Το ανήκουστο επεισόδιο που διαδραματίσθηκε τη νύχτα της 10ης Ιουνίου στο Τραβατζάνο, στην περιοχή του Λόντι στη βόρεια Ιταλία, όπου πληρωμένοι μπράβοι ξυλοκόπησαν απεργούς της Fedex-TNT (απολυμένους από την έδρα της Πιατσέντσα και αλληλέγγυους) έξω από τα γραφεία ενός υπεργολάβου της διεθνούς εταιρείας μεταφορών, δεν συγκλόνισε μόνον την κοινή γνώμη, αλλά αποτελεί και ένα προανάκρουσμα του τι μέλλει να παιχθεί στην κονίστρα των εργασιακών και της οικονομίας στη μετά-Covid 19 εποχή και ενόψει Ταμείου Ανάκαμψης.
Η πρωτάκουστη επίθεση που δέχθηκαν οι απολυμένοι και οι συνδικαλιστές, με καδρόνια, πέτρες και taser, από “ευσυνείδητους υπαλλήλους που δέχθηκαν επίθεση από τους απεργούς”, όπως παρουσίασε τους μπράβους η εταιρεία Zampieri Holding, κατέληξε στον βαρύτατο τραυματισμό του Αμπντελχαμίντ Εζαμπάντ, μέλους της Si Cobas και απολυμένου της Fedex στην Πιατσέντσα καθώς και σε πολλούς άλλους τραυματισμούς απεργών, που εν αντιθέσει με τους “ευσυνείδητους” εργαζόμενους δεν διέθεταν καδρόνια, πολλώ δε μάλλον taser, που άγνωστο πώς και γιατί είχαν εξασφαλίσει οι πιστοί στον υπεργολάβο “απλοί εργαζόμενοι”.
Πρόκειται για ένα νέο επεισόδιο στη διαμάχη που έχει ξεσπάσει μετά τις περικοπές προσωπικού, μισθών και εξόδων που σταδιακά ανακοινώνονται στα logistics – ενός από τους κλάδους που επωφελήθηκαν περισσότερο από την εμφάνιση της υγειονομικής κρίσης και ξεκίνησε ακριβώς με τη FedEx και την απόφασή της να κλείσει το δραστήριο συνδικαλιστικά κέντρο διαλογής της στην Πιατσέντσα.
Απολύσεις και μεταβολές που δεν δικαιολογούνται, καθώς ο κλάδος δεν δεινοπαθεί όπως άλλοι: ίσα ίσα γνωρίζει πρωτοφανή άνθηση και κέρδη. Στην προκειμένη περίπτωση, οι απολύσεις αφορούν σαφώς την πάγια τακτική του κεφαλαίου για την αναδιάρθρωση της παραγωγικής διαδικασίας για την αύξηση των κερδών του με την ταυτόχρονη μείωση του προσωπικού, την αύξηση εποχικών και με προσωρινή σχέση (υπο)απασχόλησης εργαζομένων, τη μείωση των μισθών και των συμβατικών εγγυήσεων που απορρέουν από τις κλαδικές συμβάσεις. Και φυσικά με δεδηλωμένη πρόθεση να ξεθεμελιωθούν οι συνδικαλιστικές ή εταιρικές οργανώσεις.
Η οργανωμένη και αδιάλειπτη μάχη που δίνουν οι μεταφορείς της Fedex, απτόητοι από τις παρόμοιες με του Λόντι επιθέσεις που δέχθηκαν στην Πεσκιέρα Μπορομέο, στις 29 Απριλίου στο νότιο Μιλάνο, ή στις 27 Μαΐου μπροστά από την έδρα στης Skp στο Σαν Τζουλιάνο, όπου πάλι βγήκαν καδρόνια από πληρωμένους μπράβους της Zampieri, πασχίζει να αποδείξει ότι μεγάλες και δυσμενείς εξελίξεις προβάλλουν στον ορίζοντα και η ανάγκη για διαρκή πάλη είναι επιβεβλημένη.
