Ο πόλεμος, η επέκταση και ο ιμπεριαλισμός υπήρξαν ένας κύριος δρόμος που πήρε ιστορικά το δυτικό καπιταλιστικό σύστημα προκειμένου να ξεπεράσει τις κρίσεις και τα αδιέξοδά του, όπως κατέδειξε η εμπειρία της αποικιοκρατίας και των δύο παγκοσμίων πολέμων. Επί έναν αιώνα παρατηρούμε επίσης την παρουσία μιας σαφούς ολοκληρωτικής τάσης μέσα στο δυτικό καπιταλιστικό σύστημα, τείνουσας στον πόλεμο, σε διαρκή ανταγωνισμό με άλλες, πιο μετριοπαθείς τάσεις. Πίσω από το υποτιθέμενο “αντιπολεμικό”, “αντι-κατεστημένο” προφίλ που καλλιέργησε ο Ντόναλντ Τραμπ, εύκολα μπορούμε να διακρίνουμε τους εκπροσώπους της φιλοπόλεμης τάσης του συστήματος.
Είναι γεγονός ότι η εμφάνιση του πυρηνικού όπλου τροποποίησε βαθιά της πολεμικές τακτικές και στρατηγικές, χωρίς όμως να καταργήσει τις αλήθειες που προαναφέραμε. Μέχρι τις μέρες μας συνεχίζεται αδιάκοπη η προσπάθεια να επιτευχθεί μια συντριπτική πυρηνική υπεροχή, που θα επέτρεπε τελικά τη νίκη σε μια πυρηνική σύγκρουση, χωρίς απαράδεκτο κόστος από την ανταπόδοση του αντιπάλου. Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι ένας πυρηνικός πόλεμος δεν είναι δυνατός, ή τουλάχιστο πιθανός, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Μια πυρηνική σύγκρουση παραμένει πάντα ένας πολύ πραγματικός κίνδυνος. ‘Όπως η τεχνολογία γίνεται όλο και πιο περίπλοκη και ανεξέλεγκτη και όλες οι κοινωνικές και διεθνείς συγκρούσεις καθίστανται όλο και πιο σοβαρές, ο κίνδυνος ενός καταστροφικού πολέμου τείνει να αυξάνεται, όχι να μειώνεται.
Μόνο η πεποίθηση ότι μια μέρα θα είναι ίσως σε θέση να εξαπολύσουν ένα νικηφόρο πυρηνικό πόλεμο (ή να απειλήσουν με έναν τέτοιο πόλεμο) και η επιθυμία να το κάνουν μπορεί να εξηγήσει το ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πήραν την πρωτοβουλία διάλυσης σχεδόν όλης της δομής του ελέγχου των εξοπλισμών που συμφωνήθηκε στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου (όπως η συνθήκη ABM για την απαγόρευση των αντιβαλλιστικών όπλων, η συνθήκη INF για την απαγόρευση των πυρηνικών δυνάμεων μεσαίου βεληνεκούς, η συνθήκη Open Skies, των «Ανοιχτών Ουρανών). Ο Τραμπ ακολούθησε μια πολύ επιθετική πυρηνική πολιτική, πηγαίνοντας από τους «μηδέποτε τερματιζόμενους πολέμους» (“never-ending-wars”) του Ομπάμα στην προετοιμασία των “κατακλυσμιαίων” πολέμων. Πίσω από αυτόν τον υποτιθέμενο ειρηνιστή, απομονωτιστή, φιλο-Ρώσο Πρόεδρο, εύκολα βρίσκει κανείς τις πιο εξτρεμιστικές και παράλογες (ανορθολογικές) δυνάμεις που παρήγαγε ο δυτικός καπιταλισμός και ιμπεριαλισμός (Νετανιάχου, Νεοσυντηρητικοί, Πομπέο, Μπόλτον, Χριστιανοί Σιωνιστές, εξτρεμιστές Σιωνιστές, Τζόνσον, Μπολσονάρου, ευρωπαϊκή Άκρα Δεξιά, Μόντι κλπ.). Δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που η διεθνής Άκρα Δεξιά κρύβει το πραγματικό της πρόγραμμα πίσω από ένα φιλειρηνικό και αντικαθεστωτικό προσωπείο. Και ο Αδόλφος Χίτλερ εξελέγη ως “Σοσιαλιστής” και παρέστησε με αρκετή επιτυχία τον φίλο της Μόσχας. Οι αυταπάτες για τον ρόλο του δεν διελύθησαν πριν τις 22 Ιουνίου του 1941.
Ο παραλογισμός (ανορθολογισμός) και η απουσία συνοχής είναι τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του πολιτικού λόγου του Τραμπ. Κατά τις πρώτες νέο-αποικιακές εξορμήσεις των Νεοσυντηρητικών (πόλεμος στο Ιράκ κλπ.) το ιμπεριαλιστικό τους σχέδιο, παρά τον υπερφιλόδοξο χαρακτήρα του, μπορούσε να θεωρηθεί ότι διέθετε μια ρεαλιστική πιθανότητα επιτυχίας. Πουλήθηκε στους αμερικανούς και τους πολίτες των άλλων δυτικών κρατών ως ένα ορθολογικό ιμπεριαλιστικό σχέδιο. Ο πολιτικός λόγος των Νεοσυντηρητικών (Μπους υιός, Τσένεϊ, Νούλαντ κλπ.) ανταποκρινόταν σε αυτή την κατάσταση.
Το 2017 όμως, για να σταματήσεις τη Ρωσία στη Μέση Ανατολή και για να ανατρέψεις το καθεστώς του Ιράν (και αύριο της Κίνας) πρέπει να πας στην απειλή ή και στη χρήση του πυρηνικού όπλου. Κι αυτό είναι αδύνατο να το “πουλήσεις” σε μια “φυσιολογική” δυτική κοινή γνώμη. Χρειάζεσαι επομένως ένα κλασικό ολοκληρωτικό καθεστώς και μεγάλες δόσεις παραλογισμού. Άνθρωποι με τη διανοητική και ψυχολογική δομή του Τραμπ εμφανίζονται στη σκηνή της Ιστορίας, μόνο όταν θέλει να προκαλέσει καταστροφές.
Με δεδομένη την κλιματική, πυρηνική και μεσανατολική πολιτική του Τραμπ, και την ιδεολογία που προωθεί, η απομάκρυνσή του από ένα από τα κύρια κέντρα εξουσίας του ακόμα κυρίαρχου δυτικού καπιταλιστικού συστήματος μείωσε την πιθανότητα μιας παγκόσμιας καταστροφής. Η ήττα του όμως δεν είναι οριστική. Όσο για την αντίπαλη τάση, επίσης χαρακτηρίζεται από καθαρά ολοκληρωτικές τάσεις που την διατρέχουν, αν και διαφορετικές στις μορφές και στις μεθόδους τους. Τουλάχιστο όμως, η τάση του Μπάιντεν φαίνεται, το λιγότερο, να καταλαβαίνει ότι, ακόμα και για να κυριαρχήσεις στον κόσμο, ο κόσμος πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει!
Σημείωση: Το κείμενο αυτό είναι περίληψη της εισήγησης που έκανε ο συγγραφέας στο συνέδριο για “τον κόσμο 60 χρόνια μετά τη διάσκεψη του Βελιγραδίου των Αδεσμεύτων”. Το συνέδριο οργάνωσαν τα Πανεπιστήμια Παρίσι – 1 (Πάνθεον – Σορβόννη) και της Χάβρης στις 20-22 Φεβρουαρίου 2021
