Η απρόσμενη για το εύρος της εκλογής του ιδιόρρυθμου οικονομολόγου και νεόκοπου πολιτικού αστέρα Χαβιέρ Χεράρδο Μιλέι, του οποίου το ακροδεξιό κόμμα «Η ελευθερία καλπάζει» (Libertad Avanza) μπήκε στη Βουλή με πέντε εκπροσώπους στις εκλογές της 14ης Νοεμβρίου και έγινε η τρίτη πολιτική δύναμη στο Μπουένος Άιρες με 17%, δεν θα πρέπει να ξενίζει κανέναν.
Γιατί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της κάθε κρίσης είναι πως, ζυμώνοντας τη λαϊκή αγανάκτηση για την κατάρρευση του βιοτικού επιπέδου της, της κοινωνικής καθημερινότητας και των σχέσεών της, με την αμφισβήτηση της υπάρχουσας πολιτικής κατάστασης και των παραδοσιακών κομμάτων, βοηθά να αναδύονται προσωπικότητες, οι οποίες συνδυάζουν τη γραφικότητα στην προσωπικότητα και τη γενικότερη εμφάνιση με τις σχετλιαστικές, ρητορικά ακραίες και μισαλλόδοξες, εμφατικά ριζοσπαστικές και οπωσδήποτε μεσσιανικού τύπου δηλώσεις.
Είναι εκείνοι οι parvenus της πολιτικής, που διαφημίζοντας ακριβώς την απουσία μίας οργανικής σχέσης τους με την κομματική πραγματικότητα, κατορθώνουν να μαυλίσουν το λιγότερο πολιτικοποιημένο και απαυδισμένο εκλογικό σώμα. Συχνά τούτοι οι «ουρανόπεφτοι» «σωτήρες που αναπτύσσονται όπου υπάρχει ο κίνδυνος» (όπως διακήρυττε στο ‘Πάτμος’ ο Χέλντερλιν) διατρανώνουν πως κατέχουν τον πέλεκυ της τιμωρίας των υπευθύνων και το κλειδί της εξόδου από την κρίση πείθοντας με την εκκωφαντική τους υλακή κατά της κάστας των πολιτικών και τη μηχανορραφία των ισχυρών κέντρων, πως μόνοι αυτοί εκπροσωπούν τον κοινό άνθρωπο, που βρίσκεται στο στόχαστρο και πληρώνει της αμαρτίες της διεφθαρμένης ηγεμονίας.
Το φαινόμενο το έχουμε δει να ζωντανεύει στο απώτερο παρελθόν (Χίτλερ, Μουσολίνι, Περόν, Φράνκο), αλλά και να ενσαρκώνεται πιο πρόσφατα στα πρόσωπα των Μπερλουσκόνι, Τραμπ, Μπολσονάρου, Σαλβίνι, Γκρίλο, Όρμπαν και φυσικά μίας μακράς χορείας νυν και παλαιότερων πρωταγωνιστών στην πολιτική σκηνή της χώρας μας.
Η εκλογή του 51 ετών Μιλέι και των 4 συναδέλφων του στη Βουλή των Αντιπροσώπων, ωθεί ήδη κάποιους αναλυτές να μιλούν για αυτόν που αυτοαποκαλείται «ελευθεριάζων φιλελεύθερος» «liberal libertário» ή «δυναμικός αναρχο-καπιταλιστής» ως τον Αργεντινό Μπολσονάρου.
Μάλιστα ο ίδιος έχει με κομπορρημοσύνη αναγγείλει πως θα διεκδικήσει την προεδρία του έθνους στις εκλογές του 2023 και υπόσχεται να καταστήσει την Αργεντινή «μία από τις κύριες παγκόσμιες υπερδυνάμεις μέσα σε 35 χρόνια» !