Η πανδημία και οι επιπτώσεις της στην παραγωγή και διακίνηση των προϊόντων και των υπηρεσιών ανέδειξε τον τομέα των logistics και των μεταφορών ως την πιο νευραλγική αιχμή της παγκόσμιας οικονομίας και της τάσης του τρέχοντος μοντέλου του καπιταλισμού. Καθώς είναι αναγκαία η εξασφάλιση της διάρκειας στην παραγωγή (προϊόντων-υπηρεσιών) και αναπαραγωγή (κοινωνική-συμπεριφορική), η σχέση εργασίας ανάγεται πάντα σε όρους αγοράς και ζήτησης. Το αποτέλεσμα είναι πως η κάθε κοινότητα έχει ανάγκη τα κέντρα τούτα παραγωγής, οπότε δέχεται εκούσα-άκουσα τις όποιες μεταβολές στους όρους, τα ωράρια και τις αμοιβές της εργασίας. Οι “παραγωγικές δυνάμεις” κάθε κοινότητας τελματώνουν μέσα σε τούτη την “αφαίρεση” της απασχόλησης (κατά πλήρη έννοια του όρου, γιατί βαθμηδόν η δουλειά χάνει τη σημασία της μισθωτής εργασίας με όλα τα δικαιώματά της) και υπομένουν τις συνθήκες της εποχικότητας, της κινητικότητας, της προσωρινής και ανασφάλιστης εργασίας.
Παρόμοιες αναδιοργανώσεις της παραγωγικής διαδικασίας αναμένεται να πραγματοποιηθούν εξάλλου σε ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα, επί τη βάσει του γενικότερου σχεδίου του μοντέλου παραγωγής που ακούει στην κωδική ονομασία Industry 4.0. Ενός μοντέλου στο οποίο θα επεκταθεί σε ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα ο ρόλος των υπολογιστών (μικροεπεξεργαστές και μικροϋπολογιστές), το διαδίκτυο, τα ρομπότ νέας γενιάς, η σύνδεση στοιχείων της παραγωγικής διαδικασίας, τα οποία μέχρι σήμερα έμεναν στεγανά επειδή οι ροές πληροφοριών ήσαν συγκεντρωτικές (πλατφόρμες cloud). Αυτές οι παράμετροι στην παραγωγή θα βοηθήσουν στην εκμετάλλευση του χρόνου εργασίας στο έπακρο, με εντατικοποίηση και του ελέγχου.
Το οξύμωρο βέβαια είναι πως οι ραγδαίες τούτες τεχνολογικές μεταβολές στην εργασία απαιτούν, όπως αποδεικνύει και το επεισόδιο στο Λόντι, απαρχαιωμένες μεθόδους για τη συντριβή της εργατικής αντίστασης και πάλης: πληρωμένους μπράβους, λοκ άουτ, αντεργατικούς νόμους παλαιάς κοπής, καταστολή, απαγορεύσεις απεργιών. Μεθόδους που επανεισάγουν εργασιακές συνθήκες, που κάποιος διαβάζοντας το “Κεφάλαιο” του Μαρξ για την εργασία και την κρατική οργάνωση του καπιταλισμού στην εμβρυακή και αδίστακτη μορφή του, σήμερα θα θεωρούσε πως είναι ξεπερασμένες. Όμως, εξόν από το “φάντασμα του Μαρξ” που θα έλεγε και ο Ζακ Ντεριντά, το Κεφάλαιο μας υπενθυμίζει πως είναι όντως εκείνο το “βαμπίρ που τρέφεται με τη ζωντανή εργασία”.
Η μάχη κατά της αυθαιρεσίας των απολύσεων στη Fedex έρχεται να κρούσει έναν καθολικό κώδωνα κινδύνου σε όλη την Ιταλία, καθώς από την 1η Ιουλίου παύει η προστασία κατά των απολύσεων και επισήμως, τουλάχιστον για τη βιομηχανία και τις κατασκευές, δύο από τους πιο νευραλγικούς τομείς για την ιταλική οικονομία. Και με τη “βούλα” της ΕΕ, με την οποία εξαρχής συμφωνούσε ο δοτός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι, η οποία στις προτάσεις της 2ας Ιουνίου προς τα κράτη μέλη σημειώνει πόσο “αντιπαραγωγική μπορεί να είναι η απαγόρευση των απολύσεων όταν αποτελεί εμπόδιο για την απαραίτητη τροποποίηση της εργατικής δύναμης μίας εταιρείας”. Το μέτρο τούτο αναμένεται να προκαλέσει ιδιαίτερη αναστάτωση στην αγορά εργασίας και την κοινωνία, καθώς ορισμένες αναλύσεις και τα συνδικάτα κάνουν λόγο ακόμη και για δύο εκατομμύρια απολύσεις, μόνο μέσα στο καλοκαίρι. Το καθεστώς αυτό αποτελεί ένα χρήσιμο όπλο στην προσπάθεια να ποινικοποιηθεί κάθε αναπόφευκτη σύγκρουση που θα προκαλέσει η “επανεκκίνηση” του Ταμείου Ανάκαμψης.
