Η συνάντηση που είχε ο Σουδανός πρωθυπουργός Αμπντάλα Χαμντόκ την περασμένη Κυριακή στην πρωθυπουργική κατοικία με τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ στο Κέρας της Αφρικής Τζέφρι Φέλτμαν έμελλε να είναι και η τελευταία με την πρωθυπουργική ιδιότητα. Μερικές ώρες αργότερα (ξημερώματα 25ης Οκτώβρη) το πολιτικό σκηνικό στο Χαρτούμ θα άλλαζε σημαντικά απηχώντας τη σφοδρή διαπάλη διαφορετικών δυνάμεων εντός και εκτός Σουδάν.
Ο Σουδανός μεταβατικός πρόεδρος, στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ Μπουρχάν έκανε στην πραγματικότητα πράξη αυτό που είχε αποτολμήσει, δίχως αποτέλεσμα, τον περασμένο Σεπτέμβρη μία ομάδα στρατιωτικών: Κατέλαβε την εξουσία, διέλυσε την κυβέρνηση και τη βουλή επιρρίπτοντας τις ευθύνες σε ένα μέρος των “Δυνάμεων για την Ελευθερία και την Αλλαγή” (FCC) για την καθυστέρηση σημαντικών μεταρρυθμίσεων που είχαν συμφωνήσει με το στρατό πριν δύο χρόνια, μετά την ανατροπή του ισλαμιστή (επί τρεις δεκαετίες) “προέδρου” Ομάρ αλ Μπασίρ.
Ο στρατηγός διαβεβαίωσε στο διάγγελμα που έκανε σήμερα το μεσημέρι πως ο στρατός θα συνεχίσει “κανονικά” την πορεία “δημοκρατικής μετάβασης” και πως θα παραδώσει την εξουσία στην κυβέρνηση που θα αναδειχθεί από εκλογές που θα διεξαχθούν “τον Ιούλιο του 2023”. Στο μεταξύ φρόντισε να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση “έκτακτης ανάγκης” με ό,τι αυτό συνεπάγεται για πολιτικές ελευθερίες και δικαιώματα…
Με άλλα λόγια ο στρατηγός Μπουρχάν επιχείρησε σήμερα αφενός να εμφανιστεί “τιμητής” της ευρείας πολιτικής συμμαχίας των δυνάμεων που είχαν συγκροτήσει την πρώτη μεταβατική πολιτική κυβέρνηση. Αφετέρου προσπάθησε να δείξει πως έχει “σχέδιο και πρόγραμμα” εκτιμώντας (μάλλον αισιόδοξα…) πως θα έχει πετύχει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις σε διάφορα επίπεδα ώστε να πετύχει κάποιου είδους λαϊκής συναίνεσης και την ανέφελη διεξαγωγή των πρώτων (μετά από πολλές δεκαετίες) δημοκρατικών εκλογών στο Σουδάν σε περίπου δύο χρόνια (και βλέπουμε…).
Ο ίδιος ο στρατηγός είχε νωρίτερα συναντηθεί και αυτός με τον Αμερικανό ειδικό απεσταλμένο Τζέφρι Φέλντμαν σε κοινή συνάντηση με τον πρωθυπουργό Αμπντάλα Χάμντοκ τονίζοντας σε όλους τους τόνους την δυσαρέσκειά του επειδή θεωρούσε πως ένα μέρος του συνασπισμού των “Δυνάμεων για την Ελευθερία και την Αλλαγή” είχε “καπελώσει” την εξουσία στο Σουδάν. Ο Μπουρχάν και τότε είχε προτείνει έναν κυβερνητικό ανασχηματισμό ώστε να είναι (όπως υποστήριζε) πιο αντιπροσωπευτικός για να εκφράζει “όλες τις εθνικές δυνάμεις (εκτός από το διαλυθέν “Εθνικό Κόμμα του Κογκρέσου” του Ομάρ αλ Μπασίρ).
Είναι συνεπώς λίγο δύσκολο (για να μην πούμε αφελές) να πιστέψουμε πως ο Φέλντμαν πιάστηκε εξ απήνης από τις εξελίξεις στο Σουδάν ή πως δεν γνώριζε πως θα γινόταν η απόπειρα πραξικοπήματος προτού καλά-καλά αναχωρήσει από το Χαρτούμ. Ιδιαίτερα όταν ένα μήνα πριν, είχε προηγηθεί άλλη απόπειρα από μέρος αξιωματικών του στρατού…
Η σημερινή ανακοίνωση της αμερικανικής πρεσβείας στο Χαρτούμ και του Τζέφρι Φέλτμαν εξέφραζε “ανησυχία” για τις εξελίξεις, επιβεβαιώνοντας τη στήριξη του Στέιτ Ντηπάρτμεντ στην “κυβέρνηση πολιτικής μετάβασης” δείχνοντας αποστάσεις από την κίνηση του στρατηγού Μπουρχάν.
