Πειραιάς. Σάββατο, 4 Σεπτέμβρη, απόγευμα,ώρα 7.20 μ.μ. Οι δρόμοι γύρω από το Πέτρινο Ρολόι του Πειραιά έχουν αρχίσει να γεμίζουν από κόσμο. Το καταλαβαίνεις από νωρίς πως κάτι ετοιμάζεται, καθώς στην αρχή, με το που μπαίνεις στην Βασιλέως Γεωργίου Α’, σε “προϋπαντούν” δεκάδες αστυνομικοί που είναι αναπτυγμένοι στα στενά. Όταν πια μπαίνεις στην Γρηγορίου Λαμπράκη η παρουσία των ΜΑΤ εμπλουτίζεται με τις κοπέλες της δύναμης “ΟΔΟΣ” (Ομάδα Διαχείρισης και Οριοθέτησης Συναθροίσεων της ΕΛ.ΑΣ) με τα χαρακτηριστικά, γαλάζια μπλουζάκια.
Πιο ψηλά, εκατοντάδες μέτρα πάνω από τα κεφάλια μας, κινείται σιωπηλά ο “Μεγάλος Αδελφός” της ΕΛ.ΑΣ. το drone που παρακολουθεί καταγράφοντας “διά παν ενδεχόμενο” τις κινήσεις των πολλών εκατοντάδων ατόμων κάθε ηλικίας, που πατούν στη γη με το κεφάλι ψηλά ή γυρισμένο στα πλάγια με ύφος σκεφτικό: Παιδιά, μωρά σε καρότσια ή στους ώμους των πατεράδων τους, φοιτητές ή νέοι σε ηλικία σπουδών, μεσήλικες αλλά και εβδομηντάρηδες με αέρα “γυμνασμένου”, παλιού διαδηλωτή.
Η ώρα περνά. Οι κουβέντες αρχικά περιστρέφονται γύρω από τις διακοπές του καλοκαριού. Τα χνάρια του ήλιου έχουν σημαδέψει με χρυσοκόκκινο ή χρυσοκάστανο χρώμα τα κορμιά αρκετών. Υπάρχουν και άλλοι, ανάμεσά τους, που είναι σαν να μην τους είδε ποτέ ο ήλιος. Στη συνέχεια τα σχόλια περιστρέφονται γύρω από την κυβέρνηση,τους ακροδεξιούς υπουργούς και τον “γιο του αποστάτη σε θέση πρωθυπουργού” όπως σχολιάζει πικρόχολα δίπλα μου μία κοπέλα (θα’ναι δεν είναι γύρω στα 30) με την καταληκτική φράση “το έχουν τερματίσει”.
Από τα ηχεία, που έχουν στηθεί διακριτικά σε μικρή απόσταση από το Πέτρινο Ρολόι του Πειραιά, ακούγονται μηνύματα οργανώσεων και συνδικάτων που θυμίζουν ότι οι πρόσφυγες είναι τα θύματα και όχι οι θύτες των πολέμων που μαίνονται ή σέρνονται (ανάλογα με την περίοδο έναρξής τους) στη γειτονιά ή πιο μακριά, πιο πέρα στην Κεντρική Ασία…
Γνωριμία με την Αμάλ
Οι κουβέντες για τους θύτες είναι λιγοστές αλλά αιχμηρές. Όμως, απόψε ο λόγος φαίνεται πως αφορά σχεδόν αποκλειστικά τα θύματα καθώς το πλήθος των συγκεντρωμένων περιμένει την “Αμάλ”: Μία μαριονέτα ύψους 3,5 μέτρων που ξεκίνησε στις 27 Ιουλίου ένα μακρινό ταξίδι έκτασης 8.000 χιλιομέτρων στο πλαίσιο μίας καλάς οργανωμένης υπερπαραγωγής “πολιτιστικών δρώμενων του δρόμου” ή “κινούμενου φεστιβάλ τέχνης” της βρετανικής οργάνωσης Good Chance σε συνεργασία με την νοτιοαφρικανική εταιρία μαριονέτας Handspring Puppet Company των Basil Jones των Adrian Kohler.
