Επιτέλους, ένα καλό (εν δυνάμει) νέο από το «μέτωπο» της κλιματικής αλλαγής, ίσως το πιο σημαντικό, οπωσδήποτε από τα σημαντικότερα “μέτωπα” του κόσμου μας.
Το νέο περιέχεται στη μελέτη τους για το μεθάνιο, που έδωσαν στη δημοσιότητα η Συμμαχία για το Κλίμα και τον Καθαρό Αέρα και το πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP). Σύμφωνα με αυτή, μια μείωση κατά 45% των εκπομπών αυτού του αερίου παγκοσμίως είναι δυνατή έως το 2030 και θα επιτρέψει την επίτευξη των κλιματικών στόχων που έθεσε η Συμφωνία του Παρισιού.
Το μεθάνιο είναι ένα από τα αέρια με τη μεγαλύτερη συμβολή στην παγκόσμια αλλαγή του κλίματος. Οι ίδιες όμως οι ιδιότητές του μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μεγάλο όπλο κατά της κλιματικής αλλαγής.
Ο τρώσας και ιάσεται!
Επιπλέον, μια τέτοια μείωση των εκπομπών μεθανίου θα είχε πολύ θετικά αποτελέσματα για τη γενική υγεία του πληθυσμού και για τις αγροτικές αποδόσεις.
Ο ρόλος του μεθανίου
Η κοινή γνώμη είναι σχετικά ενημερωμένη για τον ρόλο του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην πρόκληση του φαινομένου του θερμοκηπίου και, ως εκ τούτου, στην εξαιρετικά επικίνδυνη κλιματική αλλαγή. Δεν είναι πολύ ενημερωμένη όμως για τον ρόλο του μεθανίου (CH4).
Το μεθάνιο έχει δεκάδες φορές μεγαλύτερη συμβολή στην πρόκληση του φαινομένου του θερμοκηπίου από ότι το διοξείδιο του άνθρακα. Mια μελέτη που δημοσίευσε το Global Carbon Project (GCP) τον Ιούλιο του 2020, έδειξε ότι η συγκέντρωση μεθανίου στην ατμόσφαιρα έχει διπλασιαστεί σε σύγκριση με την προϊστορική περίοδο και έφτασε πλέον σε επίπεδα που δεν έχουν υπάρξει εδώ και 800.000 χρόνια, ενώ οι εκπομπές του συνεχίζουν να αυξάνονται με πολύ υψηλούς ρυθμούς.
Χωρίς την εφαρμογή πρόσθετων πολιτικών προβλέπεται ότι η αύξηση των εκπομπών μεθανίου θα συνεχιστεί μέχρι το 2040.
Το μεθάνιο συμβάλλει επιπλέον στον σχηματισμό όζοντος στα επιφανειακά στρώματα της ατμόσφαιρας, που είναι ένας επικίνδυνος ατμοσφαιρικός ρυπαντής. Το όζον που οφείλεται στην παραγωγή μεθανίου από ανθρώπινες δραστηριότητες προκαλεί περί το μισό εκατομμύριο πρόωρους θανάτους ανά έτος, αυξάνει τα κρούσματα αναπνευστικών (όπως άσθμα και άλλες) και καρδιαγγειακών ασθενειών και τις επείγουσες εισαγωγές στα νοσοκομεία, βλάπτει τα οικοσυστήματα και τις αγροτικές καλλιέργειες, μειώνοντας την αύξηση της αγροτικής παραγωγής και τις αποδόσεις των καλλιεργειών.
Οι τωρινές συγκεντρώσεις μεθανίου είναι σαφώς πάνω από τα επίπεδα του σεναρίου συγκράτησης της κλιματικής αλλαγής σε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2° C. Και ο στόχος της συμφωνίας του Παρισιού για συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1.5° C δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μείωση των εκπομπών μεθανίου κατά 40-45% έως το 2030.
Τα πλεονεκτήματα του μεθανίου
Οι αυξανόμενες ανθρωπογενείς εκπομπές μεθανίου προέρχονται από τρεις τομείς: τα ορυκτά καύσιμα, τη γεωργία και τα απόβλητα.
Επειδή ακριβώς η συμβολή του μεθανίου στην κλιματική αλλαγή είναι τόσο μεγάλη, η προσπάθεια περιορισμού των εκπομπών του είναι ένας πολύ αποδοτικός τρόπος για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, με σχετικά μικρό κόστος, αν όχι οικονομικό κέρδος, και με μεγάλη ταχύτητα στο αποτέλεσμα.
