Ανέλαβε και επίσημα καθήκοντα προέδρου του Περού ο αριστερός νικητής των εκλογών του Ιουνίου, Πέδρο Καστίγιο. Η τελετή ορκωμοσίας πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 28 Ιουλίου 2021. Μια εβδομάδα πιο πριν το εκλογικό δικαστήριο της χώρας είχε αναγνωρίσει τη νίκη του Καστίγιο ως νόμιμη, παρά τις καταγγελίες της δεξιάς αντιπάλου του, Κέικο Φουχιμόρι, που επεκαλείτο νοθεία.
Η πεισματική άρνηση της Φουχιμόρι να αποδεχθεί το εκλογικό αποτέλεσμα είχε ως αντίθετη συνέπεια τη σύσταση ενός άτυπου “θεσμικού μετώπου”, που περισσότερο ή λιγότερο πρόθυμα αναγνώρισε τη νίκη του Καστίγιο. Φαίνεται πως η πολιτική και κοινωνική πλειοψηφία του Περού αρνήθηκε να ακολουθήσει την αντίπαλο του Καστίγιο στη στρατηγική μιας άμεσης βίαιης αντιπαράθεσης που θα δίχαζε τη χώρα. Αυτό οδήγησε και το αρμόδιο εκλογικό δικαστήριο να αναγνωρίσει την εγκυρότητα του αποτελέσματος, υποχρεώνοντας τελικά και την ίδια τη Φουχιμόρι να το κάνει, έστω και με επιφυλάξεις.
Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι η ύπαρξη ευρύτερης συναίνεσης ή έστω ανοχής θα είναι στο εξής όρος επιβίωσης της κυβέρνησης Καστίγιο, διότι η πλειοψηφία στο Κογκρέσο (Κοινοβούλιο) είναι συντηρητική, ενώ δεν εκπροσωπούνται σε αυτό ούτε το κόμμα του, το “Ελεύθερο Περού”, ούτε άλλα συμμαχικά σοσιαλιστικά κόμματα. Όπως προβλέπεται από το Προεδρικό Σύστημα του Περού, μαζί με τις προεδρικές έγιναν χωριστές εκλογές για το Νομοθετικό Σώμα (Κογκρέσο), όπου το “Ελεύθερο Περού” δεν κατάφερε να συνασπιστεί με τα άλλα κόμματα που στήριξαν στις προεδρικές εκλογές την υποψηφιότητα Καστίγιο, και κανέναν απ’ αυτά δεν έπιασε το όριο εκπροσώπησης. Έτσι η Κυβέρνηση Καστίγιο υποχρεούται να κινείται στα όρια που θα του επιτρέπει η συντηρητική πλειοψηφία του Κογκρέσου. Προβλέποντας ένα τέτοιο ενδεχόμενο ο Καστίγιο είχε ήδη πριν τις εκλογές ξεκινήσει ένα είδος εθνικού διαλόγου με τα υπόλοιπα κόμματα, πράγμα που, όπως αποδείχθηκε, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μετεκλογική απομόνωση της Φουχιμόρι.
Μέσα σε αυτό το κλίμα μιας ενθουσιώδους πανεθνικής αποδοχής στο επίπεδο της κοινωνίας, αλλά και μιας ασφυκτικής υποστήριξης-ανοχής στο επίπεδο των επίσημων θεσμών, ο Πέδρο Καστίγιο υποσχέθηκε την περασμένη Τετάρτη μιλώντας προς την ολομέλεια του Κογκρέσου να καταπολεμήσει την ανισότητα και να περιορίσει το κοινωνικό χάσμα που χωρίζει φτωχούς και πλούσιους. Και περιέγραψε το κυβερνητικό του σχέδιο για τα επόμενα πέντε χρόνια, με προτεραιότητες, όπως είπε, την καταπολέμηση της διαφθοράς, την ενίσχυση της δημόσιας παιδείας και υγείας, την εξασφάλιση κατοικίας και πρόσβασης στο διαδίκτυο για όλους, και τέλος τη θέσπιση ενός νέου Συντάγματος.
Συντακτική εθνοσυνέλευση
Από όλα αυτά το πιο κρίσιμο ίσως ζήτημα, που μπορεί να φέρει τον Καστίγιο σε σύγκρουση με το συντηρητικό Κογκρέσο είναι η επιμονή του για νέο Σύνταγμα, και μάλιστα μέσα από πανεθνικές συντακτικές διαδικασίες. Στην ομιλία του προς τον Κογκρέσο ο Καστίγιο επανέλαβε την προεκλογική υπόσχεσή του για νέο Σύνταγμα που θα προκύψει από Συντακτική Εθνοσυνέλευση και θα επικυρωθεί με πανεθνικό δημοψήφισμα.
Ας σημειωθεί ότι η Κέικο Φουχιμόρι υπερασπίζεται με φανατισμό το σημερινό Σύνταγμα, που θεσπίστηκε το 1993 από τον πατέρα της, όταν ήταν πρόεδρος της χώρας από το 1990 ως το 2000, και ο οποίος μετά καθαιρέθηκε και καταδικάστηκε σε ποινή κάθειρξης 25 ετών για διαφθορά και άλλα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Τα Χριστούγεννα του 2017 του δόθηκε χάρη για ανθρωπιστικούς λόγους. Πάντως η Φουχιμόρι θεωρεί ότι η διατήρηση του Συντάγματος του πατέρα της είναι για αυτήν κόκκινη γραμμή.
