Ο Μάριο Ντράγκι μπορεί πλέον να αισθάνεται παντοδύναμος και ακλόνητος, για όποια θέση του επιφυλάσσει το μέλλον του στην ιταλική πολιτική ζωή. Μέσα σε λιγότερο από τρεις ημέρες κατόρθωσε να επιβάλει το κύρος του τόσο στο εσωτερικό, επιτυγχάνοντας την έγκριση, μετά βαΐων και κλάδων, του προϋπολογισμού της χώρας, όσο και σε διεθνές επίπεδο, φιλοξενώντας και διευθύνοντας μία επιτυχή κατά γενική ομολογία Σύνοδο G20 στη Ρώμη.
Εάν κατά την πρώτη φάση η μεσσιανική κατάβασή του κι εκ των άνωθεν επιβολή του περιείχε έστω κι ένα ψήγμα αμφισβήτησης, στο εξής η επίδειξη της πολιτικής πυγμής του και η αποφασιστικότητα να περάσει τα μέτρα για τον προϋπολογισμό απέναντι στις ενδοκυβερνητικές εκείνες δυνάμεις (όπως η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, που τόλμησε να αντιτάξει μία αντίδραση στα προβλεπόμενα για τις συντάξεις), προάγει τον Ντράγκι σε απόλυτο άρχοντα.
Ο Ντράγκι και στην περίπτωση του προϋπολογισμού ακολούθησε την ίδια τακτική κατευνασμού των πάντων και συνδυασμού των μέτρων που θέλουν τα επιμέρους κόμματα με εκείνες τις προϋποθέσεις που επιτάσσουν οι Βρυξέλλες, για να τα συγκεράσει στο τέλος με τη δική του βούληση, προτείνοντας ένα αποτέλεσμα που υπόσχεται σε άπαντες πως το τελικό κείμενο προβλέπει ότι θα γίνει whatever it takes, όπως έλεγε και όταν διηύθυνε την ΕΚΤ.
Ο “επεκτατικός” προϋπολογισμός των 30 δισεκ. ευρώ που συνέθεσε ο Ντράγκι προβλέπει με υπεραισιοδοξία μία ανάπτυξη 6% για το 2022 και σκορπίζει πολλές υποσχέσεις. Υποσχέσεις καλές, αλλά και ταυτόχρονα κακές, μιας και η βασική του υπόσχεση είναι πως το μείγμα αυτό από μέτρα συμφωνεί με τα προβλεπόμενα του Σχεδίου Ανάκαμψης κι Ανθεκτικότητας (εκείνο που για την Ιταλία βάζει ούτε λίγο, ούτε πολύ 528 προϋποθέσεις για να πάρει τα λεφτά). Και πραγματικά, από τα 30 δισεκ. του προϋπολογισμού τα 23 υπολογίζεται πως θα αντληθούν από τις πιστώσεις του Σχεδίου και αυτά θα διοχετευθούν στις επενδύσεις και στην αναπτυξιακή πολιτική.
Ο προϋπολογισμός, όπως προείπαμε, επιδιώκει αφενός να σκορπίσει χαμόγελα, υποσχόμενος μία γενναία περικοπή φόρων 12 δισεκ. ευρώ για εταιρείες και φυσικά πρόσωπα (με τα 8 δισεκ. από αυτούς όμως να εξαρτώνται από τη διαβούλευση τόσο μέσα στο Κοινοβούλιο, όσο και με τους άλλους κοινωνικούς ή μη εταίρους). Αφετέρου όμως, αποδεικνύει τον νόμο των Στωικών ότι η χαρά είναι μία παροδική κι όχι καταστατική ιδιότητα, καθώς ενταφιάζει τις ελπίδες για συνταξιοδότηση πολλών Ιταλών, καταργώντας ολότελα τη φόρμουλα 100 (38 χρόνια εισφορών +62 έτη), και εισάγοντας για το 2022 το 102 ως προάγγελο του 104 για τα επόμενα χρόνια. Επί της ουσίας προφητεύει την επαναφορά του επάρατου “Νόμου Φορνέρο” για σύνταξη στα 67. Ένα μέτρο που κατά γενική ομολογία πλήττει τις νεότερες γενιές που μπαίνουν στον κόσμο της εργασίας και είναι αναγκασμένες να δουλέψουν στις ευέλικτες και προσωρινές συνθήκες, με χαμηλούς μισθούς και χωρίς εισφορές, όπως συχνά συμβαίνει στην παροχή υπηρεσιών και στις διανομές, όπου οι εργαζόμενοι θεωρούνται αυτοαπασχολούμενοι ή ελεύθεροι επαγγελματίες και ο μισθός τους δεν τους επιτρέπει να αυτασφαλίζονται.