Οι 356.000 ψήφοι στην Περιφέρεια του Μπουένος Άιρες, που φέρνουν το Libertad Avanza στην τρίτη θέση μετά τα δύο μεγάλα κόμματα θεωρούνται μία σημαντική νίκη για τον Μιλέι και τη στρατηγική του. Ο γιος ενός οδηγού και μίας νοικοκυράς, με το ανάκατο μαλλί και το τριμμένο δερμάτινο μπουφάν, εμφάνιση που παραπέμπει σε ροκ τραγουδιστή ή σε ταπεινό εργαζόμενο στα προάστια, με τον πύρινο λόγο του κατόρθωσε να κερδίσει πολλές από τις ψήφους των κατοίκων της πρωτεύουσας που έχουν κουραστεί από τα οικονομικά προβλήματα και τη λιτότητα που έχει διατάξει να εφαρμοσθεί για πάνω από έξι χρόνια στη χώρα το ΔΝΤ (από τότε που ο νεοφιλελεύθερος πρόεδρος Μάκρι είχε ξανασυνάψει αποικιακού τύπου δάνειο). Η κόπωση και αγανάκτηση του εκλογικού σώματος εκφράσθηκε ως κόλαφος για τους περονιστές του προέδρου Αλβέρτο Φερνάνδεθ και της Κριστίνα Κίρτσνερ, που παρά τη μερική ανατροπή των «καταστροφικών» αποτελεσμάτων του προκριματικού γύρου του Σεπτεμβρίου, πάλι υστέρησαν πολύ του θριαμβεύσαντος κόμματος της αντιπολίτευσης και πλέον δεν έχουν τον έλεγχο ούτε στη Βουλή, ούτε στη Γερουσία. Η κωμική εικόνα των Φερνάνδεθ και Κίρτσνερ να γλεντούν και να θριαμβολογούν ότι «κέρδισαν» γιατί δεν κατέρρευσαν ολοκληρωτικά, μόνο σκωπτικά σχόλια απέσπασαν από τον τοπικό και παγκόσμιο Τύπο.
Ένας Τύπος που έχει από την επομένη των εκλογών αρχίσει να ασχολείται με τον Μιλέι, τον ταπεινό φοιτητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Μπελγκράνο, που αφού ολοκλήρωσε 2 μεταπτυχιακά εργάστηκε σε υψηλού κύρους συμβουλευτικές εταιρείες, όπως ο Miguel Broda και θήτευσε ως Senior Economist στην HSBC Bank στην Αργεντινή. Βέβαια, ο ίδιος, ως ακραιφνής λαϊκιστής και καλός Αργεντινός, που γνωρίζει τι σημασία παίζει το ποδόσφαιρο στη διάθεση των συμπατριωτών του προτάσσει στο βιογραφικό του ότι στα νιάτα του ήταν ο τερματοφύλακας της Chacaritas Juniors.
Για τις απόψεις του, ο Μιλέι είναι αρκετά σαφής: Ισχυρίζεται πως είναι ζηλωτής της Αυστριακής Σχολής στην οικονομία και το διατυμπανίζει στα 8 βιβλία που έχει συγγράψει, με κορυφαίο το ενδεικτικού τίτλου «Αποκαλύπτοντας το κεϋνσιανό ψεύδος: ο Κέινς, ο Φρίντμαν και ο θρίαμβος της Αυστριακής Σχολής», με πρόλογο του πρώην υπουργού Οικονομίας, Ρικάρδο Λόπεθ Μούρφι.
Το 2012 διορίσθηκε επικεφαλής του τμήματος οικονομικών σπουδών του ιδρύματος Fundación Acordar, στο Μαρ ντελ Πλάτα, του οποίου οι πιο πρόσφατες αναφορές κυκλοφόρησαν το 2017. Οι ανατρεπτικές και «αλλόκοτες» ιδέες που διετύπωνε ο Μιλέι, όπως είναι φυσικό σε τέτοιες περιπτώσεις προσέλκυσαν το ενδιαφέρον του Τύπου στην Αργεντινή, που τρέφεται από λοξές και παρεκκλίνουσες απόψεις, που σοκάρουν ή τροφοδοτούν τις διαμάχες κι ανεβάζουν την κυκλοφορία και τη θεαματικότητα. Μάλιστα, το ενδιαφέρον εκτοξεύθηκε όταν ο Μιλέι πριν δύο χρόνια «άλωσε» και τον χώρο του θεάτρου, ανεβάζοντας το έργο του «Το ιατρείο του Μιλέι» (El Consultório de Milei) στο Μπουένος Άιρες – μια κωμωδία στην οποία ερμηνεύει τον εαυτό του και για μιάμιση ώρα καταγελάει την οικονομία της Αργεντινής τα τελευταία 70 χρόνια.
Από τον Μάρτιο του 2020 έχει την παραγωγή και παρουσιάζει το πρόγραμμα «Καταρρίπτοντας Μύθους» (Demoliendo Mitos) στο διαδικτυακό ραδιόφωνο Conexión Abierta, μια εκπομπή που τον βοήθησε αφάνταστα να διαδώσει την αντισυμβατική ρητορεία του σε όλη την επαρχία του Μπουένος Άιρες.
