Η πορεία του ΠΑΣΟΚ, του κόμματος που σφράγισε τη Μεταπολίτευση στην Ελλάδα, είναι γνωστή την τελευταία δεκαετία: καθίζηση των ποσοστών, μικρή απήχηση των θέσεων, διαρκής συρρίκνωση της εκλογικής και στελεχιακής βάσης, αιμορραγία προς άλλους σχηματισμούς. Αυτό φαίνεται στο Διάγραμμα 1: το ΠΑΣΟΚ (ή οι σχηματισμοί στους οποίους συμμετείχε) έχει χάσει πάνω από τα 4/5 της δύναμής του σε σχέση με την τελευταία του νίκη το 2009. Η μεγαλύτερη μεταβολή ήταν τα πρώτα μνημονιακά χρόνια, ενώ το χαμηλότερο σημείο του ήρθε τον Γενάρη του 2015 μετά τη συγκυβέρνηση με τη ΝΔ (όπου όμως είχε κατέβει στις εκλογές και το ΚΙΔΗΣΟ του Γιώργου Παπανδρέου).
Ακόμη δε και στις ευρωεκλογές, τις λεγόμενες “εκλογές β’ τάξης, που είναι πιο χαλαρές και όπου δεν κρίνεται η διακυβέρνηση του τόπου, τα ποσοστά του είναι μονοψήφια για δύο συνεχόμενες φορές (2014, 2019) και απέχουν πάρα πολύ από όλη την περίοδο 1981-2009 όπου δεν έπεσε ποτέ κάτω από 33% (Διάγραμμα 2).
Το ΠΑΣΟΚ έχει αλλάξει, λοιπόν, κατηγορία, όπως θα λέγαμε στο ποδόσφαιρο. Προφανώς, αυτό είχε να κάνει με μακροχρόνιες εξελίξεις στην κοινωνική συμμαχία που εξέφραζε, με σημείο τομής το Μνημόνιο και όλη τη διαχείρισή του που διέρρηξε με συγκλονιστικό τρόπο εκλογικές σχέσεις εκπροσώπησης δεκαετιών.
Ποια είναι όμως σήμερα η κοινωνική συμμαχία που εκφράζει; Ποια στρώματα και ποιες ηλικίες; Ποιες επαγγελματικές ομάδες;
Το άρθρο αυτό θα προσπαθήσει να απαντήσει εν μέρει σε αυτά τα ερωτήματα, παρουσιάζοντας εν συντομία το προφίλ του μέσου ψηφοφόρου του ΚΙΝΑΛ.
Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των μελών και ψηφοφόρων του ΚΙΝΑΛ που θα εξεταστούν, με βάση τα στοιχεία που μας είναι δημόσια γνωστά από τις εσωκομματικές του 2017 και από το έξιτ πολ των Βουλευτικών Εκλογών του 2019, θα έχουν σχέση με τη γεωγραφική προέλευση, το φύλο, την ηλικία και την επαγγελματική ομάδα.
Γεωγραφική προέλευση ψηφοφόρων ΚΙΝΑΛ
Τα στοιχεία από τις πέντε καλύτερες και τις πέντε χειρότερες περιοχές (Διάγραμμα 3) από τις εκλογές του 2019 (Υπουργείο Εσωτερικών, 2019) δείχνουν ότι η δύναμη του ΚΙΝΑΛ είναι πλέον κυρίως στην επαρχία όπου σημειώνει επιδόσεις σχεδόν διπλάσιες σε σχέση με το πανελλαδικό του (η Ροδόπη είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση λόγω μειονότητας και ένταξης του Αχμέτ Ιλχάν). Αντίθετα, τις χειρότερές του επιδόσεις τις έχει στην Αθήνα, ακόμη και σε μέρη που ήταν παλιά κάστρα του και είχε προσεγγίσει ή ξεπεράσει το 50% όπως η Δυτική Αττική και η Β’ Πειραιώς.
Όμως ακόμη και στους επαρχιακούς νομούς, η εικόνα είναι άνιση. Στα χωριά και στην “επαρχία της επαρχίας” οι επιδόσεις του ΚΙΝΑΛ είναι πλέον καλύτερες από ό,τι στις πρωτεύουσες των νομών. Χαρακτηριστικά είναι τα παρακάτω ενδεικτικά στοιχεία από τους νομούς (τις καλλικρατικές “περιφερειακές ενότητες”) της Πελοποννήσου και της Ηπείρου που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: σε όλες τις περιοχές, το ποσοστό του ΚΙΝΑΛ στην πρωτεύουσα του κάθε Νομού είναι χειρότερο από ό,τι σε όλον τον Νομό.
Το ΚΙΝΑΛ πλέον είναι ένα κόμμα της “επαρχίας”, αγκυρωμένο σε μικρά μέρη με έντονη αγροτική παρουσία.
Ηλικία μελών και ψηφοφόρων ΚΙΝΑΛ
Είναι αδύνατον να ξέρει κανείς την ηλικία των ψηφοφόρων του ΚΙΝΑΛ στην κάλπη των βουλευτικών εκλογών αφού, προφανώς, δεν κρατιούνται δημογραφικά στοιχεία. Ωστόσο, μια καλή ιδέα μπορεί να αποκτήσει κανείς αν δει την ηλικία των ψηφοφόρων στις εσωκομματικές εκλογές του ΚΙΝΑΛ το 2017, έτσι όπως τα είχε δημοσιεύσει τότε (Εφορευτική Επιτροπή Εκλογών ΚΙΝΑΛ, 2017) η Κεντρική του Εφορευτική Επιτροπή (Διάγραμμα 4).