Βέβαια, στο σημείο αυτό θα πρέπει κανείς ν’ αποδώσει ευθύνες και στα συνδικάτα, τα οποία δεν αντέταξαν αντίσταση στις απειλές του Ντράγκι κατά τις σχετικές διαβουλεύσεις ενόψει του προϋπολογισμού. Όμως αυτό το μέτρο, όσο δυσμενές κι εάν είναι για τους εργαζομένους, συναντά την αντίδραση και των εργοδοτών, που με εξάγγελο τον αδίστακτο πρόεδρο της Confidustria, Κάρλο Μπονόμι, επιμένουν ότι η “παραχώρηση” του 102 ακόμη και του 104 είναι βλαβερή γιατί επιτρέπει την “πρόωρη συνταξιοδότηση”! Ακόμη κι εάν τα ευεργετικά μέτρα για την πρόωρη έξοδο εργαζομένων σε τομείς που χτύπησε η κρίση, ή για τις μητέρες, αλλά και την επέκταση σε 23 από 15 των επαγγελμάτων του κλάδου των βαρέων και ανθυγιεινών ή ακόμα τα ισχνά 52 εκατ. ευρώ για την ισότητα στους μισθούς γυναικών-ανδρών κι η γονεϊκή άδεια και στους άνδρες, ωφελούν έναν πραγματικά ελάχιστο αριθμό, λίγων δεκάδων χιλιάδων, εργαζομένων. Η εργοδοσία έχοντας ήδη εξασφαλίσει από την “αναπτυξιακή πτυχή του προϋπολογισμού την πληθώρα των χρημάτων που θα διατεθούν για τις υποδομές και την κοινωνική πολιτική, συνεχίζει να εκδηλώνει τη δυσαρέσκειά της για όποιο μέτρο κοινωνικής πολιτικής δεν έχει αποδοτικό χαρακτήρα – όπως το Superbonus για την κατασκευή ή τη ριζική ανακαίνιση κατοικιών ή την επιδότηση για την πρώτη κατοικία σε νέους έως 31 ετών με εισόδημα λιγότερο από 15.700 ευρώ, που σαφώς ευνοούν τον κατασκευαστικό τομέα.
Αιχμή του δόρατος της κριτικής των εργοδοτών, εξόν από τις συντάξεις και το ακόμη μεγαλύτερο εύρος φοροαπαλλαγών για τις επιχειρήσεις που ζητούν, πέρα από αυτό που ανακοινώθηκε, είναι το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (Reddito di cittadinanza). Ένα μέτρο, που για να ικανοποιήσει τους κυβερνητικούς εταίρους του Κινήματος 5 Αστέρων, διατήρησε μεν ο Ντράγκι, περικόπτοντάς το ελάχιστα κατά 5 ευρώ τον μήνα, αλλά επιβάλλοντας νέα αυστηρότερα κριτήρια για την απόδοση και τη διατήρησή του (εάν αρνηθεί κάποιος δύο προτάσεις εργασίας), αγνοώντας τις εκκλήσεις να εφαρμοσθεί οριζόντια και να μην συνδυάζεται με το επίδομα ανεργίας ή τον μισθό -ιδίως όταν αυτός είναι χαμηλός και συμφέρει κανείς να μην εργάζεται και να παίρνει το Rds.
Η εργοδοσία, που υποστηρίζει πως το χαμηλό κόστος εργασίας αποτελεί το πρώτο κινούν για την παραγωγή και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, αντιμάχεται λυσσαλέα αυτό το επίδομα, που κατ’ αυτήν διαπλάθει “τεμπέληδες” και αφαιμάσσει τις επιχειρήσεις από εργατικό δυναμικό.
