Όλοι θυμόμαστε στη διάρκεια του Black Lives Matter το κύμα των αποκαθηλώσεων αγαλμάτων, επιγραφών ή άλλων μνημείων που δοξολογούσαν ήρωες ή το παρελθόν της αποικιοκρατίας και του ρατσισμού. Νωπή ακόμη είναι η είδηση για την εκταφή της σορού του δικτάτορα Φράνκο στην Ισπανία και η μάχη για την αλλαγή των ονομάτων που θύμιζαν τη 40χρονη καταπίεση του καθεστώτος του από δρόμους σε όλη τη χώρα.
Παντού σε όλον τον κόσμο, οι λαοί κι οι ηγεσίες καμιά φορά πασχίζουν να εξαλείψουν από την καθημερινή εμπειρία τις υπομνήσεις εκείνης ενός μισαλλόδοξου, καταπιεστικού, ή απλώς ντροπιαστικού παρελθόντος για την ιστορική μνήμη του τόπου τους. Μολαταύτα, στην πόλη Ατσιρεάλε στην επαρχία της Κατάνιας στη Σικελία, η ιστορική μνήμη αξιολογείται διαφορετικά και με πρόσχημα το “τουριστικό ενδιαφέρον” η τοπική δημοτική αρχή θέλει να ανακαινίσει και να προβάλει προπαγανδιστικές επιγραφές του φασιστικού καθεστώτος του Μπενίτο Μουσολίνι. Μία απόφαση που έχει διχάσει την πόλη και μέσα από την έντονη διαμάχη που έχει ξεσπάσει για την εν λόγω απόφαση στο διαδίκτυο τείνει να λάβει ευρύτερες διαστάσεις.
“Η Ιταλία είναι ένας στρατός που έχει κατακτήσει πολλές νίκες και θα κατακτήσει πολλές ακόμη”, τονίζεται σε μία από αυτές τις επιγραφές, που μόλις διαβάζονται καθώς ο χρόνος κι η αδιαφορία των ανθρώπων έχουν βοηθήσει να σβηστεί. Ωστόσο, μία κάτοικος της πόλης το επισήμανε στο δημοτικό συμβούλιο και ζήτησε, μέσω του ειδικού δημοτικού προϋπολογισμού για τη διατήρηση των μνημείων της πόλης (τα χρήματα δηλ. εκείνα που συνήθως ξοδεύονται για να εξυπηρετήσουν λαϊκίστικες εκδηλώσεις και έργα) και πρότεινε την ανακαίνισή της. Μία ιδέα που άρεσε καθώς στην πόλη υπάρχουν πολλές παρόμοιες επιγραφές, που περιμένουν τα 5.000 ευρώ, τόσος θα είναι ο προϋπολογισμός που πρότεινε η ίδια η κάτοικος για την ανασύσταση της προπαγανδιστικής αυτής επιγραφής, για να ξαναποκτήσουν την παλιά τους “λάμψη και ζωντάνια”, ενταγμένες στο ίδιο πρόγραμμα.
Η πρόθεση της δημότισσας του Ατσιρεάλε είναι σαφής: να καρπωθεί το ενδιαφέρον και τα κοινοτικά χρήματα, αδιαφορώντας για τις ιστορικές και άλλες προεκτάσεις που έχει η αναβίωση ενός τέτοιου επονείδιστου τμήματος του παρελθόντος της χώρας. Όμως ο δήμαρχος Στέφανο Αλί, εκλεγμένος μάλιστα με το Κίνημα Πέντε Αστέρων, ενέκρινε το έργο, παρόλο που απέναντι στην πρόταση αυτή υπήρχαν άλλες προτεραιότητες – όπως η βελτίωση στις παιδικές χαρές, άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις – που όμως δεν έχουν την πολυτέλεια να κατατίθενται ως προγράμματα για ψήφιση.
