά κατά τη γνώμη μου εντάσσονται σε ένα πλαίσιο το οποίο υπαγορεύεται από το γεγονός ότι Ρωσία και Κίνα έχουν αναβαθμίσει πολύ τη θέση τους στο διεθνές σύστημα ενώ όλοι αντιλαμβανόμαστε πως η αμερικανική αυτοκρατορία υποχωρεί, δεν ήταν αυτό που ήταν αμέσως μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Η Κύπρος από το 2013 και μετά για λόγους όχι μόνο πολιτικούς αλλά και οικονομικούς, που βέβαια καταλήγουν πάλι στα ζητήματα και πάλι γεωπολιτικού ελέγχου της χώρας, βιώνουμε πολύ έντονα αυτό το σκηνικό. Έχουμε μερικές μαρτυρίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας ότι μας τίθεται πολλές φορές διλημματικά ότι πρέπει να διαλέξουμε πλευρά, δεν μπορεί να είστε και με τις ΗΠΑ και με τη Ρωσία, το οποίο για χώρες σαν την Κύπρο δεν είναι εύκολο. Δεν είναι εύκολο όταν βλέπεις για παράδειγμα τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις να θωπεύουν την Τουρκία και παίρνεις σωσίβιο από την Ρωσία πως έρχεσαι να ανατρέψεις τα πάντα ύστερα;