Ξεκαθαρίζοντας τη θέση του ο Καστίγιο είπε στην ομιλία του πως το ισχύον Σύνταγμα “ωφελεί μόνο τις μεγάλες εταιρείες να μπορούν να σφετερίζονται τον τεράστιο εθνικό πλούτο”. “Το κράτος πρέπει να είναι ελεύθερο να αποφασίζει (να υποστηρίζει, να ελέγχει και να νομοθετεί) σύμφωνα με το συμφέρον της πλειοψηφίας”, συμπλήρωσε. “Θα προωθήσουμε αποφασιστικά και θα σεβαστούμε τις λαϊκές αποφάσεις”, είπε ο Καστίγιο.
Παρ’ όλα αυτά, προσέθεσε, η διαδικασία για το νέο καταστατικό χάρτη δεν θα γίνει με τρόπο αυθαίρετο, αλλά θα προκύψει με αποφάσεις του Κογκρέσου, όπως ακριβώς προβλέπεται από το ισχύον Σύνταγμα του 1993, και ότι για τον λόγο αυτόν ο Καστίγιο σκοπεύει να βρει σημεία επαφής και συναίνεσης με τη συντηρητική πλειοψηφία που το ελέγχει. Ο νέος πρόεδρος παραδέχτηκε ότι το σημερινό σύνταγμα δεν προβλέπει την ύπαρξη Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης ψηφισμένης απευθείας από το εκλογικό σώμα, ούτε εξουσιοδοτεί τον Πρόεδρο να ζητήσει δημοψήφισμα. Οποιαδήποτε συνταγματική μεταρρύθμιση προϋποθέτει σχετικές αποφάσεις του Κογκρέσου.
Στη συνέχεια ο νέος πρόεδρος προχώρησε σε κάποιες ειδικότερες λεπτομέρειες για το περιεχόμενο του νέου Συντάγματος Εξήγησε ότι το εκλογικό σώμα θα είναι πολυεθνικό, και θα εκφράζει ισότιμα όλους τους αυτόχθονες λαούς του Περού, θα διασφαλίζει την ισότητα φύλου, ενώ οι πολιτικές δομές θα έχουν κοινοτική συγκρότηση: οι πολιτικοί εκπρόσωποι σε διάφορα επίπεδα θα προκύπτουν μέσα από υποψηφίους που θα εκλέγονται σε πρωτοβάθμιες εκλογικές διαδικασίες από πολιτικές οργανώσεις, αυτόχθονες πληθυσμούς και άλλους κοινωνικούς τομείς.
Τέλος ο Καστίγιο δήλωσε πως είναι αποφασισμένος “να καταλύσει τα αποικιακά σύμβολα, προκειμένου να ξεριζώσει τους δεσμούς κυριαρχίας που παραμένουν σε ισχύ τόσα χρόνια”. Έκπληξη προκάλεσε όταν είπε πως δεν πρόκειται να χρησιμοποιήσει ως κατοικία του το Προεδρικό Μέγαρο. Το σημερινό Προεδρικό Μέγαρο, εξήγησε ο Καστίγιο, θα παραδοθεί στο νέο Υπουργείο Πολιτισμών “για να χρησιμοποιηθεί ως μουσείο που θα προβάλλει την ιστορία μας, από την προέλευσή του λαού μας μέχρι σήμερα”.
Εδώ είναι ένα απόσπασμα από την ομιλία του Κασtίγιο κατά την τελετή ορκωμοσίας. Σε ένα σημείο προς το τέλος εμφανίζεται και ο Έβο Μοράλες, που ήταν παρών στην ορκωμοσία.
Προσωπικό σχόλιο
Ας μου επιτραπεί ένα προσωπικό σχόλιο στα παραπάνω: Βλέπω και στην περίπτωση του Πέδρο Καστίγιο ένα επιτυχημένο (θέλω να πιστεύω) μίγμα ριζοσπαστισμού στις βασικές επιλογές και συμβιβαστικής μετριοπάθειας στον τρόπο προώθησης. Όχι το ίδιο βέβαια, αλλά ανάλογο με αυτό που επέδειξε το MAS του Έβο Μοράλες και του Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα στη Βολιβία μετά την πραξικοπηματική τους ανατροπή του 2019. Και το οποίο, για να μην παρεξηγούμαστε, είναι στην ακριβώς αντίθετη λογική από το αντίστοιχο μίγμα συμβιβαστικότητας και ριζοσπαστισμού που επέδειξε στην πράξη την τελευταία κρίσιμη δεκαετία η ευρωπαϊκή αριστερά (ΣΥΡΙΖΑ, Ποδέμος, Κόρμπιν κ.ά.): Συμβιβαστική προς τους νεοφιλελεύθερους αντιπάλους, και δήθεν ριζοσπαστική σε διάφορους πολιτικά ανώδυνους τομείς (γενική σοσιαλιστική ιδεολογία, δικαιωματισμός κτλ.).