Γιατί πραξικόπημα τώρα;
Ωστόσο είναι σχεδόν απίθανο οι ΗΠΑ να μην γνώριζαν για τη σημερινή απόπειρα πραξικοπήματος ή να μην είχαν ένα μερίδιο “ανάμιξης” στα γεγονότα.
Το Σουδάν τα τελευταία δύο χρόνια, ιδιαίτερα μετά την ανατροπή του ισλαμιστή “προέδρου” Ομάρ Μπασίρ από τις αιματοβαμμένες λαϊκές κινητοποιήσεις του 2019 βρίσκεται στο ενδιαφέρον διεθνών και περιφερειακών δυνάμεων καθώς ο “αναβαπτισμένος” ρόλος του αναζωογονεί το ενδιαφέρον μίας σειράς χωρών για το ρόλο που μπορεί να παίξει στην ευρύτερη περιοχή.
Πρώτα από όλα οι ΗΠΑ έχουν ενδιαφέρον να διατηρήσουν κοντά τους το “νέο” (μετά Μπασίρ) Σουδάν. Η προηγούμενη κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ είχε φροντίσει να αξιοποιήσει τις μεγάλες ανάγκες της χώρας σε οικονομική και πολιτική στήριξη οδηγώντας το (παρά τις αντιδράσεις σημαντικού μέρους του σουδανικού λαού) σε συμφωνία ομαλοποίησης σχέσεων με το Ισραήλ.
Το Σουδάν επί πρωθυπουργού Χάμντοκ και μεταβατικού προέδρου Μπουρχάν έβαλε (έστω και απρόθυμα) την υπογραφή του σε μία ακόμη “συμφωνία του Αβραάμ” μολονότι έκτοτε η εξέλιξη αυτή δεν ΄΄εφερε (τουλάχιστον άμεσα) τη δυναμική συμφωνιών και επενδύσεων στη σουδανική οικονομία που επέφερε για παράδειγμα η συμφωνία του Ισραήλ με το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα…
Κατά έναν τρόπο, η “βαθιά ανησυχία” του Στέιτ Ντηπάρτμεντ και η σιγή ιχθύος από τη μεριά του ισραηλινού υπουργείου Εξωτερικών “κουμπώνουν” αντανακλούν τις αντιφάσεις των “νέων δεδομένων” που προσφέρει στο διεθνές στερέωμα το φαινόμενο των “συμφωνιών του Αβραάμ” που (μεταξύ άλλων) νομιμοποιούν τη συνέχιση της ισραηλινής κατοχής σε βάρος του παλαιστινιακού λαού θάβοντας βαθιά στο χώμα κάθε πιθανότητα για την επίτευξη δίκαιης λύσης στο παλαιστινιακό ζήτημα στη βάση των δύο ανεξάρτητων κρατών…
Ο ρόλος της Ρωσίας
Άλλη μία δύναμη που κράτησε (τουλάχιστον άμεσα) σιγή ιχθύος προτιμώντας μία στάση πολύ προσεκτική ήταν η Ρωσία.
Σε αντίθεση με την έντονη καταδίκη του πραξικοπήματος του στρατηγού Μπουρχάν από Γαλλία και Γερμανία και την “ανησυχία” ΟΗΕ, ΕΕ, ΗΠΑ, Αφρικανικής Ένωσης, Αραβικού Συνδέσμου και Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας ή τη σινική σύσταση “επίλυσης των ζητημάτων μέσω διαλόγου” η Μόσχα προτίμησε τη στάση σιγής και στενής παρακολούθησης όσων διαδραματίζονται στο Χαρτούμ.