Και αυτή η εξέλιξη ανησυχεί ακόμη περισσότερο εάν συνδυασθεί με τη νέα νομοθεσία για “απλοποίηση” των μειοδοτικών διαγωνισμών σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και του καθεστώτος της υπεργολαβίας, που εκχωρούν τα συμβόλαια (και την εργασία των εργαζομένων) στον χειρότερο και ελεεινότερο εργοδότη. Ένα θεσμικό πλαίσιο που νομιμοποιεί την “εξαγορά φθηνής εργασίας” για την εξαγωγή τεράστιας υπεραξίας – για να μη μιλήσουμε για την ακόμη μεγαλύτερη δυνατότητα που δίνει στη Μάφια να εισχωρήσει σε όλους τους τομείς της παραγωγής και υπηρεσιών. Άλλωστε (και παρά τις μαυλιστικές ρητορείες της κυβέρνησης για “μεγαλύτερη προστασία των εργαζομένων”) οι προμήθειες και οι υπεργολαβίες υπήρξαν ο κύριος μηχανισμός για τη μείωση των μισθών κατά τις τελευταίες δεκαετίες, καθιστώντας δυνατή την θέσπιση συμβάσεων που διευκόλυναν τον διαχωρισμό των εργαζομένων σε “εταιρείες” (Α’ κατηγορία) και σε “εργολάβους” (συχνά μετανάστες, Β’ κατηγορία).
Και υπ’ αυτήν την άποψη θα πρέπει κανείς να δει την υπόθεση της FedEx, που ξεκίνησε με τησύγκρουση μεταξύ της εταιρείας και των μεταφορέων στην Πιατσέντσα, οι οποίοι οργανώθηκαν σε συνδικάτο κυρίως με την πρωτοβουλία της SI Cobas και είχε (όπως γράφαμε και τότε προκαλέσει τον περασμένο Μάρτιο ένα πανεθνικό κίνημα συμπαράστασης και διαμαρτυρίας, όχι μόνον του κλάδου των μεταφορέων, αλλά σε γενικότερο επίπεδο και κορυφώθηκε με την πανεθνική απεργία ενάντια στα logistics (με αιχμή την Amazon) στις 19 Απριλίου.
Το αφεντικό της FedEx είναι λοιπόν ελεύθερο να λύσει τις συμφωνίες που είχαν συναφθεί με τους εργαζομένους ενώπιον των κρατικών αρχών μόλις 30 ημέρες μετά την υπογραφή τους, μπορεί να απολύσει 272 υπαλλήλους στην Πιατσέντσα και φυσικά έχει λευκή επιταγή να προσλαμβάνει ομάδες κακοποιών, που θα χρησιμοποιήσει ως απεργοσπάστες. Άλλωστε, η κυβέρνηση Ντράγκι διαθέτει όλα τα όπλα για να συνεπικουρήσει την απεργοσπασία και την αυθαιρεσία των αφεντικών: τη δικαστική εξουσία, που έχει κηρύξει “παράνομη” τη διαμαρτυρία, την αστυνομία που “προστατεύει” τους “ενάρετους” εργαζόμενους που έχουν διάθεση να δουλέψουν (ακόμη και εάν η φόρμα τους κρύβει έναν πληρωμένο μπράβο) και τις εφημερίδες όπως για παράδειγμα ο τρόπος που παρουσίασε η Corriere della Sera, παραδοσιακό όργανο του ιταλικού συνδέσμου βιομηχανιών, την “επίθεση των απεργών” εναντίον της έδρας του υπεργολάβου στο Λόντι, για να απονομιμοποιήσει και συκοφαντήσει κάθε εργατικό αγώνα.
Ως πρώτη αντίδραση η επιθεώρηση εργασίας για για τον κλάδο των logistics προσφεύγει στην κυβέρνηση για να επεκτείνει το μέτρο της προστασίας των εργαζομένων από απολύσεις και την υπαμειβόμενη εργασία. Όμως το συνολικό διακύβευμα όχι μόνον του τομέα αυτού, αλλά και όλων των δυνάμεων της εργασίας στην Ιταλία να μην υποκύψουν στους εξωραϊσμούς των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής και της τεχνοκρατικής κυβέρνησης για την “ανάπτυξη” που μέλλει να επιτευχθεί (εάν επιτευχθεί) πάνω στο πετσί τους.
