Το ιταλικό κίνημα κατά του Πράσινου Πιστοποιητικού για τα εμβόλια (Green Pass) σε μεγάλο βαθμό έχει διαστρεβλωθεί από τον κρατικό μηχανισμό, τη στάση των πολιτικών και τη συντριπτική μερίδα του Τύπου. Και αυτό γιατί συλλήβδην οι πολέμιοι στην εφαρμογή του μέτρου, κατά τρόπο στερεότυπα παραμειωτικό και αυθαίρετο, που παραβλέπει τους ιδιότυπους και τις διακλαδώσεις αυτού του αμαλγάματος, κατατάσσονται στην παράταξη των αντιεμβολιαστών ή των φασιστοειδών που εκμεταλλεύονται τη ρευστότητα και την ανυπαρξία μίας ιεραρχίας στη δομή και οργάνωση του κινήματος.
Εν πολλοίς, ο συστημικός Τύπος αποσιωπά όποιες -και είναι πολλές- φωνές αντιτάσσονται στην τυφλή και οριζόντια εφαρμογή του Green Pass με επιχειρήματα καίρια είτε από επιστημολογική, είτε από πολιτικοθεωρητική άποψη, ιδίως κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου μπροστά σε έναν υφέρποντα βιοπολιτικό έλεγχο που σιγά σιγά παγιώνεται. Κι εάν αυτοί οι μηχανισμοί δεν κατορθώνουν να αποσιωπήσουν τις φωνές τους τότε το σύστημα τις διαπομπεύει, διαστρεβλώνει και τις ονειδίζει (όπως συνέβη με την περίπτωση των φιλοσόφων Τζόρτζο Άγκαμπεν και Μάσιμο Κατσάρι).
Ωστόσο, παρά την κυρίαρχη εικόνα που η ιταλική Πολιτεία και τα μέσα ενημέρωσης επιχειρούν καθημερινά να περάσουν για την αντίδραση στο Green Pass, πολλές είναι εκείνες οι ομάδες, που αν και μειοψηφικές και ενδιάμεσες στην κατατρομοκρατημένη κοινωνία, ξεπηδούν καθημερινά, με επίκεντρο κυρίως τα Πανεπιστήμια και τα σχολεία.
Προβεβλημένοι καθηγητές, φοιτητές, αλλά και μαθητές, συνειδητοποιημένοι και με εύλογα επιχειρήματα, όπως επίσης και μεγάλη μαχητικότητα, προβάλλουν τις αντι-θέσεις τους και συνάμα συνθέτουν ένα δίκτυο δράσης, που ενίοτε κατορθώνει να διαρρήξει την κατεστημένη αλυσίδα πληροφόρησης και να αναδείξουν τη γνώμη τους και τους λόγους για τους οποίους αρνούνται να ασπασθούν ασμένως τις μεθόδους μαζικού και ψηφιακού ελέγχου του πληθυσμού.
Ένα τέτοιο παράδειγμα στάθηκε τον περασμένο μήνα η Σίλβια, η 20χρονη φοιτήτρια στη Μπολόνια που με την άρνησή της να δείξει Green Pass, αλλά και να εγκαταλείψει το αμφιθέατρο παρεμπόδισε μερικά μαθήματα στη Φιλοσοφική Σχολή της Μπολόνια, προκαλώντας έναν ζωηρό διάλογο υπέρ και κατά του μέτρου μέσα στη Σχολή, για την σκοπιμότητα ή όχι και για το εάν εξυπηρετούν κάπου και ποιους οι αντιδράσεις αυτές. Παράλληλα προκάλεσαν στενόμυαλες και μισαλλόδοξες αντιδράσεις και απειλές εναντίον της. Όμως η περίπτωση της Σίλβιας είναι μόνον μία από τις εξωτερικές στιβάδες στον αστερισμό του κινήματος αυτού, ο οποίος σιγά σιγά παίρνει πλατύτερα χαρακτηριστικά και εξαπλώνεται σε πανεθνικό επίπεδο. Μίας κοινότητας που κάτω από την πλατφόρμα «Φοιτητές ενάντια στο Green Pass» (Studenti contro il Green Pass), οργανώνονται σε κάθε περιοχή της Ιταλίας, πλουτίζοντας την ανθρωπογεωγραφία των σχετικών ιστοτόπων της πολιτικοποιημένης αντίστασης στον έλεγχο, που θεωρείται ότι με την Πατρόκλου πρόφασιν της πανδημίας αποσκοπεί στην παγίωσή του πάνω στην κοινωνία. Ήδη η σχετική συντονισμένη προσπάθεια έχει 24.000 συνδρομητές στο Facebook, ενώ η αντίστοιχη σελίδα της στο Τelegram συγκεντρώνει περίπου 10.000.
