Στις 20 Ιανουαρίου 1998 το γαλλικό περιοδικό Nouvel Observateur, δημοσίευσε μια συνέντευξη του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του προέδρου Κάρτερ, Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι. Κατά την περίοδο που ο Μπρεζίνσκι διετέλεσε σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του προέδρου Κάρτερ, οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να ενισχύουν την ισλαμική αντίσταση εναντίον του αριστερού καθεστώτος της Καμπούλ, ενώ πραγματοποιήθηκε και η σοβιετική επέμβαση στο Αφγανιστάν, που διήρκεσε μία δεκαετία.

Την εντόπισα τη συνέντευξη πρόσφατα στο αρχείο μου και σκέφτηκα ότι έχει μεγάλη σημασία για να αντιληφθούμε τι και γιατί συνέβη στο Αφγανιστάν και στην ευρεία Μέση Ανατολή τα τελευταία είκοσι χρόνια. Είναι μια εκ των έσω ομολογία του εγκληματικού χαρακτήρα της αμερικανικής ιμπεριαλιστικής πολιτικής (την οποία έσπευσαν να συνδράμουν και οι σύμμαχοι-κολαούζοι των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, όπως η Ελλάδα, προσβάλλοντας την τιμή της πατρίδας μας και συμπράττοντας έτσι, δυστυχώς, και στα φοβερά εγκλήματα πολέμου που έγιναν στο Αφγανιστάν, αλλά και στα προσφυγικά κύματα για τα οποία έχουμε το θράσος να διαμαρτυρόμαστε, αφού συμπράξαμε, έστω και λίγο, να δημιουργηθούν).

Δεύτερον, δείχνει ποιος μονίμως δημιουργεί ισλαμιστές και μετά μας ζητάει να πολεμήσουμε εναντίον τους. Και αυτός δεν είναι άλλος, όπως γνωρίζουμε άλλωστε από την ιστορική εμπειρία τουλάχιστον ενός αιώνα, από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία και το Ισραήλ.

Δείχνει όμως και κάτι άλλο η συνέντευξη Μπρεζίνσκι. Το ιστορικό αδιέξοδο στο οποίο έχει φτάσει, μετά από μισή χιλιετία διαρκούς επέκτασης, η Δύση. Δεν είναι συμπτωματικό ότι οι Αμερικανοεβραίοι Νεοσυντηρητικοί εξτρεμιστές, οπαδοί του παγκοσμίου πολέμου, πήραν την εξουσία στις ΗΠΑ με τον υιό Μπους δύο χρόνια μετά τη συνέντευξη αυτή, εμπνεόμενοι από τις ιδέες του πολέμου των πολιτισμών, του Χάντινγκτον και όχι από την ακόμα ρεαλιστική σχολή του ιμπεριαλισμού που εξέφρασε ο Μπρεζίνσκι.

Ο δημοσιογράφος του Nouvel Observateur αρχίζει τη συνέντευξη ρωτώντας τον Μπρεζίνσκι αν αληθεύει αυτό που έγραψε ο πρώην αρχηγός της CIA, Ρόμπερτ Γκέιτς, στα Απομνημονεύματά του (*), ότι δηλαδή οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες δεν άρχισαν να βοηθάνε τους μουτζαχεντίν μετά, αλλά πριν από τη σοβιετική επέμβαση.

Η απάντηση του Μπρεζίνσκι: «Ναι. Σύμφωνα με την επίσημη ιστορική εκδοχή, η βοήθεια της CIA στους Μουτζαχεντίν άρχισε το 1980, μετά δηλαδή τη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν, στις 24 Δεκεμβρίου 1979. Η πραγματικότητα, που έχει κρατηθεί έως τώρα μυστική, είναι εντελώς διαφορετική. Ήταν στις 3 Ιουλίου 1979 που ο πρόεδρος Κάρτερ υπέγραψε την πρώτη ντιρεκτίβα για την κρυφή βοήθεια στους αντιπάλους του φιλοσοβιετικού καθεστώτος της Καμπούλ. Την ημέρα εκείνη έγραψα ένα σημείωμα στον πρόεδρο και του εξηγούσα ότι κατά τη γνώμη μου αυτή η βοήθεια θα προκαλούσε στρατιωτική επέμβαση των Σοβιετικών».

