“Αν καταφέρουν να σε κάνουν να ρωτάς λάθος ερωτήσεις, δεν χρειάζεται να ανησυχούν για τις απαντήσεις”, σύμφωνα με τον αμερικανό συγγραφέα Thomas Pynchon.
Σε αυτή τη φράση συμπυκνώνεται η τακτική της προπαγάνδας του συστήματος στην οποία εκτίθεται συχνά, κάθε ένας από εμάς. Το ότι πρόκειται για τακτική και όχι για… διαβολική σύμπτωση αποδεικνύεται με μια βασική επιστημονική αρχή: την επαναληψιμότητα.
Ο τελικός στόχος, σταθερός: “Δεν είναι αυτό που νομίζεις. Είναι αυτό που θα σου πω και μετά μπορείς να ρωτήσεις ό,τι θέλεις”.
Κάπως έτσι, επιχειρείται μονότονα η συγκάλυψη της -ακόμη και θανατηφόρου- αυθαιρεσίας. Κάπως έτσι, η αυθαιρεσία διαιωνίζεται και γίνεται δεύτερο δέρμα για ασκούντες εξουσία οποιασδήποτε βαθμίδας.
Στα μέσα της δεκαετίας του ΄80, ο 15χρονος Μιχάλης Καλτεζάς έπεφτε νεκρός, χτυπημένος από σφαίρα αστυνομικού.
Δύο δεκαετίες μετά, ο επίσης 15χρονος Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος έπεσε νεκρός χτυπημένος από σφαίρα αστυνομικού. Η πρώτη εικόνα, η οποία μεταφέρθηκε υπό τη μορφή πληροφοριών στους πολίτες ήταν ότι οι αστυνομικοί κινδύνευσαν από επίθεση αναρχικών/ αντιεξουσιαστών. Η πρώτη ερώτηση που “φύτεψαν” ήταν “και τι γύρευε τέτοια ώρα μικρό παιδί στα Εξάρχεια”;
Όταν ο Παύλος Φύσσας, άφηνε την τελευταία του πνοή μαχαιρωμένος από Χρυσαυγίτη, χωρίς να παρέμβουν εγκαίρως οι μοτοσικλετιστές της ομάδας “ΔΙ.ΑΣ”, οι πρώτες πληροφορίες τον ήθελαν θύμα “επεισοδίου μεταξύ χούλιγκανς”. Αφού οι ψίθυροι για την καθυστερημένη αντίδραση των αστυνομικών έγιναν κραυγές, τότε ήρθαν στο φως πληροφορίες για την “γενναία γυναίκα της ΔΙ.ΑΣ, που συνέλαβε τον δράστη”. Και ‘σετάκι’ ήρθε η ερώτηση: “Ο δράστης, συνελήφθη επί τόπου. Τι άλλο να γίνει;”
Τον περασμένο Μάρτιο, πολίτες έπεσαν θύματα ξυλοδαρμού στη Νέα Σμύρνη από αστυνομικούς. Η αρχική ενημέρωση (τι σύμπτωση!) ανέφερε ότι η δράση των αστυνομικών ήταν αντίδραση στην επίθεση που δέχθηκαν από πολίτες. “Αφού κινδύνευαν, τι να έκαναν;”, ήρθε και η ερώτηση.
Στο Ζεφύρι ο 22χρονος Ρομά, Μαρίνος Χριστόπουλος, πατέρας δύο παιδιών και -προ ημερών- στο Πέραμα ο 18χρονος Ρομά, Νίκος Σαμπάνης, πατέρας τριών παιδιών, πέφτουν νεκροί από αστυνομικά πυρά. Οι υποθέσεις, ‘καρμπόν’ : Το θύμα, άοπλο, δεν σταμάτησε για να δεχθεί αστυνομικό έλεγχο. Η αρχική πληροφόρηση, επίσης, κοινή: “Ο οδηγός επιχείρησε να εμβολίσει με το όχημα, τους αστυνομικούς, τραυματίστηκαν, κινδύνευσαν ζωές”. “Πρόκειται για σεσημασμένους για κλοπές.”
Ατάκα και επί τόπου τα… φιλοσοφικά ερωτήματα: “Τελικά, τι αστυνομία θέλουμε;” “Έχετε μετρήσει πόσοι αστυνομικοί έχουν τραυματιστεί ή ακόμη και σκοτωθεί εν ώρα καθήκοντος”;
Ακολουθούν πληροφορίες για “άνδρες της ομάδας ΔΙ.ΑΣ που αγοράζουν τρόφιμα και ρουχισμό για άστεγο πατέρα και τα παιδιά του”, για αστυνομικό, ο οποίος “έπεσε στα παγωμένα νερά και έσωσε ηλικιωμένο”, για έγκυο “που γέννησε μέσα σε περιπολικό”…
Κατά τη διάρκεια συγκρούσεων διαδηλωτών με την αστυνομία, καλλιεργείται διαχρονικά η εντύπωση ότι “50 αλήτες έκαψαν την Αθήνα”.
Κατά τη διάρκεια των εξεγερτικών γεγονότων του 2008 που εκδηλώθηκαν υπό την βαριά σκιά της δολοφονίας Γρηγορόπουλου, οι αρχές δεν μπορούσαν να επικαλεστούν τον μικρό αριθμό των συμμετεχόντων. Τότε, κατέφυγαν στον αστήρικτο ισχυρισμό της… μικρής ηλικίας.
“Τα παιδιά”, λοιπόν, το παράκαναν λιγάκι υποστήριζε ο “μπαμπάς-κράτος” σε μια προσπάθεια να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, αλλοιώνοντας σκοπίμως την ηλικιακή και κοινωνική διαστρωμάτωση όσων συμμετείχαν στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και τις συγκρούσεις.
Ανακριβείς πληροφορίες, προσπάθεια εξωραϊσμού, διαστρεβλωμένα ερωτήματα, θολή εικόνα, επαναληψιμότητα…
Η ευθύνη, σαν δηλητήριο διαχέεται στις φλέβες της κοινωνίας και απομακρύνεται από το πραγματικά υπεύθυνο σύστημα εξουσίας.
Το “αλλά”. Αυτός ο ύπουλος εναντιωματικός σύνδεσμος, χρησιμοποιείται για να δηλώσει ότι ο όρος ή η πρόταση που ακολουθεί, υποδεικνύει οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό που προαναφέρθηκε. Και δυστυχώς, βρίσκεται στην άκρη της γλώσσας, πολλών.
Ο οδηγός ντελίβερι σκοτώθηκε, αλλά “οδηγούν επικίνδυνα”. Ο εργάτης σκοτώθηκε, αλλά “είναι κι αυτοί απρόσεχτοι”. Η γυναίκα έπεσε θύμα βιασμού, αλλά “τι δουλειά είχε με αυτούς/ τι φορούσε”; Ο γκέι δέχθηκε επίθεση, αλλά “δεν μπορούσε να μην προκαλεί”; Η ιερόδουλη κακοποιήθηκε, αλλά “ήταν ιερόδουλη”.
