Η έννοια της δημοκρατίας ήταν πάντα και έχει γίνει ακόμα περισσότερο τα τελευταία χρόνια αντικείμενο νέων Ψυχρών Πολέμων μεταξύ Δύσης, Ρωσίας και Κίνας, αν και, με δεδομένη την εκλογή ενός “μεταρρυθμιστή” Προέδρου στις ΗΠΑ, που αντέστρεψε ορισμένα από τα πιο επικίνδυνα χαρακτηριστικά της προηγούμενης πολιτικής (επέκταση συνθήκης START για τα πυρηνικά, συνάντηση με Πούτιν, δήλωση αποκήρυξης του πυρηνικού πολέμου, αποχώρηση από το Αφγανιστάν), αλλά και έχει κάνει την πρώτη, έστω και περιορισμένη τομή με το κυρίαρχο νεοφιλελεύθερο (και ολοκληρωτικό) υπόδειγμα, θα πρέπει να περιμένουμε για να δούμε πώς ακριβώς θα συνεχισθούν και σε ποιο μέτρο αυτοί οι Ψυχροί Πόλεμοι.

Εννοείται ότι ελάχιστη σχέση έχουν όλα αυτά με τη δημοκρατία, που σημαίνει το κράτος του Δήμου, δηλαδή την εξουσία του Λαού. Οι επεμβάσεις της Δύσης παγκοσμίως ουδέποτε είχαν ως επιδίωξη τη δημοκρατία, δηλαδή να δώσουν σε αυτούς τους λαούς την εξουσία, επεδίωξαν αντιθέτως να επιβάλουν τη δική της εξουσία επί τρίτων λαών. Ένα από τα κύρια θύματά της ήταν η ίδια η έννοια της δημοκρατίας, λόγω της χρήσης που της έκαναν.

Το θέμα της δημοκρατίας (με όλες τις παρανοήσεις και παραμορφώσεις της έννοιας βέβαια) ήταν το αντικείμενο μιας δημοσκόπησης στη διάρκεια της οποίας ερωτήθηκαν 50.000 άτομα σε 53 χώρες και την οργάνωσε το ινστιτούτο Latana μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου φέτος. Την έρευνα παρήγγειλε το Ίδρυμα της Συμμαχίας των Δημοκρατιών (Alliance of Democracies Foundation), του οποίου προεδρεύει ο πρώην Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ και πρώην Πρωθυπουργός της Δανίας Anders Fogh Rasmussen. Ακριβώς αυτό κάνει πιο εντυπωσιακά τα ευρήματα, γιατί η κοινή γνώμη παγκοσμίως δεν φαίνεται να συμφωνεί με τα κεντρικά ιδεολογήματα, τα “αφηγήματα” (παραμύθια, σε απλά ελληνικά) που επαναλαμβάνουν, με ανατριχιαστική ομοφωνία, όλοι σχεδόν οι πολιτικοί των δυτικών χωρών, στην πολύ μεγάλη πλειοψηφία τους παραλλαγές υπαλλήλων του χρηματιστικού κεφαλαίου, που χρησιμοποιούν τις “ιδεολογίες” και “πολιτικές προτιμήσεις” τους δίκην διαφορετικών ενδυμάτων, εχόντων όλο και μικρότερη σχέση με τα πρόσωπα που “ντύνουν”.

Πρέπει ασφαλώς να είναι κανείς επιφυλακτικός απέναντι σε τέτοιες δημοσκοπήσεις, αν μη τι άλλο γιατί είναι αρκετά δύσκολο να οργανωθούν καλά σε παγκόσμια κλίμακα. Ωστόσο, η εντύπωση που αποκομίζει κανείς από την ανάγνωση των αποτελεσμάτων είναι ότι η δημοσκόπηση έχει γίνει με σκοπό να ανιχνεύσει τις πραγματικές τάσεις της παγκόσμιας κοινής γνώμης και να χρησιμεύσει έτσι ως οδηγός για το πώς πρέπει να οργανωθεί ένας κεντρικός άξονας της πολιτικής των ΗΠΑ και των κύριων δυτικών δυνάμεων, που εστιάζει στο δίπολο “δημοκρατία/αυταρχισμός”. Απευθύνεται μάλλον σε χειριστές πολιτικής και λιγότερο στην ίδια την κοινή γνώμη, παρόλο που βέβαια είναι αδύνατο σε οποιονδήποτε να αποφύγει κάποια επιρροή από μια τόσο φορτισμένη διεθνή κατάσταση.