Από τις σελίδες και τις οθόνες σχεδόν καθημερινά κυκλοφορούν καλέσματα για νέες κινητοποιήσεις ενάντια στο Green Pass, «σε μία επίθεση που πρέπει να σταματήσει τώρα», όπως διακηρύσσουν. Μάλιστα, οι φοιτητές που αντιτίθενται στο Green Pass, αλλά και άλλοι που εν γένει ορθώνουν το ανάστημά τους ενάντια σε κάθε περιορισμό, έχουν προκηρύξει μία εβδομάδα «γενικής κινητοποίησης από αυτό το Σάββατο έως το επόμενο» υπέρ του δικαιώματος στη διαδήλωση-που όπως κατέδειξαν και τα γεγονότα στην Τεργέστη που αναδείξαμε από το Κοσμοδρόμιο κινδυνεύει να καταργηθεί και οι πρωτεργάτες να διώκονται με βάση τον νόμο για χουλιγκανισμό.
Πέρα όμως και από τους μαθητές και φοιτητές, ένα μεγάλο κλάσμα από την ακαδημαϊκή κοινότητα στην Ιταλία (όχι μόνον οι Κατσάρι και Άγκαμπεν) διατρανώνουν δριμείες και έμπρακτες αντιρρήσεις ενάντια στην επιβολή του Green Pass, που απαγορεύει την είσοδο στις τάξεις και στα γραφεία όσων καθηγητών δεν το επιδεικνύουν. Την Τετάρτη17 Νοεμβρίου στο Τορίνο και στο Διεθνές Πανεπιστημιακό Κολέγιο διοργανώθηκε μία συνάντηση των πανεπιστημιακών που αντιδρούν στον οριζόντιο και καθολικό έλεγχο και έχουν εκφράσει αντιρρήσεις περί της δημοκρατικής υποχρέωσης της κατοχής του (που λογικοφανώς εκφράζεται με το έωλο επιχείρημα του ‘διπλώματος οδήγησης’-το οποίο όμως δεν διαχωρίζει, αποκλείει και διακρίνει όποιον δεν έχει, ούτε και γίνεται απαιτητό σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής).
Πρωτεργάτης σ’ αυτή τη συνάντηση για την ανάγκη συντονισμένης δράσης κaι ενημέρωσης, αλλά και για την οργάνωση ενός «αντιπανεπιστημίου» με όσους αρνούνται το Green Pass, ήταν ο καθηγητής Δημοσίου Δικαίου, Ούγκο Ματέι, ο οποίος είχε κατέλθει κι ως υποψήφιος δήμαρχος, με ρηξικέλευθες προτάσεις ενάντια στον Μάριο Ντράγκι και τον υπουργό Υγείας Σπεράντσα, κατά τις πρόσφατες εκλογές στο Τορίνο. Ο Ματέι είναι διάσημος στην Ιταλία, τόσο για τις κατά καιρούς δηλώσεις του, αλλά και για τις έμπρακτες αντιπαραθέσεις του με ελεγκτές εμβολιασμού, εισερχόμενος ως ταύρος εντός υαλοπωλείου στο Παν/μιο, μαζί με φοιτητές χωρίς να επιδείξει πιστοποιητικό. «Δεν έχεις το δικαίωμα, ούτε εσύ, ούτε κανείς, να με σταματήσεις. Μόνο μπορείς να ειδοποιήσεις τις αρχές, αυτό αναφέρεται στην εγκύκλιο», είχε αποστομώσει ο έμπειρος καθηγητής Δικαίου τον εντεταλμένο υπάλληλο. Μία ερμηνεία και μάθημα ανάγνωσης του νόμου, που βρήκε πολλούς μιμητές σε όλη τη χώρα.
Χάρις σε αυτόν και τη δράση του, έχουν ξεπηδήσει πολλοί πυρήνες ανυπακοής στη Ρώμη, τη Φλωρεντία, τη Γένοβα, τη Νάπολη, το Παλέρμο, το Τορίνο, την Κατάνια, την Κάλιαρι, την Τεργέστη, το Ούντινε, το Ουρμπίνο, το Σαλέρνο, την Πίζα, την Ανκόνα, την Περούτζια και η λίστα μεγαλώνει ακόμη.