Παραθέτουμε τη συνέχεια του διαλόγου.

N. O.: Παρά αυτό το ρίσκο, ήσασταν οπαδός αυτής της μυστικής δράσης (“covert action”). Μήπως θέλατε να μπείτε σε πόλεμο με τους Σοβιετικούς και προσπαθούσατε να τον προκαλέσετε;

Z. Μπρ.: Καθόλου. Δεν σπρώξαμε καθόλου τους Ρώσους να επέμβουν, αυξήσαμε όμως την πιθανότητα να το κάνουν.

N. O.: Οι Σοβιετικοί δικαιολόγησαν την επέμβασή τους δηλώνοντας ότι είχαν σκοπό να παλέψουν εναντίον μιας μυστικής επέμβασης των Ηνωμένων Πολιτειών στο Αφγανιστάν, κανένας όμως δεν τους πίστεψε. Υπήρχε όμως από ό,τι φαίνεται κάποια αλήθεια σε αυτό… Εσείς σήμερα δεν μετανιώνετε για τίποτα;

Z. Μπρ.: Να μετανιώσω για τι; Αυτή η μυστική επιχείρηση ήταν μια έξοχη ιδέα. Είχε ως αποτέλεσμα να προσελκύσει τους Ρώσους στην αφγανική παγίδα και θέλετε να το μετανιώσω; Τη μέρα που οι Σοβιετικοί πέρασαν τα σύνορα έγραψα στον πρόεδρο Κάρτερ: “Έχουμε τώρα την ευκαιρία να χαρίσουμε στην ΕΣΣΔ τον δικό τους πόλεμο του Βιετνάμ”. Η Μόσχα χρειάστηκε να διεξάγει επί δέκα χρόνια έναν πόλεμο που οδήγησε στην αποθάρρυνση και τελικά τη διάλυση της σοβιετικής αυτοκρατορίας.

N. O.: Ούτε μετανιώνετε που ευνοήσατε τον ισλαμικό φονταμενταλισμό (intégrisme islamiste), ούτε που δώσατε όπλα και συμβουλές σε μελλοντικούς τρομοκράτες;

Z. Μπρ.: Τι είναι πιο σημαντικό στην ιστορία του κόσμου; Οι Ταλιμπάν ή η πτώση της σοβιετικής αυτοκρατορίας; Μερικοί ενθουσιώδεις ισλαμιστές (quelques excités islamistes) ή η απελευθέρωση της κεντρικής Ευρώπης και το τέλος του ψυχρού πολέμου;

N. O.: «Μερικοί ενθουσιώδεις;» Μα εδώ λέμε και επαναλαμβάνουμε: ο ισλαμικός φονταμενταλισμός αντιπροσωπεύει σήμερα μια παγκόσμια απειλή…

Z. Μπρ.: Ανοησίες! Λένε ότι η Δύση θα έπρεπε να έχει μια παγκόσμια πολιτική απέναντι στον ισλαμισμό. Αυτό είναι ηλίθιο γιατί δεν υπάρχει παγκόσμιος ισλαμισμός. Ας κοιτάξουμε το Ισλάμ με τρόπο ρασιοναλιστικό και όχι δημαγωγικό ή συναισθηματικό. Είναι η πρώτη θρησκεία στον κόσμο με 1,5 δισ. πιστούς. Αλλά τι κοινό υπάρχει ανάμεσα στην φονταμενταλιστική Σαουδική Αραβία, το μετριοπαθές Μαρόκο, το μιλιταριστικό Πακιστάν, τη φιλοδυτική Αίγυπτο ή τη λαϊκή Κεντρική Ασία; Τίποτα περισσότερο από αυτό που ενώνει τις χώρες του Χριστιανισμού…

(*) “From the Shadows”, by Roberts Gates, Simon and Schuster.