Πριν από 25 χρόνια, ο Ανδρέας Παπανδρέου άφηνε την τελευταία του πνοή.
Για όσους μαθαίνουν πολιτική ιστορία μέσα από τους Ράδιο Αρβύλα (μάλλον καλύτερη εκδοχή σε σχέση με τα memes του Instagram και με τα δελτία των μέσων ενημέρωσης του κατεστημένου) ο εκλιπών ήταν ένας μπερμπάντης, μπουζουκόβιος που χρεωκόπησε την Ελλάδα. Υποθέτω το ίδιο είναι πάνω-κάτω για την μεγαλοαστική δεξιά (δηλ. τους γόνους των μαυραγοριτών), τον μητσοτακισμό και για ένα σημαντικό μέρος των νεοφιλελεύθερων, πρώην αριστερών, δικαιωματιστών. Ή μάλλον, κάτι χειρότερο: ένας λαϊκιστής.
Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης άλλωστε, έζησε αρκετά και έκανε αρκετές εκδουλεύσεις, ώστε να μπορεί να μείνει ο τελευταίος της γενιάς του, με την ικανότητα να ξαναγράφει την επίσημη ιστορία.
Για όσους καταλαβαίνουν, ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ένας προδότης της κάστας του – όχι της τάξης του διότι είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς ότι ο Γεώργιος έγινε ποτέ μέλος της μεγαλοαστικής τάξης, παρότι την υπηρέτησε σε κρίσιμες στιγμές.
Για όσους καταλαβαίνουν, ο Ανδρέας Παπανδρέου διέπραξε το μέγιστο πολιτικό αμάρτημα, το μόνο το οποίο δεν συγχωρείται, για λαούς και κράτη τα οποία βρίσκονται στην περιφέρεια του κέντρου ή και στην “καθαρή” περιφέρεια: στήριξε το ιδεολογικό και πολιτικό του πρόγραμμα στην ανάγκη της εθνικής ανεξαρτησίας, προβάλλοντάς την κυρίαρχα προς τους παραδοσιακούς πάτρωνες της πατρίδας μας, δηλαδή προς τις ΗΠΑ.
Ακόμα και αν δεν είχε κάνει τίποτε άλλο, αυτό θα ήταν αρκετό για να μην τον συγχωρήσουν ποτέ οι μεν και για να μην τον ξεχάσει ποτέ ο λαός – όπως και άλλους λαϊκούς ηγέτες σε άλλες συγκυρίες. Ωστόσο έκανε και άλλα ως επικεφαλής των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, τα οποία δεν θα αναλυθούν εδώ. Τα περισσότερα από αυτά μετά από πολύ αγώνα, το (αντι)ΠΑΣΟΚ των επιγόνων του, μαζί με τη Νέα Δημοκρατία και με τσόντα τον κυβερνητικό ΣΥΡΙΖΑ, τελικώς τα γκρέμισαν.
Διατήρησαν μόνο και διόγκωσαν όσες αρνητικές παρακαταθήκες μας άφησε, κυρίως επειδή τις βρήκε και δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε (μάλλον βαρέθηκε κάποια στιγμή) να τις αλλάξει. Όχι ανύπαρκτες, ούτε ασήμαντες. Αυτές τις βλέπουμε παντού γύρω μας.
Το μίσος του κατεστημένου για τον Ανδρέα, το οποίο σε λίγους έβλεπες τόσο ξεδιάντροπα όσο στον σημιτικό εκσυγχρονισμό, απαιτεί και το προπατορικό αμάρτημα εκείνος να το φορτωθεί. Ένας μόνο πολιτικός μετά τον Ανδρέα τιμήθηκε με αυτό το μίσος: ο Αλέξης Τσίπρας. Αλλά σε αντίθεση με τον Ανδρέα άντεξε μόλις 17 ώρες και γι’ αυτό τώρα βρίσκεται εκεί που έχει βρεθεί.
Λίγοι θυμούνται σήμερα ότι ο Ανδρέας ήταν μάλλον ο τελευταίος μέχρι σήμερα τουλάχιστον, Έλληνας πρωθυπουργός που είχε βασανιστεί (από τη μεταξική αστυνομία) και που είχε δουλέψει. Που είχε γνωρίσει άσχημα οικονομικά για τον ίδιο. Που είχε πει ότι είχε κάνει λάθος: έκτοτε μετράμε μόνο επιτυχίες και αυτό αποδεικνύεται παντού γύρω μας. Που είχε παραδεχτεί πως στις μεγάλες στιγμές του λαού μας δεν ήταν εδώ. Που σε στιγμές ψυχρού πολέμου μπορούσε να λέει “όχι”, και όχι μόνο υπό μορφή αστερίσκου – αλήθεια, τολμάει κανείς σήμερα να προσθέτει έστω και έναν αστερίσκο στα ΝΑΤΟϊκά κείμενα; Που μπορούσε να γράφει βιβλία και άρθρα τα οποία άξιζε να διαβάσεις και δεν ήταν φτιαγμένα από συρραφές κοινοτοπιών.