Από τη συνάντηση της Τετάρτης το αποτέλεσμα ήταν ότι μεθοδεύεται με συγκεκριμένο και συντεταγμένο τρόπο η δημιουργία μίας πανεπιστημιακής «αντι-εξουσίας» (contro-potere), που θα αποτελεί έναν ελεύθερο κύκλο διαλέξεων και ανταλλαγής απόψεων-κατά τα πρότυπα των ανοικτών μαθημάτων του ‘68. Φυσικά, την πρωτοκαθεδρία θα έχουν εκείνοι οι πανεπιστημιακοί που έχουν σηκώσει τη σημαία της ανυπακοής.
Την ερχόμενη Δευτέρα το πρωί, ο Μάσιμο Κατσάρι θα συνομιλήσει με τους συμμετέχοντες στο πρώτο μάθημα, με τίτλο «Κρίση της Δημοκρατίας» στο αυτόνομο κι αυτοδιαχειριζόμενο κοινωνικό κέντρο Leoncavallo-«το μόνο μέρος που θέλησε να μας φιλοξενήσει, σπάζοντας τις αλυσίδες του αποκλεισμού που έσφιγγε τον αγώνα μας εδώ και μήνες», τόνισε ο Ματέι. Την ίδια στιγμή στο Μιλάνο τη Δευτέρα το ραντεβού έχει ορισθεί για την αίθουσα της Ιστορίας στο παν/μιο Στατάλε, όπου θα εξετασθεί η ενεστώσα κατάσταση και θα γίνει ένας απολογισμός, ενώ θα γίνει και σε βάθος συζήτηση για την «ανασυγκρότηση ενός δικτύου γνώσεων και προθέσεων, που βρίσκεται στα θεμέλια κάθε Δημοκρατίας, που τα τελευταία χρόνια έχει καταστραφεί», όπως επισημαίνουν στη διακήρυξή τους οι διοργανωτές. Διαπίστωσή τους είναι πως το γιγαντωμένο τελευταία αυτό κίνημα της διαμαρτυρίας περικλείει μέσα του όλη την οργή για τη διαχείριση της πανδημίας, που εκφράζεται με τη δυσπιστία στα θεσμικά κόμματα και από την προσπάθεια υπέρβασης του κατεστημένου πολιτικού παιχνιδιού τους. Αρκεί αυτό, ας μας επιτραπεί να σημειώσουμε, να μην καταλήξει σε μία ανάλογη με εκείνη του Μπέπε Γκρίλο αντισυστημική μεταστροφή, χωρίς ιδιαίτερα πολιτικά χαρακτηριστικά και πραγματικές θεσμικές διεκδικήσεις.
Ένας άλλος από τους άξονες αναφοράς της πανεπιστημιακής αντι-εξουσίας που ήταν παρούσα στη συνάντηση του Τορίνου, είναι και η Ρομπέρτα Λανφρεντίνι, τακτική καθηγήτρια Θεωρητικής Φιλοσοφίας στη Φλωρεντία, η οποία υποστηρίζει τους no pass φοιτητές της, μάλιστα βγάζοντας σέλφι μαζί τους κατά τη διάρκεια ανάλογων πρωτοβουλιών. Η ίδια, μαζί με τον συνάδελφό της Αλεσάντρο Μπαρμπέρο είχε συντάξει την έκκληση των πανεπιστημιακών δασκάλων «ενάντια στην διακριτική λειτουργία του Green Pass».
Την προηγουμένη της διεξαγωγής του no pass-Think tank ο Στέφανο Ιζόλα πραγματοποίησε ένα μάθημα, με παρόντες 50 φοιτητές κάτω από ένα πανό με συνθήματα ενάντια στο Green Pass. Ο κατάλογος των πανεπιστημιακών της ανυπακοής αναμένεται να μεγαλώσει, καθώς ουκ ολίγοι, όπως ο φιλόσοφος Τζενάρο Ιμπριάνο στη Μπολόνια, ο στατιστικολόγος στην Πίζα Μπρούνο Κέλι ή ο καθηγητής Μαθηματικών στην Περούτζα Μάρκο Κάπρια, βρίσκονται από καιρό στις επάλξεις του αγώνα κατά του πιστοποιητικού ελέγχου.