Η διαμάχη και στο δημοτικό συμβούλιο ήταν έντονη: ο δήμαρχος Αλί προσπάθησε να πείσει ότι το έργο αυτό, καίτοι δεν έχει δημόσια ωφέλεια, είναι μία “αισθητικού τύπου παρέμβαση”, που έχει “ιστορική αξία” και “θυμίζει πως και στο Ατσιρεάλε κάποια εποχή η κοινωνία αντιδρούσε με αυτόν τον τρόπο. Μάλιστα πρόσθεσε θα ήταν “υποκριτικό για κάποιον να θέλει, στανικώς, να τα αγνοήσει” και πως εάν “ένας πολίτης θεωρεί πως είναι σημαντικό και θέλει να το θέσει προς ψήφιση, τότε αυτό σημαίνει πως υπάρχει μία μερίδα πολιτών που συμμερίζεται αυτήν την άποψη”. Και τόνισε πως οι υπογραφές θα έχουν και προστιθέμενη αξία ως πόλος έλξης για “τους τουρίστες που έχω δει να τα φωτογραφίζουν γιατί τα θεωρούν ως ένα από τα χαρακτηριστικά του Ατσιρεάλε”! Δηλ. ο τουρισμός ξεπλένει τα ανομήματα της Ιστορίας, κατά τον δήμαρχο και άλλωστε pecunia non olet.
Στον αντίποδα , ο αντιδήμαρχος Δημοσίων Έργων Τζοβάνι Ρατσίτι, με καταβολές από οικογένεια με ιστορικές ρίζες στο PCI (Κομμουνιστικό Κόμμα, που έδωσε μεγάλες μάχες στη Σικελία) και του οποίο ο ανιψιός Φάουστο είναι βουλευτής με το Δημοκρατικό Κόμμα (PD). Ο Ρατσίτι σε μία πύρινη αποστροφή της τοποθέτησής του έβαλε το ζήτημα στην ορθή του βάση: “όποιος κάθεται όπως εμείς σε αυτήν την αίθουσα και έχει δώσει μάχες για τη δημοκρατία, δεν μπορεί να προσποιείται πως δεν έχει συμβεί τίποτα”. “Δεν μπορούμε να αστεϊζόμαστε με αυτά τα θέματα”, τόνισε ο ίδιος απορρίπτοντας το επιχείρημα περί δημόσιας ωφέλειας από την ανακαίνιση των επιγραφών: “ο κίνδυνος που δεν πρέπει να διατρέξουμε είναι να τροφοδοτήσουμε αντιδημοκρατικές, αντισυνταγματικές, εκφάνσες που δεν πρέπει να βρίσκουν χώρο σε καμιά από τις πτυχές της διοίκησης του Δήμου”. Και πρόσθεσε πως “12.000 ευρώ δεν μπορούν να αφαιρεθούν από τα σχολεία, τα παιδιά, τους δρόμους, την πόλη για να ξαναβαφτούν αυτά τα πράγματα”. Κι ο δημοτικός σύμβουλος Λουτσάνο Σκάλια επισήμανε πως ανάμεσα σε αυτά τα μνημεία που θεωρεί ιστορικά περιέχεται και μία επιγραφή “Η εργασία απελευθερώνει”, που υπάρχει σε έναν τοίχο της πόλης, ως υπόμνηση του Άουσβιτς. Και μάλλον δεν στέκει η μομφή της “υποκρισίας” που στρέφει ενάντια σε όσους εναντιώνονται.
Ξαφνικά στο Ατσιρεάλε αναβιώνει μία επανέκδοση του Ντον Καμίλλο. Μόνο που στο γνωστό έργο ο Ντον Καμίλλο και δεν συμπαθούσε τους φασίστες και ήταν δημοκρατικός. Και σίγουρα θα υπενθύμιζε στους κατοίκους του Ατσιρεάλε πως ο φασισμός ήταν ένα εγκληματικό καθεστώς και μία πραγματική τραγωδία για τη χώρα και για το νησί της Σικελίας και ότι η αποκατάσταση αυτή προσβάλλει τη μνήμη των απελαθέντων Εβραίων από την πόλη. Όπως μαρτυρά η ίδια η ιστορία της οικογένειας Τακόνι, Εβραίων που έως το 1940 κατοικούσαν στο Ατσιρεάλε και το φασιστικό καθεστώς τους απέλασε στο στρατόπεδο Ακουαπεντέντε στο Βιτέρμπο. Οι Τακόνι, μάλλον γνώριζαν τι εστί φασισμός και ποιος είναι ο πραγματικός κίνδυνος. Οι Τακόνι, ετοιμάζοντας τις βαλίτσες τους και να διασχίσουν την πόλη από την οποία μόλις είχαν εκδιωχθεί, είναι αδύνατο να μην πήραν ως τελευταία εντύπωσή τους τούτες τις επιγραφές και να μην ήλπιζαν μέσα τους να ξεγραφτούν μία για πάντα, μαζί και με το καθεστώς που τις παρήγαγε, από τη ζωή της χώρας.