Στην ιστοσελίδα της οργάνωσης walkwithamal.org που διοργανώνει τα δρώμενα του δρόμου με επίκεντρο το προσφυγικό και τα παιδιά-θύματα των πολέμων αναφέρεται πως σε αυτό το “κινούμενο φεστιβάλ τέχνης” εμπλέκονται πολλά άτομα:
“Εκατοντάδες άλλοι εμπλέκονται στη δημιουργία του Ταξιδιού – οι φίλοι και συνεργάτες μας σε ολόκληρη την Ευρώπη και την Τουρκία, oι κοινότητες που συμμετέχουν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα Ένα Βήμα Μπροστά, οι διεθνείς χορηγοί και υποστηρικτές μας. Το Ταξίδι είναι ένας ύμνος στη δύναμη της τέχνης και της κοινότητας να φέρουν την αλλαγή. Χωρίς τη συνεχώς αυξανόμενη κοινότητα καλλιτεχνών και υποστηρικτών μας, δε θα ήταν δυνατό”.
Ψάχνοντας λίγο τους υποστηρικτές και τους φίλους της Αμάλ διαπιστώνεις πως πρόκειται για έναν “κυκεώνα”, μία πανσπερμία οργανώσεων με συγκλίνουσες ή και αντιτιθέμενες ατζέντες και σκοπούς. Όπως μαθαίνουμε από την ιστοσελίδα walkwithamal.org, οι υποστηρικτές του “κινούμενου φεστιβάλ τέχνης” είναι πολλοί:
Θρησκευτικές ΜΚΟ (Canterbury Cathedral Canterbury, Cappella Musicale della Basilica Papale di San Francesco in Assisi, την 42χρονη πρώτη γυναίκα ραββίνο από την Βρετανία, Shoshana Boyd-Gelfand, τον πρώην Αρχιεπίσκοπο του Καντέμπουρι, Δρ. Ρόουαν Γουίλιαμς, τον ιμάμη Ιμπραήμ Μόγκρα πρώην γενικό γραμματέα του Μουσουλμανικού Συμβουλίου Βρετανίας).
Ανθρωπιστικές Οργανώσεις και Διεθνείς ΜΚΟ: Διεθνής Αμνηστία, Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης- IRC, Ίδρυμα Καράμ, την ελληνική οργάνωση Κοινωνικό ΕΚΑΒ,το τουρκικό ίδρυμα SAMA, ακόμη και την οργάνωση “The Syria Campaign International“ που συνδέεται με συριακές οργανώσεις αντικαθεστωτικών, κάνει φιλανθρωπικές εκστρατείες για τους τζιχαντιστές της επαρχίας Ιντλίμπ και υποστηρίζει ανοικτά την έτερη ΜΚΟ υποστήριξης των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους και της Αλ Κάιντας, “Λευκά Κράνη” και καμαρώνει πως συνέβαλε αποφασιστικά στην επιβολή ενεργειακού εμπάργκο στην κυβέρνηση του Σύρου προέδρου Μπασάρ Άσαντ…
Γνωστοί ηθοποιοί-καλλιτέχνες σε ρόλο “πρεσβευτή” της εκδήλωσης (π.χ. Γκίλιαν Άντερσον, Τζουντ Λο, Φρανκ Νέρο, Ανούνσκα Σανκάρ κ.α.)
Ιδρύματα και Οργανισμοί: το αγγλλικό “Arts Council England United Kingdom”, το ολλανδικό “European Cultural Foundation”, το γαλλικό Fondation SNCF, τα αμερικανικά “The Shapiro Foundation” και “Bloomberg Philanthropies” κ.α.