Μια ρητορεία που μοιάζει να είναι κοινή με εκείνη των «επιτυχημένων» πρωταγωνιστών στην κονίστρα του λαϊκισμού, όπως οι Τραμπ και Μπολσονάρου. Υπερασπίζει την ελεύθερη οπλοφορία και καταδικάζει τις αμβλώσεις. Ο ίδιος και το κόμμα του έφθασαν στο σημείο να γιορτάσουν ανοικτά την απαλλαγή του ενόπλου που τον περασμένο χρόνο είχε σκοτώσει δύο ανθρώπους σε αντιρατσιστική εκδήλωση στις ΗΠΑ. Έως εδώ φαινομενικά συμπλέει με τους πρώτους διδάξαντες, όμως ο Μιλέι πηγαίνει ακόμη πιο μακριά τον αντισυμβατισμό του, με συγκρουόμενες απόψεις με εκείνων. Τόσο, προτείνοντας την καταδίκη δύο αστυνομικών που υπερέβησαν το καθήκον τους και σκότωσαν έναν ποδοσφαιριστή (παρόλο που ο ίδιος τόνισε πως στη διάρκεια του Κιρτσνερισμού έχει αυξηθεί η εγκληματικότητα, που πρέπει να παταχθεί). Αλλά κι όσον αφορά την έγκριση του γάμου μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου και τη νομιμοποίηση των ναρκωτικών που υποστηρίζει και τον βοηθά να προσεγγίσει ακόμη πλατύτερο ακροατήριο από εκείνο της συντηρητικής και θρησκόληπτης μερίδας στην οποία στοχεύουν οι συνήθεις ακροδεξιοί λαϊκιστές. Εξ ου κι οι αυτοπροσδιορισμοί του «ελευθεριάζοντος φιλελεύθερου» και «αναρχο-καπιταλιστή» που ραίνει τον εαυτό του. Εξάλλου, η όλη στάση του και συνθήματά του ενάντια στην «κάστα» των πολιτικών κλπ μοιάζει να έχουν αρρυθεί από τον άλλο πόλο του πολιτικού φάσματος και πλησιάζουν το «όλοι έξω» που φώναζαν οι αγανακτισμένοι Αργεντινοί στα τέλη του 2001 ή με εκείνα του Occupy Wall Street το 2011.
Βέβαια, ο πρώην συνεργάτης του και συνυπογράφων τη συγγραφή ενός βιβλίου Ντιέγο Χιακομίνι, τον κατακεραύνωσε συγκρίνοντάς τον με τον Χίτλερ, τον Φράνκο και τον Περόν, δηλ. αυταρχικούς ηγέτες που πασχίζουν να κατασκευάσουν «εχθρούς» για να μαυλίσουν το πλήθος, του οποίου υπόσχονται πως «εάν τους ψηφίσει θα είναι ελεύθερο», προτρέπει στη βία και υποκρύπτει πως πίσω από τις επιθέσεις στην «πολιτική κάστα» βρίσκεται η βούλησή του να ενταχθεί κι ο ίδιος σε αυτή. Για τον Χιακομίνι, το φαινόμενο Μιλέι αποτελεί ακόμη ένα σύμπτωμα της «παρακμής».
Στον οικονομικό τομέα, η ατζέντα του Μιλέι περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο ακραία μέτρα: τη δολαριοποίηση της οικονομίας και την κατάργηση της Κεντρικής Τράπεζας. Μάλιστα, το ελάχιστο κράτος των διακηρύξεων του Μιλέι είναι πολύ μικρότερο από αυτό που υποσχέθηκε ο Μπολσονάρου στη Βραζιλία στην εκστρατεία του το 2018. Οι δύο τους θα μπορούσαν κάλλιστα να συναντηθούν και να συνομιλήσουν εκτενώς για τις απόψεις τους –κάτι που μάλλον θα ήθελε από την πλευρά του ο Μιλέι, που τονίζει πως ακόμη δεν είχε την ευκαιρία.