Σε αυτές συμμετείχαν πάνω από 200.000 πολίτες, σχεδόν δηλαδή η μισή εκλογική δύναμη του ΚΙΝΑΛ. Το Διάγραμμα 4 δείχνει την ηλικιακή κατανομή μεταξύ αυτών των 211.191 ψηφισάντων.
Στο Διάγραμμα 4 φαίνεται ότι η συμμετοχή ήταν κυρίως σε μεγαλύτερες ηλικίες, με πάνω από τους μισούς να είναι πάνω από 60 ετών (το 2017) και με κυρίαρχες τιμές τις ηλικίες 55-74, δηλαδή όσους γεννήθηκαν μεταξύ 1943-1962 ή με άλλα λόγια όσους ζήσανε την “Αλλαγή” του 1981 σε ηλικία 20-40 ετών τότε. Η δε συμμετοχή νεολαίων ήταν πολύ μικρή στην εκλογική κάλπη.
Ενισχυτική αυτής της εικόνας είναι και η ανάγνωση του έξιτ-πολ την ημέρα των βουλευτικών εκλογών του 2019 (Metron Analysis, Alco, Marc, MRB, 2019). Με την επιφύλαξη που μπορεί να δείχνει κανείς σε στοιχεία ενός έξιτ-πολ, φαίνεται ότι το ποσοστό του ΚΙΝΑΛ στις μεγάλες ηλικίες είναι υπερδιπλάσιο από ό,τι αυτό στις μικρότερες (Διάγραμμα 5).
Φύλο μελών και ψηφοφόρων ΚΙΝΑΛ
Τα στοιχεία της Εφορευτικής από τις εσωκομματικές του 2017 (Εφορευτική Επιτροπή Εκλογών ΚΙΝΑΛ, 2017) περιείχαν και πληροφορίες για το φύλο των ψηφοφόρων. Από το Διάγραμμα 6 φαίνεται ότι τα δύο τρίτα των εσωκομματικών ψηφοφόρων του ΚΙΝΑΛ (που ξεπέρασαν τα 211.000 άτομα) ήταν άντρες με σοβαρή υποεκπροσώπηση του γυναικείου φύλου σε σχέση με το γενικό του ποσοστό στον πληθυσμό.
Ενισχυτικά αυτής της εικόνας, όχι όμως στον ίδιο βαθμό, είναι και τα στοιχεία από το έξιτ-πολ όπου στους άντρες και πάλι σημειώνει καλύτερα ποσοστά το ΚΙΝΑΛ (Διάγραμμα 7).
Επαγγελματική Ομάδα ψηφοφόρων ΚΙΝΑΛ 2019
Τέλος, ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο από το έξιτ-πολ των εκλογών του 2019 είναι και το τι ποσοστό πήρε το ΚΙΝΑΛ σε κάθε επαγγελματική ομάδα τότε. Τα ποσοστά του είναι καλύτερα σε συνταξιούχους και αγρότες και χειρότερα στους ανέργους και τους φοιτητές, με όλες τις άλλες ομάδες (Δημόσιο, Ιδιωτικό, Ελεύθεροι, Νοικοκυρές) να κυμαίνονται πέριξ του πανελλαδικού του ποσοστού.
Συμπέρασμα
Από τη μελέτη των στοιχείων, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η δύναμη του ΚΙΝΑΛ, έτσι και αλλιώς δραματικά συρρικνωμένη σε σχέση με τα θηριώδη ποσοστά του παρελθόντος, εντοπίζεται κυρίως στην επαρχία, σε μεγάλες ηλικιακές ομάδες κυρίως αντρών συνταξιούχων και αγροτών. Ο μέσος ψηφοφόρος του ΚΙΝΑΛ ζει στην ελληνική επαρχία (και ιδίως σε χωριό), έζησε την ακμή της ζωής του στη δεκαετία του ’70 και ’80, είναι άντρας, συνταξιούχος και/ή αγρότης.
Αυτά τα χαρακτηριστικά δεν είναι τα πιο θετικά για το ΚΙΝΑΛ καθώς σύντομα θα αντιμετωπίσει υπαρξιακό πρόβλημα. Ο νέος ηγέτης του, όποιος και αν είναι από τους τέσσερις διεκδικητές, θα κληθεί να αρθρώσει μια τέτοια πολιτική πρόταση η οποία, πρώτα και κύρια, να μπορεί να απευθυνθεί και σε άλλα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας, προσπαθώντας να ανασυστήσει μια κοινωνική συμμαχία πιο βιώσιμη μακροπρόθεσμα.
Πηγές
- Metron Analysis, Alco, Marc, MRB. (2019, 07). www.metronanalysis.gr. Ανάκτηση από Βουλευτικές εκλογές 2019 – Κοινό Exit Poll : https://www.metronanalysis.gr/%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B5%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CF%82-2019-%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%8C-exit-poll-%CE%B9%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%82/
- Εφορευτική Επιτροπή Εκλογών ΚΙΝΑΛ. (2017, 11 13). dpekloges.gr. Ανάκτηση από Αποτελέσματα εκλογών: https://dpekloges.gr
- Υπουργείο Εσωτερικών. (2019, 11 08). Εθνικές εκλογές – Ιούλιος 2019. Ανάκτηση από Εθνικές εκλογές – Ιούλιος 2019 : https://ekloges.ypes.gr/current/v/home/