Aναπόφευκτα ψάχνω τους χορηγούς, καθώς έχω την κακιά συνήθεια να “ακολουθώ το χρήμα”. Ωστόσο, “χτυπάω σε τοίχο”. Το πιο “κρίσιμο” για μένα τμήμα της διοργάνωσης παρουσιάζει πρόβλημα… Μπορεί να είναι και τυχαίο…
Ξέρω πως παραγωγός των εκδηλώσεων στην Ελλάδα είναι η σκηνοθέτης Γιολάντα Μαρκοπούλου που έχει ιδρύσει την πειραματική ομάδα τέχνης SYNERGY-O ενώ παράλληλα συνεργάζεται με την “Στέγη Ωνάσης” και την ΜΚΟ ΑΜΑΚΑ του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, που διδάσκει θέατρο σε μετανάστες. Το μήνυμα που της έστειλα μία μέρα νωρίτερα στο μέιλ παραμένει αναπάντητο. Πιθανώς να μην μου απαντήσει άμεσα (ίσως και ποτέ) στις λίγες ερωτήσεις που της έστειλα. Όπως εάν συμμετέχουν αφιλοκερδώς ή όχι όλοι αυτοί οι παράγοντες (θίασοι, χορωδίες, μουσικοί, καλλιτέχνες, τεχνικοί κλπ) που είναι βέβαιο πως δούλεψαν σκληρά για αρκετό καιρό προτού παρουσιαστεί άρτια το αποτέλεσμα της συνεργασίας τους στο χώρο του Δημοτικού Θεάτρου.
Κάποιες φωνές, σαν “θρόισμα”, πως “έρχεται η Αμάλ”, με επαναφέρουν στην τάξη.
¨Η Αμάλ! Ηρθε η Αμάλ.”
Άξαφνα σταματούν οι σκέψεις για τις σκοπιμότητες και τους σκοπούς της αποψινής εκδήλωσης και της “οδύσσειας” της Αμάλ, που σαν σύγχρονο “ξόανο” ύψους 3,5 μέτρων υποδύεται μία προσφυγοπούλα 9,5 ετών με αραβικό όνομα που στα ελληνικά σημαίνει “Ελπίδα”.
Το ταξίδι της, σύμφωνα με το σημείωμα που διαβάζω στο κινητό μου, ξεκίνησε στις 27 Ιουλίου από τα τουρκο-συριακά σύνορα, προχώρησε στσ ελληνικά νησιά του Αιγαίου και επό εκεί σε Αθήνα και Πειραιά για να συνεχιστεί στην Ιταλία και το Βέλγιο μέχρι την κατάληξή της στο Μάντσεστερ της Βρετανίας, τον Ιούλιο του…2022.
Η Αμάλ έφθασε
Το πλήθος σταματά τις κουβέντες και στηλώνει τα μάτια μαγνητισμένο στην ανοικτή καρότσα ενός αυτοκινήτου που φέρει την τεράστια μαριονέτα. Η κούκλα δύσκολα θυμίζει κοριτσάκι. Φαντάζει πρόωρα γερασμένη και δεν θυμίζει καθόλου παιδί 9,5 ετών. Το σίγουρο είναι πως δεν σε κάνει εύκολα να την συμπαθήσεις, γεγονός που σε έναν πολύ μικρό βαθμό εξηγεί τις διαφορετικές αντιδράσεις που προκαλεί η όψη της στις περιοχές από όπου περνά. Ποιος ξέρει γιατί επιλέχθηκε αυτή η μορφή;
Θυμάμαι λίγη ώρα νωρίτερα που κοιτούσα, αναμένοντας την Αμάλ, την ιστοσελίδα των διοργανωτών. Κάπου εκεί “σκόνταψα” σε ένα κείμενο για την σκοπιμότητα χρήσης της μαριονέτας σε διάφορες εκδηλώσεις που απευθύνονται σε νέους ανθρώπους.
