Στο προηγούμενο άρθρο μας προσπαθήσαμε να σκιαγραφήσουμε το γενικό πλαίσιο εντός του οποίου ξεκίνησε και βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η διαδικασία έμμεσης ιδιωτικοποίησης πολλών εκ των σημαντικότερων ελεύθερων δημόσιων χώρων στην Αθήνα. Η νέα δημοτική αρχή, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής και την κυβέρνηση, έσπευσε αμέσως μετά το περσινό γενικό (κοινωνικό και πολιτικό) λοκντάουν να καταρτίσει μεθοδικά ένα συντονισμένο σχέδιο παράδοσης του δημόσιου χώρου στις μεγάλες εταιρείες real estate και την ιδιωτική πρωτοβουλία. Αναφερθήκαμε στις περιπτώσεις του Εθνικού Κήπου και του Λόφου του Φιλοπάππου, όπου επίκειται περίφραξη και είσοδος των πολιτών με εισιτήριο, καθώς και στο πλήρως αποτυχημένο σχέδιο για τον “Μεγάλο Περίπατο”, αλλά και την προσπάθεια καταπάτησης του Πάρκου Αμπελοκήπων. 

Ας συνεχίσουμε την περιήγησή μας στις επιχειρηματικές περιπέτειες της γαλάζιας αυτοδιοίκησης και των φίλων της.

Η περίπτωση της “υιοθέτησης” του Λόφου Στρέφη από τη μεγάλη επενδυτική εταιρεία real estate Prodea Investments είναι χαρακτηριστική για το ποιος θέλουν να είναι από δω και πέρα ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα: αυτός του μάνατζερ ιδιωτικών συμφερόντων. Τον Ιανουάριο αποφασίστηκε η αποδοχή της “δωρεάς” της για τη μελέτη ανάπλασης του λόφου, με τις ψήφους της παράταξης Μπακογιάννη και του χρυσαυγίτη δημοτικού συμβούλου. Έτσι, η Prodea έχει πλέον τη δυνατότητα να “σχεδιάσει την αυλή της” κατά πως αυτή κρίνει, καθώς είναι η ιδιοκτήτρια πολλών ακινήτων στην περιοχή γύρω από τον λόφο, τα οποία μισθώνει στην πλατφόρμα Αirbnb. Ενώ μάλιστα θα έχει τον πρώτο λόγο στον σχεδιασμό της “ανάπλασης”, αυξάνοντας έτσι σύμφωνα με τα συμφέροντά της την αξία των ακινήτων της στη γύρω περιοχή, ο Δήμος Αθηναίων υποχρεούται να χρηματοδοτήσει εξ ιδίων πόρων ένα μέρος του έργου. Επιπλέον, τα τεχνικά έργα που περιλαμβάνονται στη σύμβαση “δωρεάς” φωτογραφίζουν συγκεκριμένες τεχνικές εταιρείες και προμηθευτές υλικών, πράγμα που σημαίνει πως το τελικό κόστος αυτής της “δωρεάς” για τους δημότες, δεν αποκλείεται να υπερβεί το κόστος που θα είχε μια συντήρηση του χώρου με πόρους του Δήμου.

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί πως o ανάδοχος που έλαχε στον Στρέφη, η Prodea Investments, προέρχεται από τη συγχώνευση της MIG του διαβόητου Ομίλου Βγενόπουλου και της Εθνικής Πανγαία που έχει απασχολήσει τα ελληνικά ποινικά δικαστήρια για απάτες ενάντια στο ελληνικό δημόσιο. Με ένα τέτοιο “παρελθόν”, εντύπωση προκαλεί η έντονη μέριμνα του σχεδίου ανάπλασης του λόφου για την ασφάλεια, που περιλαμβάνει την πλήρη περίφραξή του, την τοποθέτηση καμερών αλλά και φυλακίων εισόδου στο χώρο. Όλα αυτά βέβαια θα συνοδευτούν με τσιμεντοποίηση των μονοπατιών αλλά και την αποψίλωση πολλών δέντρων για να γίνουν αντιπλημμυρικά έργα (!) με την τοποθέτηση γεωπλεγμάτων.

Στο ίδιο πλαίσιο της προσπάθειας περαιτέρω αύξησης των αξιών γης στον ευρύτερο χώρο του κέντρου, και τον συνακόλουθο πλήρη εξευγενισμό και τουριστικοποίησή του, εντάσσεται και το σχέδιο για τη δημιουργία σταθμού μετρό στην πλατεία Εξαρχείων. Ο καθένας μπορεί να καταλάβει ότι η συγκεκριμένη περιοχή υπερ-καλύπτεται συγκοινωνιακά σε όλη την περίμετρό της και δεν υπάρχει εδώ καμία λογική κυκλοφοριακής διαχείρισης. Αυτό που υπάρχει είναι η διαχρονική λογική του κέρδους. Η λογική της αναίρεσης της αξίας χρήσης του χώρου από τους κατοίκους και η εδραίωση της ανταλλακτικής του αξίας, η ολοκληρωτική διαχείρισή του με σκοπό το κέρδος μέσω των τουριστικών υπηρεσιών και της γαιοπροσόδου. Φυσικά, και εδώ θα έχουμε “μ’ ένα σμπάρο, δυο τρυγόνια” για τους ιδιοκτήτες της πόλης, καθώς αν υλοποιηθούν τα σχέδια για το μετρό, θα αλλάξει άρδην ο χαρακτήρας μιας ιστορικής περιοχής των Αθηνών που συνδέεται διαχρονικά με το ανταγωνιστικό κίνημα, οδηγώντας στην ευκολότερη καταστολή των κοινωνικών αντιστάσεων στο κέντρο της πόλης.