Το βράδυ της Κυριακής της 14ης Νοεμβρίου στη γιορτή που στήθηκε για τα επινίκεια του Libertad Avanza, δύο ήταν οι δηλώσεις του Μιλέι που ξεχώρισαν και απασχόλησαν τον Τύπο. Αρχικά δήλωσε κομπαστικά πως εκείνη τη στιγμή ξεκίνησε η «επανίδρυση της Αργεντινής». Με άλλα λόγια, πως παγιώθηκε η ήττα του Περονισμού και η νίκη της κεντροδεξιάς αντιπολίτευσης, που θα ανοίξει διάπλατα τον δρόμο για το φιλελεύθερο κίνημα και του… ιδίου στην προεδρία. Βέβαια, αυτή τη στιγμή η άνοδος του Μιλέι αρχίζει να απασχολεί πολύ περισσότερο την σε ανοδική πορεία αντιπολίτευση υπό την ηγεσία του πρώην προέδρου Μαουρίσιο Μάκρι, παρά την κυβέρνηση του Φερνάνδεθ, που πολύ θα ήθελε στις εκλογές του 2023 ο Μιλέι κι η παράταξή του να είναι τόσο ισχυρή ώστε να κόψει ψήφους από την κεντροδεξιά.
Η άλλη δήλωση που προκάλεσε αίσθηση σχετιζόταν με ένα περιστατικό στη διάρκεια της εορταστικής εκδήλωσης, οποίο ένας φύλακας τράβηξε όπλο για να εμποδίσει έναν οπαδό του κόμματος(;) να ανέβει στην σκηνή. Από το κόμμα προσπάθησαν να δικαιολογήσουν το γεγονός, λέγοντας ότι επρόκειτο για έναν Νεοναζί και ορθά έπραξε ο φύλακας να τον εμποδίσει. Σε συνδυασμό με καταγγελίες πως κατά την εκδήλωση υπήρχε κι άλλος νεοναζί οπαδός του που τριγυρνούσε με μία σβάστικα και κήρυττε τη βία κατά των «κόκκινων», ο Μιλέι έκανε τη δήλωση που βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα όλου του Τύπου: «εάν τον είχα δει θα τον είχα διώξει, πατώντας τον στο λαιμό» , γιατί, όπως είπε, «ένας Ναζί δεν έχει καμία θέση σε αυτό το κόμμα».
Βέβαια, οι πολιτικοί αναλυτές ακόμη δεν πιστεύουν ότι ο Μιλέι μπορεί να αποκτήσει τέτοια διείσδυση στην πολιτική συνείδηση του εκλογικού σώματος και να αντιπαλέψει τις παραδοσιακές κι εδραίες πολιτικές δυνάμεις. Το πολωτικό πολιτικό σύστημα της Αργεντινής δεν έχει τα πολυκερματισμένα χαρακτηριστικά της Βραζιλίας, ώστε να επιτρέψει τη συμμαχία με ένα μειοψηφικό outsider σαν τον Μπολσονάρου το 2018, να διεκδικήσει με αξιώσεις την προεδρία το 2023. Όλοι τον βλέπουν σαν ακόμη μία κατασκευή των Μέσων Ενημέρωσης, έναν γραφικό που απλώς επωφελείται από το χάσμα που έχει δημιουργηθεί μετά την οικονομική απραγία και την αποτυχία να αντιμετωπίσει την πανδημία ανάμεσα στην κυβέρνηση και τον απλό πολίτη. Όπως υποστηρίζουν «οι άνθρωπο τον ακούνε να φωνάζει και σκέπτονται ‘αυτός ο τύπος είναι το ίδιο θυμωμένος με εμένα’, αλλά η ταύτιση σταματά εκεί» και το αποτέλεσμα έχει δείξει πως η επιρροή του δεν ξεπερνά τα όρια του Μπουένος Άιρες.
Εν τούτοις, η εμπειρία δείχνει και το έχουμε διαπιστώσει ακόμη και στη δική μας χώρα, που κάποιοι «γραφικοί» σαν τον Μιλέι-ο οποίος, όπως άλλοι στα καθ’ ημάς πουλάνε βιβλία κλπ, ο ίδιος πρόσφατα έβγαλε σε πλειστηριασμό ένα ψηφιακό έργο Τέχνης που τον δείχνει με γυρισμένη την πλάτη κι υψωμένη τη γροθιά, να απευθύνεται στο πλήθος-ξεκίνησαν την πολιτική τους σταδιοδρομία ως «άκακοι» γραφικοί, έχουν εδραιωθεί σε κυβερνητικές θέσεις ακόμη και έχουν καταλήξει άκρως επιζήμιοι για τις κοινωνικές ομάδες που υποτίθεται κάποτε ότι θα πάλευαν, ενάντια στους πατριδοκάπηλους ή το διεφθαρμένο πολιτικό κατεστημένο.