Ένα από τα πλέον εντυπωσιακά ευρήματα της έρευνας, δεδομένου και του ποιοι την έκαναν, είναι ότι παγκοσμίως οι ΗΠΑ θεωρούνται μεγαλύτερη απειλή για τη δημοκρατία από τη Ρωσία και την Κίνα! Σε αντίστοιχη έρευνα προ έτους, η άποψη αυτή πλειοψηφούσε κατά 6%, τώρα πλειοψηφεί κατά 14%, με τα μεγαλύτερα ποσοστά αύξησης στη Γερμανία (+20%) και στην Κίνα (+16%).

Οι αναλυτές εκτιμούν ότι αυτή η τάση αντανακλά πιθανώς τα αποτελέσματα της πολιτικής Τραμπ “Πρώτα η Αμερική” και σημειώνουν ότι οι επιδόσεις των Ηνωμένων Πολιτειών έχουν βελτιωθεί μετά την έλευση του Προέδρου Μπάιντεν στην εξουσία.

Η πίστη στη σημασία της δημοκρατίας παραμένει υψηλή στις 53 χώρες που ερευνήθηκαν, ενώ οι μεγαλύτερες απειλές για τη δημοκρατία θεωρούνται η οικονομική ανισότητα (το πιστεύει το 64%) και, ειδικά στις ΗΠΑ, η ισχύς των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας (το πιστεύει εκεί το 62%, σταδιακά όμως η ανησυχία για την ισχύ των εταιρειών αυξάνεται και σε άλλες χώρες και φτάνει τώρα παγκοσμίως το 48%). Η ανησυχία αυτή αντανακλάται σε μεγαλύτερη υποστήριξη προς μεγαλύτερη ρύθμιση των κοινωνικών δικτύων (social media).

Με εξαίρεση τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο, οι κάτοικοι των άλλων κρατών θεωρούν την ανισότητα μεγαλύτερη απειλή για τη δημοκρατία από τους περιορισμούς στην ελευθερία του λόγου.

Το 81% των πολιτών παγκοσμίως λένε ότι είναι σημαντικό να έχουν δημοκρατία στις χώρες τους, αλλά μόνο το 53% δηλώνει (ακόμα και στις δυτικές χώρες) ότι η χώρα τους είναι πραγματικά δημοκρατική σήμερα. Στην Κίνα το 71% πιστεύει ότι διαθέτουν την σωστή “ποσότητα” δημοκρατίας. Το ίδιο πιστεύουν και οι εκλογείς στη Νορβηγία, την Ελβετία και τη Σουηδία. Πολύ αρνητική είναι και η εικόνα της ανατολικής Ευρώπης, όπως π.χ. της Ουγγαρίας όπου μόνο το 31% των πολιτών θεωρεί τη χώρα τους δημοκρατική, ποσοστό συγκρίσιμο με τα ποσοστά της Νιγηρίας και της Πολωνίας.

Παντού οι πολίτες υποστηρίζουν σε μεγάλο βαθμό την ιδέα Μπάιντεν για μια Συνάντηση Κορυφής Δημοκρατίας, εκτός από την Κίνα και τη Ρωσία, τις δύο χώρες όπου οι πολίτες είναι πολύ αρνητικοί για την αμερικανική επιρροή παγκοσμίως.

Οι πολίτες θεωρούν τώρα ότι η καλύτερη αντιμετώπιση του κορονοϊού έγινε από τις χώρες που θεωρούνται λιγότερο δημοκρατικές από τη Δύση.

Σε αντίστοιχη έρευνα πριν ένα χρόνο οι πολίτες και των δύο ομάδων χωρών ήταν ικανοποιημένοι από τις επιδόσεις των κυβερνήσεών τους κατά 70%. Φέτος τα ποσοστά έχουν πέσει στο 65% στις χώρες που κατηγορούνται ως μη δημοκρατικές και σε 51% στις άλλες. Μόνο μια μειοψηφία Ευρωπαίων (45%) είναι ικανοποιημένο από την αντιμετώπιση της πανδημίας, ενώ στην Ασία τα ποσοστά φτάνουν ακόμα και το 76%.