Οι φοιτητές που αντιτίθενται στον έλεγχο εισόδου μεθοδεύουν όλο και περισσότερο τη μέθοδο των ανοικτών μαθημάτων, που βασίζεται στο απλό σχήμα «βρίσκεις ποιος πανεπιστημιακός συμμερίζεται την αντίθεση και τον καλείς να συμμετέχει στην κίνηση, ξεπερνώντας την όποια θεωρητική αντίθεση, για μία κοινή διαμαρτυρία» ενάντια στο μέτρο. Πριν μερικές εβδομάδες η πρωτοβουλία Sapienza no pass που από καιρό έχει διαχωρίσει τη θέση και τη δράση της κατά του πιστοποιητικού από τους γραφικούς αντιεμβολιαστές και τους νεοφασίστες, έστειλε επιστολή στο παν/μιο της Ρώμης, ενημερώνοντας την πρύτανη Αντονέλα Πολιμένι, πως «εάν επιλεγεί το εργαλείο ελέγχου αυτό, εμείς οι φοιτητές θα αναγκασθούμε να αναζητήσουμε άλλα σημεία, διαφορετικά από το Σαπιέντσα, όπου η έρευνα, η γνώση και η κουλτούρα εμπνέονται από αρχές που το Green Pass επιδιώκει ει να καταστείλει».
Οι φοιτητές οργανώνονται ολοταχώς: οργανώνουν διαδηλώσεις, συμβολικές καταλήψεις όπως στο Τορίνο, εκφράζουν την αλληλεγγύη προς τους λιμενεργάτες της Τεργέστης, ανταλλάσσουν συνδέσμους του εναλλακτικού μέσου ενημέρωσης Byoblu-η οποία έχει μετατραπεί σε κινητήριο μοχλό και άξονα αναφοράς για τον χώρο. Έναν χώρο που αρνείται τις κομματικές ταυτότητες και αναμοχλεύει και επικαλείται τη δυναμική των νεολαιΐστικών κινημάτων της δεκαετίας του ‘70, καταγγέλλοντας την προσπάθεια των καθεστηκυίων πολιτικών δυνάμεων να εισβάλουν βίαια, αλλά και με τρόπο κρυφό, στη ζωή τους και να τη ρυθμίσουν. Μοιάζει να γεννιέται ένα κίνημα αυθόρμητο, με εγκάρσιες κοινωνικές και ιδεολογικές διαστρωματώσεις και με βούληση για αυτοδιάθεση, που θα υπερβαίνει τις σκοπιμότητες της εξουσίας.
Εκεί όμως, παράλληλα, ελλοχεύει κι ο κίνδυνος να εμφιλοχωρήσουν στο εσωτερικό ενός τέτοιου αυτοδιάθετου και ρευστού, χωρίς συντονισμό, κινήματος απόψεις κάθε είδους (από τους γραφικούς no vax, τους απλούς απογοητευμένους, τους αυτο-θυματοποιημένους κλπ) , που καμία σχέση δεν έχουν με τη συγκρότηση ενός υποκειμένου με καθορισμένη συνείδηση των αγώνων του.
Άλλωστε αυτήν την ανάγκη θεωρησιακής συγκρότησης του κινήματος διαμαρτυρίας στο Green Pass, που πλέον πειστικά θα διαπερνά το τείχος της παραπληροφόρησης και της διαστρέβλωσης από τα mainstream μέσα ενημέρωσης επισήμανε και στην τοποθέτησή του στη συνάντηση της Τετάρτης και ο Κατσάρι: «εάν δεν οπλισθούμε με μία οργανωμένη και συνεχή δομή, πώς θα μπορέσουμε να περάσουμε κρίσιμες πληροφορίες; Πρέπει να οργανωθούμε για να επικοινωνούμε τις απόψεις μας διαρκώς, να ορίζουμε νέες συναντήσεις, γιατί κάτι μπορεί να διηθηθεί από τα μέσα ενημέρωσης».
Μία πρόταση από τον πολύπειρο στους αγώνες του ‘60 και ‘70 φιλόσοφου, που ενδεχομένως να βοηθήσει ώστε αυτό το ποικιλόμορφο και απροσδιόνυσο μεταξύ του κίνημα, που ωστόσο γιγαντώνει, να ξεφύγει από τις αγαθές προθέσεις και να πετύχει εκεί όπου άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες (πχ Σαρδέλες) απέτυχαν. Δηλαδή, στο να αποκτήσει έναν ευρύτερο στόχο και να νομιμοποιηθεί, μέσα στην κοινωνία και τους αγώνες, σαν πολιτικό υποκείμενο.