Όχι μόνον για λόγους πολιτικής “κομψότητας” και σύνεσης μπροστά στις ρευστές εξελίξεις του τεταμένου και συγκεχυμένου (εδώ και χρόνια) σουδανικού πολιτικού σκηνικού αλλά και γιατί η χώρα έχει άμεσο ενδιαφέρον από τις εξελίξεις στο Σου΄δαν. Μία από αυτές τις αιτίες ενδιαφέροντος αφορά τη στρατιωτική συμφωνία που έκλεισε και υπέγραψε το χειμώνα του 2019 με στόχο την δημιουργία μικρής ρωσικής ναυτικής βάσης και ναυπηγείου στο Πορτ Σουδάν στην Ερυθρά Θάλασσα που θα δίνει τη δυνατότητα φιλοξενίας έως και 300 Ρώσων στρατιωτικών και επισκευής ή ελλιμενισμού τεσσάρων μεγάλων ρωσικών πλοίων. Το αντάλλαγμα σε αυτή την συνεργασία ήταν η (διόλου ευκαταφρόνητη) ρωσική στρατιωτική βοήθεια.
Πριν περίπου έναν μήνα, το αραβικό αγγλόφωνο The Arab Weekly αναφερόταν σε άρθρο του εκτενώς στις προσπάθειες Σουδανών στρατιωτικών και πολιτικών αξιωματούχων για πιθανή επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας με τη Ρωσία. Κάποιες πληροφορίες ανέφεραν πως οι Σουδανοί πολιτικοί αξιωματούχοι επιζητούσαν όχι μόνον τη ρωσική στρατιωτική βοήθεια (που ανέφερε το κείμενο της διμερούς στρατιωτικής συμφωνίας που είχαν ανακοινώσει το Νοέμβρη του 2019 ο Σουδανός πρωθυπουργός Χαμντόκ και ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν) αλλά και κάποιου είδους οικονομική βοήθεια…
Τα παζάρια Αμερικανών και Ρώσων προκαλούν ενδιαφέρον και υποδαυλίζουν τις αντιθέσεις και στο ρευστό πολιτικό σκηνικό του Σουδάν.
Σε κάθε περίπτωση ένα μέρος του παιχνιδιού και των κρίσιμων εξελίξεων σε αυτή τη χώρα που συνιστά έναν από τους πιο στενούς σύμμαχους της Αιγύπτου στην αντιπαράθεσή της με την Αιθιοπία και το τεράστιο αιθιοπικό φράγμα Αναγέννησης που απειλεί με “αφυδάτωση” τις οικονομίες Χαρτούμ και Καϊρου μένει να κριθεί και από τις εξελίξεις στους δρόμους των κινητοποιήσεων.
Διαδηλώσεις και γενική απεργία
Τα καλέσματα σουδανικών πολιτικών κομμάτων για γενική απεργία και πράξεις πολιτικής ανυπακοής πληθαίνουν από το πρωί.
Οι Σουδανοί πολίτες έχουν βγει κατά χιλιάδες στους δρόμους της πρωτεύουσας και άλλων μεγάλων πόλεων προσπαθώντας να διαφυλάξουν την πορεία προς τη δημοκρατική μετάβαση. Οι δυνάμεις ασφαλείας δεν δίστασαν στη χρήση πυρός προκαλώντας αργά σήμερα το απόγευμα το θάνατο τουλάχιστον τριών διαδηλωτών και τον τραυματισμό δεκάδων.
Αργά ή γρήγορα θα φανεί εάν θα βαφτεί με περισσότερο αίμα και το επόμενο κεφάλαιο του Σουδάν στην σύγχρονη ιστορία του.
Το μ΄όνο σίγουρο είναι πως τα προβλήματα για τον σουδανικό λαό δεν τελειώσουν σύντομα.
Οι ανάγκες της χώρας σε εκσυγχρονισμό υποδομών και υπηρεσιών είναι τεράστιες. Τεράστιες είναι και οι ενεργειακές της ανάγκες ιδιαίτερα μετά τον διαμελισμό της χώρας και την δημιουργία του ανεξάρτητου Νότιου Σουδάν (τον Ιούλιο του 2011) που είχε και τα περισσότερα κοιτάσματα πετρελαίου.
Τα προβλήματα που καλείται να επιλύσει ο επόμενος διαχειριστής εξουσίας στο Σουδάν είναι μεγάλα και μπλέκονται στα “συμφέροντα” μεγάλων ξένων δυνάμεων και στα ‘γρανάζια” μεγάλων εταιριών.
Η επόμενη μέρα στη χώρα θα είναι δύσκολη ανεξάρτητα με το εάν θα παραμείνει στο τιμόνι διακυβέρνησης ο στρατηγός Μπουρχάν ή άλλος.