Και ενώ τον Ιανουάριο καταστρώνονται τα σχέδια για την ανάπλαση του Λόφου Στρέφη, τον Απρίλιο της φετινής χρονιάς, εν μέσω αύξησης των κρουσμάτων και των αποκλεισμών, ανακοινώνεται από τον Δήμο μία ακόμη επιχείρηση. Πρόκειται για την “ανάδειξη” του αρχαιολογικού χώρου και του άλσους στην Ακαδημία Πλάτωνος. Και εδώ ακολουθείται η ίδια τακτική του αιφνιδιασμού χωρίς καμία προηγούμενη προσπάθεια διαλόγου όχι μόνο με τους κατοίκους, αλλά και εντός του δημοτικού συμβουλίου. Και εδώ η σύμβαση του έργου ψηφίζεται από την παράταξη Μπακογιάννη και τον δημοτικό σύμβουλο της Χρυσής Αυγής. Σύμβαση η οποία συνυπογράφεται από τον Δήμο, το Υπουργείο Πολιτισμού, την Περιφέρεια και την εταιρεία “Ανάπλαση Α.Ε.”. Ο ξαφνικός και υπόγειος τρόπος με τον οποίο καταρτίστηκε και ήρθε τελικά στο φως το νέο σχέδιο σχετίζεται βέβαια με την ιστορία του χώρου και τους αγώνες των κατοίκων τα προηγούμενα χρόνια οι οποίοι κατάφεραν να μπλοκάρουν τον ακρωτηριασμό του πάρκου, αλλά και την εκμετάλλευση του αρχαιολογικού χώρου από το εμπορικό κεφάλαιο.

Ενδεικτικό της “βιασύνης” της γαλάζιας αυτοδιοίκησης είναι το γεγονός πως η προγραμματική σύμβαση της ανάπλασης δεν είναι σύμφωνη με τους όρους που θέτει ρητά η απόφαση του ίδιου του υπουργείου Πολιτισμού σχετικά με τον αρχαιολογικό χώρο. Προβλέπει όμως την κοπή 580 δέντρων (πολλά εξ αυτών άνω των 4 μέτρων, καθώς και αιωνόβια ελαιόδεντρα) εντός του άλσους, αλλά και την κατασκευή “Μουσείου της Πόλης των Αθηνών” μέσα στο πάρκο, αφαιρώντας έτσι 30 ολόκληρα στρέμματα πρασίνου. Επιπλέον, θα περιφραχθούν τμήματα του αρχαιολογικού χώρου (Περιστύλιο, Ιερά Οικία) περικόπτοντας από την καθημερινότητα των πολιτών άλλα 15 στρέμματα πάρκου. Σε γενικές γραμμές, η συγκεκριμένη ανάπλαση κινείται στο γνωστό πλαίσιο αναβάθμισης της ανταλλακτικής αξίας του χώρου, αδιαφορώντας για την ποιότητα ζωής των κατοίκων και έχοντας ως μόνη μέριμνα την ευρύτερη τουριστική αξιοποίηση.

Πολύ πιο πρόσφατα, και αυτή τη φορά με πρωταγωνιστή την Περιφέρεια Αττικής, η συντονισμένη επίθεση στους δημόσιους χώρους της Αθήνας αρχίζει και παίρνει πλέον χαρακτηριστικά βίαιης απαλλοτρίωσης. Στις αρχές του Σεπτέμβρη, η Περιφέρεια αποφάσισε να παραχωρήσει προς εκμετάλλευση τα γήπεδα τένις στο Αττικό Άλσος στο Γαλάτσι σε ιδιωτικό αθλητικό όμιλο αντισφαίρισης (Όμιλος Νέας Ιωνίας). Έτσι, οι αθλούμενοι σε αυτά πολίτες αντίκρισαν λουκέτα και ενημερώθηκαν ξαφνικά πως πρέπει να καταβάλλουν αντίτιμο για να χρησιμοποιήσουν δημόσιες αθλητικές δομές. Μάλιστα, λίγο αργότερα έγινε γνωστό πως η συγκεκριμένη εξέλιξη έλαβε χώρα με απαίτηση της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού με σκοπό να παραχωρηθούν τα γήπεδα σε Όμιλο που σχετίζεται με τον προσωπικό προπονητή του υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λευτέρη Αυγενάκη.

Γίνεται μάλλον κατανοητό, μετά από όσα εκτέθηκαν παραπάνω, πως οι νέοι αυτοδιοικητικοί άρχοντες θεωρούν την πόλη ιδιοκτησία τους. Το εύρος και η ένταση των σχεδίων για την εκμετάλλευση των ελεύθερων δημόσιων χώρων της Αθήνας είναι ενδεικτικό. Εντούτοις, πρόκειται για μια πόλη όπου έχουν υπάρξει πολλοί και μεγάλοι αγώνες για την υπεράσπισή της και την διεκδίκηση της αξίας χρήσης του ελεύθερου χώρου της από τους κατοίκους της τα τελευταία είκοσι χρόνια. Σε αυτήν την πλευρά του ζητήματος θα στραφούμε στο επόμενο, τρίτο και τελευταίο σχετικό άρθρο μας στο “Kοσμοδρόμιο”.