“Οι μαριονέτες είναι θαυμαστά εμπροσάρμοστοι και ζωντανοί συμμέτοχοι στις διαδικασίες δοκιμασίας και ανάπτυξης νεαρών υπάρξεων. Οι μαριονέτες εξπυρεστούν τον διττό σκοπό που αφενός μπορεί να δημιουργήσει τη δυνατότητα εξερεύνησης ταυτοτήτων, οπότε νέοι που νιώθουν αβεβαιότητα ή αρνητικά για τον εαυτό τους να μπορούν να συμμετάσχουν στο έργο-παιχνίδι μετασχηματισμού με προβολή ταυτοτήτων μέσω των μαριονέτων”.
Η πορεία ξεκινά.
Οι κοπέλες της χορωδίας chóres της Μαρίνας Σάττι ξεκινούν ένα τραγούδι μελωδικό, καλοσωρίσματος, δημιουργώντας το αρμονικό ηχόχρωμα της εκδήλωσης ενώ κουνούν στα χέρια κόκκινες, κίτρινες, μπλε, πράσινες σημαίες…
“Μενεξέδες και ζουμπούλια και θαλασσινά πουλιά αν τη δείτε το πουλί μου χαιρετίσματα πολλά…
Μενεξέδες και ζουμπούλια και θαλασσσινά πουλιά.
Ύβαλα ύβαλα ω, πάμε γιαλό γιαλό
ύβαλα ύβαλα ω, πόσο σε αγαπώ”
Το φως του ήλιου πέφτει σιγά-σιγά. Η πομπή με γρήγορο βήμα φθάνει στον κεντρικό δρόμο μπροστά από το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά.
Στην πλατεία Δημοτικού Θεάτρου έχουν στηθεί από νωρίς χρωματιστά σκηνικά με παιδικά κρεβατάκια και μπαλόνια σε διάφορα χρώματα σε συνεννόηση και υποστήριξη του Δήμου Πειραιά και του πολιτιστικού οργανισμού ΟΠΑΝ.
Τριγύρω οι λευκές πλαστικές καρέκλες “επισήμων” και γονιών που θα καμαρώσουν λίγη ώρα αργότερα τα παιδιά τους που συμμετέχουν χορεύοντας και τραυγουδώντας στην εκδήλωση.
Σύντομα το πλήθος γίνεται μεγαλύτερο και σχηματίζει ένα ανθρώπινο τείχος γύρω από το χώρο της εκδήλωσης. Η τεράστια μαριονέτα μεταφέρεται σιγά και διακριτικά στη σκηνή ενώ ο χώρος γεμίζει από δεκάδες παιδάκια που τραγουδούν και χορεύουν σε μουσική και στίχους Γιώργη Χριστοδούλου, σκηνοθεσία Γιάννη Παναγόπουλου, χορογραφία από τις δασκάλες της ομάδας “Χορολόγιο” και τον Δήμο Κλιμενώφ.
Η εναλλαγή τραγουδιών και χορών γίνεται αβίαστα σε γοργούς ρυθμούς. Τα παιδιά μαζεύονται κάποια στιγμή γύρω από την Αμάλ με τα χρωματιστά μαξιλάρια στο χέρι για να την κάνουν (σύμφωνα με το σενάριο) να αισθανθεί ασφάλεια ώστε να μπορέσει να την πάρει ο ύπνος, με τα νανουρίσματα της χορωδίας chórεs.
Οι τόνοι πέφτουν. Το νανούρισμα λειτουργεί. Η Αμάλ αποκοιμιέται σε ένα λευκό κρεβάτι.
Ο κόσμος σιγά-σιγά διαλύεται. Τα παιδιά και οι γονείς επιστρέφουν κουρασμένα στα σπίτια.
Οι οργανωτές της εκδήλωσης μαζεύουν τον εξοπλισμό και ετοιμάζουν τα πάντα για την αναχώρηση της Αμάλ από το λιμάνι του Πειραιά Κυριακή, 5 Σεπτεμβρίου, στις 11.00 π.μ.
