*Του Κώστα Ράπτη, αναδημοσίευση από το Capital.gr
Στην ακατάλυτη, θα φανταζόταν κανείς, σχέση των ΗΠΑ με τη Σαουδική Αραβία εμφανίζονται το τελευταίο διάστημα απροσδόκητα σύννεφα. Ή ίσως όχι και τόσο απροσδόκητα, αν κρίνουμε από το πώς παίρνει μορφή το “δόγμα Μπάιντεν” για την Μέση Ανατολή, με τη Ουάσιγκτον να περιορίζει τις “δουλείες” της στην περιοχή.
Δεν συμβαίνει πάντως κάθε μέρα να ακυρώνεται, προφανώς με σαουδαραβική πρωτοβουλία, προγραμματισμένη επίσκεψη στο Ριάντ του Αμερικανού υπουργού Άμυνας Λόιντ Όστιν, στο πλαίσιο περιοδείας που πραγματοποίησε την προηγούμενη εβδομάδα σε χώρες του Περσικού Κόλπου. Συγκεκριμένα, ο επικεφαλής του Πενταγώνου επισκέφθηκε το Κουβέιτ, το Κατάρ (έδρα της CENTCOM, της διακλαδικής στρατιωτικής διοίκησης για την Μέση Ανατολή και Κεντρική Ασία), καθώς και το Μπαχρέιν (έδρα του Πέμπτου Στόλου), συγχαίροντας παντού τους συμμάχους και τα στελέχη των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων για τον ρόλο τους στην ολοκλήρωσης της αποχώρησης από το Αφγανιστάν, την μεγαλύτερη, όπως την χαρακτήρισε, επιχείρηση αερομεταφοράς στην Ιστορία.
Περίεργο που οι ιδιαιτερότητες του προγράμματός του (scheduling issues), όπως αναφέρθηκε, κράτησαν σε μια τόσο ευαίσθηση συγκυρία τον Όστιν μακριά από Ριάντ.
Για τους περισσότερους αναλυτές, η ακύρωση της επίσκεψης του Αμερικανού υπουργού αποτελεί την άμεση (οργισμένη) αντίδραση των Σαούντ στην υλοποίηση της ανακοινωμένης από τον Ιούνιο απόφασης των ΗΠΑ να αποσύρουν τις συστοιχίες των αντιαεροπορικών συστημάτων Patriot που είχαν εγκαταστήσει στη Σαουδική Αραβία. Και μολονότι βέβαια η αποτελεσματικότητα των συστημάτων αυτών (προσανατολισμένων αποκλειστικά στον από Βορρά κίνδυνο, δηλ. το Ιράν) αποδείχθηκε μηδαμινή όταν οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης κατάφεραν με φθηνά μέσα να πλήξουν την καρδιά της σαουδαραβικής πετρελαιοπαραγωγής στο Άμπκαικ το 2019, καθώς και άλλους στόχους, η χειρονομία της απόσυρσης των Patriot έχει αν μην τι άλλο μεγάλο συμβολικό αντίκρισμα. Αυτό το κενό άλλωστε προορίζεται να καλύψει ο δανεισμός ελληνικών Patriot από τη Σαουδική Αραβία.
Δεν πρόκειται για τη μοναδική πίεση που ασκείται από την αμερικανική πλευρά. Η συμπλήρωση είκοσι ετών από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 έδωσε την ευκαιρία για την δημοσιοποίηση 16σέλιδης περικομμένης αναφοράς του FBI σχετικά με τα τότε γεγονότα, στην οποία καταδεικνύονται οι σχέσεις των 19 αεροπειρατών με δύο Σαουδάραβες “χειριστές” τους, εκ των οποίων ένας με διπλωματική ασυλία. Η πλανώμενη αίσθηση της εμπλοκής πτερύγων της εξουσίας στην Σαουδική Αραβία με τη θεαματικότερη επίθεση της Αλ Κάιντα, αν και δεν θεμελιώνεται ακλόνητα, πάντως ενισχύεται στα μάτια του αμερικανικού και διεθνούς ακροατηρίου.
Οι αντιδράσεις από πλευράς Ριάντ δεν περιορίσθηκαν στην ακύρωση της επίσκεψης Όστιν. Εντύπωση προκαλεί το tweet του Σάτταμ μπιν Χάλεντ αλ-Σαούντ, νεότερου μέλους της βασιλικής οικογένειας συνδεόμενου με τον ισχυρό διάδοχο Μοχάμαντ μπιν Σαλαμάν, ότι “το μεγάλο βασίλειο δεν δέχεται υπαγορεύσεις και θα ρυθμίζει τις σχέσεις του στη βάση των κοινών συμφερόντων και του αμοιβαίου σεβασμού”.
Ο ίδιος μνημόνευσε, σε αντιπαραβολή, την πρόσφατη επίσκεψη στη χώρα του Λεονίντ Σλούτσκι, επικεφαλής της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της ρωσικής Δούμας. Και πράγματι, η επιθυμία του Ριάντ να επιδείξει ότι διαθέτει και εναλλακτικές επιλογές στον τομέα της ασφάλειας υπογραμμίσθηκε και με την πρόσφατη συνυπογραφή συμφωνίας στρατιωτικής εκπαίδευσης με τη Ρωσία.
Ποιες όμως είναι οι κατά τον πρίγκηπα Σάτταμ αμερικανικές “υπαγορεύσεις” που αρνείται να δεχθεί ο Οίκος των Σαούντ; Εξαντλούνται στην δεδομένη επιθυμία της κυβέρνησης Μπάιντεν να αναβιώσει τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αποκλιμακώνοντας συνολικά τις εντάσεις στον Περσικό Κόλπο; Η ίδια η Σαουδική Αραβία, όμως, έχει εγκαινιάσει έμμεσο διάλογο με τους Ιρανούς ανταγωνιστές της στη Βαγδάτη.
Πιθανότερο είναι οι αμερικανικές απαιτήσεις να αφορούν τον άμεσο τερματισμό του πολέμου στην Υεμένη, κατεξοχήν έργο του Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν, ή ακόμη και την αντικατάσταση του διαδόχου. Μια άλλη εκδοχή θα μπορούσε να αφορά την πετρελαϊκή αγορά σε φάση πληθωριστικών πιέσεων διεθνώς (αλλά και εμπέδωσης της συνεργασίας Μόσχας-Ριάντ στο πλαίσιο του OPEC+). Tο άμεσο μέλλον θα δώσει απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα.