Λίγοι ενδιαφέρονται για το υπαρξιακό του βάθος. Ο Δημήτρης Κρεμαστινός σε μια συνέντευξή του περιέγραφε εκείνη την Πρωτοχρονιά στο Ωνάσειο, με την απόλυτη μοναξιά. Τι σκέφτεται άραγε κανείς όταν εγκαταλείπει το σπίτι του αναγκαστικά και οι προσωρινοί διαχειριστές του σπιτιού προσπαθούν να τον πεθάνουν μια ώρα αρχύτερα για να μοιράσουν την λεία;
Ο Ανδρέας ήταν το κεντρικό πρόσωπο ως προς το να μας χαρίσει και να μας φορτώσει από ένα ΠΑΣΟΚ. Σε αντίθεση με όσα αφελώς και επικινδύνως διάφοροι λένε, το μαζικό λαϊκό κόμμα, με τις οργανώσεις μαζικού χώρου και τις κλαδικές είναι αναγκαίο και επίκαιρο. Του επιτέθηκαν, το εξαγόρασαν, το διάβρωσαν, το διέφθειραν, το εξαφάνισαν και το έθαψαν. Έκτοτε μας κυβερνούν ανεμπόδιστα ξένοι πρεσβευτές, τηλεπερσόνες, αχυράνθρωποι και προαγωγοί. Μας φόρτωσε αυτό που εξελίχθηκε στο ύστερο ΠΑΣΟΚ και το γράφουμε αυτό, όχι γιατί πρέπει να το χρεωθεί εξ ολοκλήρου (ένας ηγέτης έχει όρια και η συνειδητοποίησή τους είναι εξόχως μελαγχολική όπως είχε παραδεχτεί), αλλά γιατί δεν μπόρεσε να του δώσει δομές ικανές να καθυστερήσουν την κατοπινή του εξέλιξη. Δεν άρεσαν οι “υπερβολές” του βαθέος ΠΑΣΟΚ, δεν μπορούσαν να γίνουν ανεκτές οι καθεστωτικές παρεκβάσεις στελεχών του (διότι, βλέπετε, όποιος δεν είναι σε αυτόν την πατρίδα άνθρωπος των ΗΠΑ πρέπει να είναι άγιος) και έτσι καταλήξαμε στην αγυρτεία και στην διαφθορά του ρηχού ΠΑΣΟΚ, του ρηχού ΣΥΡΙΖΑ και της βαθιάς ΝΔ. Έτσι φτάσαμε, όλο σχεδόν το πολιτικό φάσμα να διατάσσεται από το ίδιο παραθεσμικό κέντρο.
Ο Ανδρέας ήξερε ότι ο λαός είναι αυτός που είναι και η πατρίδα σου δοσμένη. Γεννιέσαι μέσα τους. Δεν μπορείς αφ’ υψηλού να τους εφευρίσκεις. Μπορείς να αποδέχεσαι ότι είσαι μέρος τους και έτσι να προσπαθείς να τους οδηγήσεις προς άλλες κατευθύνσεις.
Ο Ανδρέας αγάπησε την Ελλάδα και τον λαό της και ήξερε ότι η λαϊκή κυριαρχία, η δημοκρατική διαδικασία και ο σοσιαλισμός απαιτούν και προϋποθέτουν συγκεκριμένο χώρο συγκρότησης, κυρίαρχο κράτος, συγκεκριμένο δέσιμο με αυτόν τον χώρο, πατρίδα, συγκεκριμένους ανθρώπους, λαό. Οι επίγονοί του αποπειράθηκαν να τα “ξεφορτωθούν” όλα αυτά στις Βρυξέλλες πρώτα, στο Βερολίνο μετά και στην Ουάσιγκτον πλέον, ξανά.
Τον Ανδρέα για αυτό δεν θα τον συγχωρήσουν ποτέ: πατρίδα και σοσιαλισμός είναι επικίνδυνος συνδυασμός. Είναι ένα αγκάθι (όχι το μοναδικό βέβαια) στην προσπάθεια να φτιάξουν ένα επιλήσμονα λαό. Πρώτα του επιτέθηκαν ευθέως (εν ζωή και μετά) και τώρα επιχειρούν να τον γραφικοποιήσουν. Και όμως, επιβιώνει μαζί με άλλες μνήμες, μιας Ελλάδας για την οποία δεν ντρεπόταν ο λαός της.