Η αίσθηση από την ολοκλήρωση της άρτιας (από άποψη οργάνωσης) εκδήλωσης προκαλεί ανάμικτα συναισθήματα, τόσο στον ευρύτερο χώρο του δρώμενου, όσο και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης όπου καλά κρατεί για μία ακόμη φορά η σύγκρουση υπέρ και κατά της Αμάλ…
Άλλοι σχολίασαν την παράκαμψη των αυστηρών μέτρων κατά της πανδημίας.
Άλλοι τα πιθανά σκοτεινά κίνητρα πίσω από την εκδήλωση.
Άλλοι επικεντρώνουν στο μήνυμα για τα προσφυγόπουλα και τα άλλα θύματα του πολέμου….
Κάποιοι θυμούνται το μύθο του Δούρειου Ίππου και ανησυχούν για την ατζέντα “πίσω” από την εκδήλωση.
Άλλοι, πολύ απλά, δεν κάνουν καν τον κόπο να εξηγήσουν γιατί τους δυσαρεστεί η εμφάνιση της Αμάλ. Απλώς θέλουν να φύγει…
Δεν έλειψαν τέλος και αυτοί που διέκριναν… ¨κίνδυνο” για την ορθοδοξία.
Η προσφυγιά σαν “φυσικό φαινόμενο”
Ελάχιστοι σχολίασαν ότι η προσφυγοπούλα Αμάλ παρουσιάζεται περίπου σαν ένα “φυσικό φαινόμενο”. Ότι, η περιπέτειά της δεν έχει θύτες, ούτε υπεύθυνους. Ότι η προβολή του ταξιδιού της εστιάζει στο “παρόν” σαν ό,τι προηγήθηκε να ήταν αποτέλεσμα μίας “θεομηνίας”.
Στο ταξίδι της Αμάλ δεν γίνονται αναφορές στο παρελθόν και στους λόγους που προκαλούν τις προσφυγικές “ροές” και “κύματα”.
Δεν γίνεται καμία αναφορά στη μεγάλη γεωπολιτική σκακιέρα που έχει στηθεί σε βάρος των λαών αναγκάζοντας κάποιους να ξεριζώνονται και άλλους να τους υποδέχονται, πότε με περίσσεμα καλοσύνης και αγάπης, πότε με αγανάκτηση και κατάρες γιατί φοβούνται το αύριο και τον ετερόδοξο. Ή γιατί έχουν μπουχτίσει από την εργαλειοποίηση του προσφυγικού, τη βιομηχανία των και κερδοφόρων ΜΚΟ που κερδοσκοπούν με “νόμισμα’ τον ανθρώπινο πόνο παίζοντας το ρόλο του “καλού”, του “φιλάνθρωπου”, του “χορηγού”, του “αρωγού” που χωρίς τύψεις, χωρίς δεύτερες σκέψεις κοπανάει τα πάντα στο μεγάλο “γουδί”-χωνευτήρι των πολέμων, των συγκρούσεων γεωπολιτικών συμφερόντων, των αντιτιθέμενων σχεδίων τεράστιων εταιριών που βγαίνουν κάθε φορά από τους πολέμους πιο ισχυρές από ποτέ…
Ο επόμενος σταθμός είναι το Μπάρι της Ιταλίας και ο μεθεπόμενος πόλεις του Βελγίου. Σαν “Ιθάκη”αυτής της 12μηνης “οδύσσειας” ορίστηκε το Μάντσεστερ της Βρετανίας τον Ιούλιο του 2022.
Ως τότε, πολλά μπορούν να συμβούν. Το μόνο που ίσως φαντάζει βέβαιο είναι ο πολλαπλασιασμός των μεταναστών και προσφύγων σε έναν κόσμο ρευστό, μεταβατικό και επικίνδυνο, που ακροβατεί ανάμεσα στο εκρηκτικό παρόν και σε ένα μάλλον δυσοίωνο, μεσοπρόθεσμα, μέλλον…