Το μεθάνιο έχει μικρό χρόνο ζωής στην ατμόσφαιρα, που σημαίνει ότι αν αναληφθεί άμεσα δράση εναντίον των εκπομπών του θα έχει άμεση επίδραση στην επιβράδυνση της ταχύτητας της κλιματικής αλλαγής, προκαλώντας ταυτόχρονα και γρήγορη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από το όζον, με τα συνακόλουθα πλεονεκτήματα για τη δημόσια υγεία και τη γεωργία.
Επιπλέον, με την ανάληψη άμεσης δράσης για τη μείωση των εκπομπών μεθανίου θα αποφευχθεί ο κίνδυνος πολύ επικίνδυνων αλληλεπιδράσεων. Για παράδειγμα, αν η κλιματική αλλαγή συνεχιστεί με τον σημερινό ρυθμό θα οδηγήσει στο λιώσιμο των πάγων και της permafrost, κινδυνεύοντας να απελευθερώσει τεράστιους όγκους μεθανίου (και νέων ιών και μικροβίων, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα) που βρίσκονται στο υπέδαφος και που, εκλυόμενοι, θα επιταχύνουν με τη σειρά τους την κλιματική αλλαγή που προκάλεσε την απελευθέρωσή τους.
Λόγω των συνεπειών από τις εκπομπές του μεθανίου, τονίζει η μελέτη, θα μειωθεί και η αρνητική επίδρασή τους στην ανεργία και στις ανισότητες μεταξύ των χωρών και στο εσωτερικό τους.
Η μελέτη υπολόγισε το τελικό χρηματιστικοποιημένο αποτέλεσμα των πολιτικών περιορισμού των εκπομπών μεθανίου (μέσω μηχανισμών αγοράς και εκτός αγοράς) και βρήκε ότι θα είναι θετικό και θα ανέλθει σε 4300 δολλάρια ΗΠΑ για κάθε τόνο περιοριζόμενης εκπομπής. 85% των μέτρων που εξετάζει η μελέτη, θα έχουν οικονομικά οφέλη που ξεπερνάνε το καθαρό κόστος τους.
Για παράδειγμα, η μελέτη υπολογίζει ότι το κέρδος μόνο από την αποφυγή προώρων θανάτων θα ανέλθει σε 450 δισεκατομμύρια δολλάρια στα πλαίσια μιας στρατηγικής μεθανίου συμβατής με τον στόχο περιορισμού στον 1.5°C.
Σημειωτέον ότι σε αυτή την ποσοτικοποίηση – χρηματιστικοποίηση των αποτελεσμάτων μιας πολιτικής περιορισμού των εκπομπών μεθανίου, δεν έχει περιληφθεί το αποτέλεσμα από τη συμβολή της στους πολλαπλούς στόχους βιώσιμης ανάπτυξης που έχει θέσει ο ΟΗΕ, όπως η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (SDG13), της μηδέν πείνας (SDG2), της καλής υγείας και ευημερίας (SDG3), ούτε και η μείωση κόστους των επιχειρήσεων, η δημιουργία θέσεων εργασίας και οι τεχνολογικές καινοτομίες λόγω των πολιτικών περιορισμού των εκπομπών μεθανίου.
Πως μπορεί να γίνει η μείωση των εκπομπών
Η μελέτη προτείνει, μεταξύ άλλων, την ανίχνευση των διαρροών μεθανίου, για παράδειγμα μέσω δορυφόρων, και την επισκευή των βιομηχανικών εγκαταστάσεων από όπου διαφεύγει, τον διαχωρισμό των οργανικών από τα ανόργανα απόβλητα, ώστε τα πρώτα να μην καταλήγουν στις χωματερές, την τροποποίηση της τροφής των ζώων που εκτρέφονται σε κτηνοτροφεία, αλλά και πιο έμμεσες μεθόδους, όπως τη μείωση της κατανάλωσης κρέατος και την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Όπως τόνισε η εκτελεστική διευθύντρια της UNEP Inger Andersen, σε ανακοίνωση τύπου, ο περιορισμός των εκπομπών μεθανίου είναι ο πιο ισχυρός μοχλός που διαθέτουμε για την επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής τα επόμενα 25 χρόνια.
Αυτό που δεν είπε βέβαια είναι ότι οποιαδήποτε πολιτική για τη σωτηρία του περιβάλλοντος και του κλίματος προϋποθέτει σύγκρουση με ισχυρότατες οικονομικές δυνάμεις που βγάζουν τα κέρδη τους από τις πολιτικές που σήμερα ασκούνται, και μια πολύ συνειδητοποιημένη και πολύ ενεργό κοινωνία.