Ανάμεσα στα ελάχιστα πραγματικού κοινωνικού χαρακτήρα μέτρα που θα πρέπει κανείς να απαριθμήσει στον νέο προϋπολογισμό είναι η μονιμοποίηση του ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού που προσελήφθη στη διάρκεια της πανδημίας -όμως και αυτό θα πρέπει να συνδυασθεί με την αδήριτη ανάγκη του Ντράγκι να αντιμετωπίσει το νέο κύμα της αύξησης κρουσμάτων και την αντίσταση των αντιεμβολιαστών. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας θα αποδειχθεί η Λυδία Λίθος για την διακυβέρνηση του Ντράγκι, όχι μόνον στο υγειονομικό και κοινωνικό επίπεδο, όσο στο αναπτυξιακό, οικονομικό και δευτερευόντως σε πολιτικό επίπεδο.
Ενώ ο προϋπολογισμός Ντράγκι υπόσχεται μεγάλες επενδύσεις, ιδίως στον ενεργειακό τομέα, τα μέτρα για να αντιμετωπισθεί η αύξηση των τιμολογίων στο ρεύμα (2 δισεκ. ευρώ σε πρώτη φάση) θεωρούνται άτολμα και πολλοί (όπως ο Σαλβίνι) θα προτιμούσαν να διατεθούν για την ενίσχυση της εργασίας, που θα κάλυπτε ουσιαστικά και μακροπρόθεσμα την ακρίβεια. Αλλά και τα υπόλοιπα μέτρα, για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό, μεταξύ τους και η “κάρτα θεαμάτων” για τους νέους, δεσμεύουν κονδύλια που δεν καλύπτουν τις ανάγκες των κλάδων, δεν ευνοούν ιδιαίτερα τις προσλήψεις και δεν εξασφαλίζουν την εργασία και τους μισθούς των εργαζομένων, ούτε τους προστατεύουν από τις μελλοντικές κρίσεις, είτε υγειονομικές, είτε οικονομικές και πληθωριστικές. Κρίσεις των οποίων τα σύννεφα πυκνώνουν στον ορίζοντα όχι μόνον της Ιταλίας, αλλά και ολάκερης της Ευρώπης.
Ο Ντράγκι είναι βέβαια ενήμερος και έχει τη διορατικότητα να αντιληφθεί τους κινδύνους για την εφαρμογή του προϋπολογισμού -ιδίως σε ό,τι αφορά στα ακανθώδη σημεία του, τις συντάξεις, τη φορολογική μείωση και το κατώτατο εγγυημένο εισόδημα. Όμως η γραμμή που επέβαλε η Ευρώπη είναι αυτή κι ο Ντράγκι είναι έτοιμος να προτάξει το κύρος του – ακόμη κι εάν μεταπηδήσει στην προεδρία της χώρας και βάσει των εξουσιών του μπορεί να επιλέγει πρωθυπουργούς και να κυρώνει νόμους, προεδρικά διατάγματα εκτός Κοινοβουλίου– για να την εφαρμόσει.
Μπροστά του έχει δύο μήνες έως το 2022, το οποίο αναμένεται ιδιαίτερα ταραγμένο πολιτικά, ξεκινώντας από την εκλογή του Προέδρου. Επιπλέον, έχει δύο μήνες τουλάχιστον αρχικά για να αντιμετωπίσει τις πιέσεις των συνδικάτων για το συνταξιοδοτικό κι ίσως το εγγυημένο εισόδημα και για να βάλει μπροστά την τεράστια εκστρατεία για τον εμβολιασμό, την τρίτη δόση και την αντιμετώπιση των πολέμιων του, που θα σημάνει και το οριστικό ξεπέρασμα της υγειονομικής κρίσης, που γεννά οικονομικές και κοινωνικές αναταράξεις. Οι μεταρρυθμίσεις στην εργασία, την οικονομία και την ανάπτυξη που ζητεί η ΕΕ και η πορεία του εμβολιασμού και του αυξητικού, ξανά, κύματος της νόσου Covid-19 θα καθορίσουν και τη στάση των Βρυξελλών, αναφορικά με τα 23 δισεκ. ευρώ που ετοιμάζονται -ή όχι- να εκταμιεύσουν για την Ιταλία κι ο Ντράγκι είναι αποφασισμένος να μη χάσει. Άλλωστε, χάνοντας αυτά, θα απωλέσει και το πολιτικό μέλλον του και πολύ περισσότερο την υστεροφημία του, που με τόσο κόπο, ως πρόεδρος της ΕΚΤ κι ως εξ ουρανού σωτήρας της Ιταλίας, έχει θεμελιώσει.
